Het lijkt er eindelijk van te komen. Na jaren van gedraal, twijfel, onwil, politieke tegenwerkingen, onderzoek en nog eens onderzoek, begint op 30 november het proces tegen de verdachten van de decembermoorden van 1982. Voor de nabestaanden een ware bevrijding, maar naar de uitkomst kunnen ze alleen maar gissen. Want Desi Bouterse voor de Krijgsraad krijgen is één ding, hem achter de tralies krijgen is een heel ander verhaal.
Iedereen met een beetje rechtsgevoel is het erover eens: het heeft veel te lang geduurd. Op een week na precies een kwart eeuw geleden, moeten zij die verantwoordelijk worden geacht voor de dood van vijftien tegenstanders van het toenmalige militaire regime, op de laatste dag van deze maand hun vege lijf zien te redden. De sfeer rond het proces is akelig grimmig. Bouterse dreigt niet op te komen draven in het speciale complex te Domburg, ironisch genoeg zijn eigen voormalige woning. Minister Chandrikapersad Santokhi van Justitie en Politie laat er geen twijfel over bestaan dat het Openbaar Ministerie dan niet zal schromen om hem op te laten halen.
Maar als hij dan toch in het beklaagdenbankje komt te staan, is de grote vraag hoe het zal aflopen. Op basis van de bekende onderzoeksresultaten en bewijzen, ligt het voor de hand dat het tot een veroordeling van de ex-dictator komt.
Gevreesd moet worden dat president Ronald Venetiaan, gesteund of onder druk van een deel van zijn politieke partners, zal overgaan tot het verlenen van gratie. Vooral Pertjajah Luhur van Paul Somohardjo heeft daar belang bij. Hij hoopt immers stilletjes op een samenwerking met de NDP na de verkiezingen van 2010 om dan
De sfeer rond het proces is akelig grimmig. Bouterse dreigt niet op te komen draven in het speciale complex te Domburg, ironisch genoeg zijn eigen voormalige woning. Minister Chandrikapersad Santokhi van Justitie en Politie laat er geen twijfel over bestaan dat het Openbaar Ministerie dan niet zal schromen om hem op te laten halen.
Maar als hij dan toch in het beklaagdenbankje komt te staan, is de grote vraag hoe het zal aflopen. Op basis van de bekende onderzoeksresultaten en bewijzen, ligt het voor de hand dat het tot een veroordeling van de ex-dictator komt.
Gevreesd moet worden dat president Ronald Venetiaan, gesteund of onder druk van een deel van zijn politieke partners, zal overgaan tot het verlenen van gratie. Vooral Pertjajah Luhur van Paul Somohardjo heeft daar belang bij. Hij hoopt immers stilletjes op een samenwerking met de NDP na de verkiezingen van 2010 om dan 
zijn grootste droom in vervulling te zien gaan: president worden. Met Bouterse achter de tralies is die droom een stuk verder weg, want met de NDP-baas heeft hij heimelijk al gesprekken gevoerd over een mogelijke strategie bij de volgende stembusgang. En je weet maar nooit of de nieuwe NDP-leiding ook oren heeft naar een samenwerking met de omstreden Javaanse politieke topman.
Aan de andere kant kan het niet verlenen van gratie, Somohardjo óók politieke voordelen opleveren. Want dat zou voor de NDP wel eens een reden te meer kunnen zijn om in 2010 in zee te gaan met de Javanen. In ruil voor het presidentschap zal Somohardjo dan gratie moeten verlenen.
Het belangrijkste argument dat Venetiaan bij een eventuele gratieverlening echter zal kunnen aandragen, is het belang van de rust en veiligheid in het land. Want dat de achterban van Bouterse niet enthousiast zal reageren op een veroordeling van hun held, mag duidelijk zijn. Hoe die reactie zal zijn, is nu nog koffiedik kijken.
De sfeer van angst en intimidatie overschaduwt datgene waar het allemaal echt om draait: het bovenhalen van de waarheid en het bevredigen van het rechtsgevoel. Daar is het toch allemaal om te doen. Die waarheid zal de komende maanden wel duidelijk worden, of het rechtsgevoel van alle nabestaanden en andere betrokkenen daadwerkelijk bevredigd zal worden, is misschien nog wel de grootste uitdaging. Zolang de politiek zich zoveel mogelijk afzijdig houdt, is er een goede kans van slagen. J
ARMAND SNIJDERS
