‘Ik heb nog zo’n bende te schrijven’

Hij stond bijna dertig jaar geleden mede aan de wieg van deSchrijversgroep ’77 en viert deze maand zijn zeventigste verjaardag. Toch isdat voor de Antilliaanse schrijver Frank Martinus Arion geen reden om zijn penneer te leggen, getuige zijn dit jaar verschenen boek ‘De deserteurs’.Bovendien staat hij meer in de belangstelling dan ooit, vooral in Nederland,waar zijn uit 1973 daterende bestseller ‘Dubbelspel’ in het kader van decampagne ‘Nederland leest’ in een oplage van 725.000 exemplaren gratis wordtverspreid. “Ik heb nog zo’n bende te schrijven”, zegt hij.

Frank MartinusArion, pseudoniem voor Frank Efraim Martinus, behoort tot de drie belangrijkstehedendaagse schrijvers van de Nederlandse Antillen. Van de andere twee, Boelivan Leeuwen en de vorig jaar overleden Tip Marugg, verscheen in de laatste tweetot drie decennia geen boek meer. Arion zelf is iets productiever geweest, veelvan zijn tijd werd echter opgeslokt door de door hem opgerichtePapiamentstalige scholen op zijn geboorte-eiland Curaçao.

Maar sinds hij met pensioen is, heeft hij zichzelf weerdriftig aan het schrijven gezet. “Er liggen nog zeker twintig aanzetten voorboeken. Er ligt zelfs rommel van dertig jaar en ouder waar ik wat mee kan. Nude rush voorbij is en zolang het mij gegeven is om te bestaan, wil ik daarmeeaan de gang gaan.”

Eigenlijk teert de schrijver al meer dan dertig jaar op hetongekende succes van zijn enige bestseller ‘Dubbelspel’, dat nu zelfs wordtverfilmd. Daarin heeft Arion op briljante wijze de bekrompen Curaçaose wereldvan intriges, complexe verhoudingen, buitenvrouwen en discriminatie in beeldgebracht. Een herkenbaar verhaal dat zich grotendeels ook op Surinaamse bodemhad kunnen afspelen.

Na ‘Dubbelspel’ bleven nieuwe meesterwerken uit. Geen enkelnieuw boek kon grote groepen lezers echt bekoren. Ook zijn meest recente boek‘De Deserteurs’, dat eerder dit jaar bij De Bezige Bij verscheen, oogst weiniglof. De historische roman wordt omschreven als ‘wat houterig, qua conversatieen verteltrant’ en ‘stelt het geduld van de lezer op de proef’. Arion is nietrouwig om de kritieken. “Ik schrijf wat ik wil schrijven, niet de recensentenmaar de lezers bepalen of ze het mooi en interessant vinden of niet.”

Deden zijn sinds ‘Dubbelspel’ verschenen boeken nauwelijksstof opwaaien, met zijn uitgesproken nationalistische opstelling haalt hij welregelmatig de krantenkolommen. Vooral met zijn vele malen herhaalde eis datNederland met minimaal zes miljard euro aan herstelbetalingen over de brug moetkomen, ter compensatie van het leed dat in de slavernijperiode is aangericht.

Papiaments

De naam van Arion is onlosmakelijk verbonden met Suriname.In 1975 kwam hij naar ons land om ruim vijf jaar als docent aan het Instituutvoor de Opleiding van Leraren (IOL) in Paramaribo te werken. In 1977 richttehij met enkele Surinaamse collega-
auteurs de Schrijversgroep ’77 op. Hij leerde in Suriname ook zijn huidigevrouw kennen, de cultureel antropologe en dichter Trudi Guda. Enkele maanden nade staatsgreep van 1980 vertrok het gezin naar Curaçao.

Terug op zijn geboorte-eiland richtte hij zich vooral op deinstandhouding en bevordering van het gebruik van het Papiaments. In 1996verscheen zijn dissertatie over de oorsprong van het Papiaments, waarop hijpromoveerde aan de Universiteit van Amsterdam: ‘The Kiss of a Slave.Papiamentu’s West-African Connections’. Aan de hand van zijn onderzoekconcludeerde Arion onder meer dat er een duidelijk verband bestaat tussen deoorsprong van het Papiaments en het Saramaccaans, zoals dat in Suriname dooreen deel van de Marron bevolking wordt gesproken.

Terwijl steeds meer Surinaamse auteurs succes boeken en onsland volop schrijverstalent lijkt te herbergen, getuige het toenemende aantalboeken, ontbreken op de Antillen, en Curaçao in het bijzonder, de opvolgers vanArion, Van Leeuwen en Marugg. Volgens Arion speelt de economische en socialemalaise op Curaçao daarbij een rol. “Wie de kans krijgt, stapt op het vliegtuignaar Nederland. Vooral onder de jongere generatie is de liefde voor het eilandver te zoeken. En hoe kan je vanuit je hart een literair werk over Curaçaoschrijven, als je niets voor dat eiland voelt?”

“Bovendien is er hier geen nieuwe generatie schrijversopgestaan als gevolg van de verburgerlijking van de autochtone bevolking en hetdaarmee samenhangende materialisme. Iedereen is veel te druk bezig met zichzelfen wil snel geld verdienen. Zowel in de politiek als het onderwijs is deliteratuur van ondergeschikt belang. Literatuur is gedegradeerd tot ietswaarvan je vooraf weet dat, als je je ermee bezig gaat houden, je niet in hetmiddelpunt van de belangstelling komt te staan.”

Een andere oorzaak is volgens hem de tekortschietende kennisvan de Nederlandse taal. “In Suriname is het Sranang een taal die iedereenspreekt, maar daarnaast neemt het Nederlands een hele belangrijke plaats in.Dat spreekt iedereen. Op Curaçao is het zo dat het Papiaments de meesteAntillianen vertrouwder in de oren klinkt dan de oorspronkelijke moedertaal.”

Op 17 december wordt Arion zeventig jaar. Maar dankzij depocketuitgave van ‘Dubbelspel’ in Nederland, die via bibliotheken in een oplagevan 725.000 stuks tot medio vorige maand gratis werd verspreid, staat hij nogaltijd in het middelpunt van de belangstelling. Aan stoppen denkt hij daaromnog lang niet. “Ik leef al jaren als een bulldozer en ga alleen maar vooruit.Dat wil ik blijven doen totdat het niet meer kan. En misschien brengt diebulldozer mij ooit weer naar Suriname, waar literatuur meer wordt gewaardeerddan op de Antillen. Of het echt zover komt, weet ik niet, maar het is eendiepgekoesterde wens om voor ik mijn pen definitief neer moet leggen, nog eenfraai werk over Suriname af te leveren. Want dat is toch een soort tweedehuis.” 

Bibliografie Frank Martinus Arion 

0

Gedeeld