Het decor wordt gevormd door een zaal van het pas gebouwde Nucleuscentrum in Brokopondo, een lieflijk dorpje in het gelijknamige district. Het publiek bestaat uit nog geen twintig dames van verschillende leeftijden, afkomstig uit Brownsweg, Berg en Dal, Klaaskreek en omliggende dorpen. In de hoofdrol dr. Pierre-Michel Forget, wetenschapper en bioloog, verbonden aan het ‘Muséum national d’Histoire naturelle’ in Frankrijk.
Dr. Forget is in ons land als president van de conferentie van de Association for Tropical Biology and Conservation, een vereniging van wetenschappers die bezorgd zijn over het voortbestaan van het regenwoud. Samen met een viertal medewerkers komt Forget speciaal uit de stad om een presentatie te verzorgen voor de vrouwen van het district. De dames, allen voorzitter van een vrouwenvereniging in hun respectieve dorpen, hebben net een vergadering achter de rug met hun coördinator mevrouw Zeegelaar. Zeegelaar zal tijdens de Engelstalige presentatie zorgen voor een vertaling naar het Saramaccaans.
De organisatie van het geheel is in handen van de Kersten Tourism Foundation (KTF), in het kader van het project ‘Strengthening Supply-chain Activities in the Eco-tourism Industry in Suriname’. Motto: ‘The forest is also yours, protect it’. Als u denkt aan Berg en Dal, aan toerisme en bijbehorende activiteiten, als u denkt aan bescherming van ons regenwoud en het opstarten van kleine ondernemingen, dan heeft u het grote plaatje te pakken.
Expert
Het is twee uur. De dames zitten klaar, de laptop en beamer staan gereed, Forget kan beginnen. Hij is een vermaard expert op het gebied van de onderlinge afhankelijkheid tussen de bomen in het regenwoud en de verspreiders van het zaad. Eenvoudiger gezegd, hij weet veel van de bomen die vruchten geven en de dieren die de vruchten eten, de zaden vervolgens -met permissie gesproken- ergens anders uitpoepen en op die manier zorgen voor het voortbestaan van de biodiversiteit, oftewel de verschillende boom-, plant- en diersoorten.
Hij heeft zich vooral beziggehouden met een studie van de krapaboom. Waar komt die boom voor, welke soorten krapabomen kunnen we onderscheiden? Wie zorgen ervoor dat de zaden van de krapaboom worden verspreid en wat kunnen wij mensen Daar gaan we. De krapaboom komt voor in een klein gedeelte van Afrika en in het Amazonegebied. Er zijn verschillende soorten krapabomen. We onderscheiden de rode krapa, de witte en de zwarte. Daarnaast kennen we de grote krapaboom, die vooral in de bergen groeit en de kleine krapaboom die vooral langs de rivier voorkomt. De medewerkers van Forget zorgen voor de bediening van de laptop. Soms heeft hij een onderonsje met ze; “Sla dit maar over, doe dat maar weg, dat is te ingewikkeld.” Het publiek bestaat tenslotte niet uit wetenschappers.De zaden van de krapaboom worden verspreid door zaadetende dieren. Die verspreiding van de zaden is erg belangrijk voor het voortbestaan van de boom. In Afrika zorgde de olifant voor de verspreiding. De vertaling hapert. Wat is olifant in het Saramaccaans? “Olifant is ‘azawn’,” weet één van de dames uit het publiek. Even later, als blijkt dat de eekhoorn de taak van de olifant heeft overgenomen, schiet een andere dame te hulp met het woord voor eekhoorn: ‘djeng djeng’. Tot zover Afrika.
Aguti
In ons land zorgt de aguti voor de verspreiding van de zaden, ook daar waar mensen niet kunnen komen, in de zwampen bijvoorbeeld. Als wij nu à la dol gaan jagen op de aguti, dan vallen de zaden van de krapaboom precies onder die boom en blijven daar liggen. Want er zijn geen aguti’s meer om die zaden te eten. Onder een boom groeit niet makkelijk een andere boom en dus sterven de ontsproten zaden een voortijdige dood. En zo verdwijnt de krapaboom.
We mogen wel een beetje jagen, maar niet teveel. Onderzoek heeft uitgewezen dat een beetje jagen niet erg is. Het vervelende in ons land is, dat waar er goud wordt gemijnd er ook gejaagd wordt. En als dat jagen niet aan banden wordt gelegd, dan is het gevolg een verstoring van de keten, verstoring van het evenwicht en weg is de krapaboom, weg diversiteit. Er zijn al landen waar de krapaboom grotendeels is verdwenen.
In Rwanda bijvoorbeeld komt de krapaboom nu alleen nog voor in de bergen. Om terug te komen in ons land, kort samengevat: “Vandaag eet je gowtu moni”, aldus mevrouw Zeegelaar, “maar morgen eet je niet meer.” U denkt misschien: “So what, dan verdwijnt die krapaboom, who cares?”, maar zo eenvoudig liggen de zaken niet. Want de krapaboom heeft wel degelijk nut. Uit de zaden van de krapaboom kunnen we olie persen. Die olie kan gebruikt worden om cosmetische artikelen te produceren, bijvoorbeeld kaarsen tegen muskieten en medicinale zeep. De olie kan tevens worden gebruikt bij huidproblemen en ontstekingen in het lichaam.
Applaus
Einde van de presentatie, applaus en tijd voor vragen. Hoe komt het dat de olie soms vloeibaar is en soms dikker? Hoe kan ik cosmetische producten maken met de krapaolie? Op die vragen heeft de presentator geen antwoord, immers hij is geen producent. Forget weet wel dat de olie op verschillende manieren wordt gewonnen. In Mali bijvoorbeeld kookt men de zaden, begraaft de boel twee maanden en gaat dan over tot het winnen van de olie.
Na de presentatie vraag ik enkele aanwezigen wat ze gaan doen met de verkregen informatie. Mevrouw Prior uit Koffiekamp stelt voor olie te gaan maken en te verkopen. Zelf kan ze door omstandigheden niet meer werken. Mevrouw Schalkwijk uit Brokopondo is van plan de informatie door te geven aan haar leerlingen. Mevrouw Tooy uit Brokopondo kan volgens eigen zeggen geen olie maken. Mevrouw Carmelita: “Moet ik eerlijk zijn? Ik ga geen olie maken.” Mevrouw Seedo zag liever een workshop over het gebruik van de awarra- en maripapit. Geen van de aanwezigen ziet het als haar taak de mannen te waarschuwen voor het jagen op aguti’s. Bij deze dan maar: lieve porknokkers, lieve garempeiros, kortom lieve jagers, allemaal. Koop dit blad. Lees dit artikel. Jaag niet méér, maar alsjeblieft ietsje minder. De aguti zal u dankbaar zijn, de krapaboom zal u dankbaar zijn, de natuur zal u dankbaar zijn. De toeristen zullen in drommen komen en uiteindelijk zult u daar zelf de zoete vruchten van plukken.
Nu populair
