In augustus kwam Parbode met de details over dePatamacca-deal, zowel met citaten uit de (geheime) overeenkomst tussen de staaten een Chinees houtkap- en palmoliebedrijf, (de Chinezen mogen bijna kosteloosin een areaal zo groot als eenderde van het stuwmeer kappen), als uit hetbedrijfsplan (waarin overeengekomen was dat de arbeiders US 6 dollar per dagzouden krijgen (17 SRD). En voor dat bedrag gaat alleen een Chinees werken. Hunaantal wordt, in eerste instantie, op 6000 arbeiders geschat; een heel Chineesdorp aan de Marowijne. Kort na die publicatie werden we getipt dat er in hetgebied een krutu (stamhoofdenvergadering) was geweest waarin dit mede tersprake kwam. Het is zeker niet zo dat het artikel de bewoners uit hun slaap hadwakker geschud: wakker zijn ze allang. Maar het is duidelijk dat er nu snelactie moet worden ondernomen, want vóór je het weet gaat er de kettingzaag door40.000 hectare ongerept regenwoud.
We werden gebeld door een aantal stadsmarrons die zich zeer betrokkenvoelen bij het land van hun voorvaderen maar voorlopig beslist nog niet metnaam en toenaam genoemd willen worden. Want de actievoerders in de stad beschikken over hetMoiwana-vonnis van de OAS (de Organisatie van Amerikaanse Staten) waarmeeSuriname óók een bindend verdrag heeft getekend. En in het Moiwana-vonnis (datondermeer herstelbetalingen voor de, tijdens de burgeroorlog gepleegde, moordenop onschuldige dorpelingen door het Nationaal Leger, plus wederopbouw van hetdorp met al haar toebehoren heeft afgedwongen). Staat ook de bepaling datSuriname geen gronden mag weggeven of in concessie uitgeven zo lang deproblematiek van de grondrechten waarop Inheemsen en Marrons aanspraak maken ophun woongebied, afdoende is geregeld. Dus wat is het plan? Zo snel mogelijk een petitie indienen, ondertekend door degranmans en kapiteins van dat gebied en die overhandigen aan de regering. Bijhet uitblijven van een reactie stappen de actievoerders naar de advocaat van deOAS en wordt de deal vleugellam gemaakt.
Held
De boslandcreoolse stedelingen vertelden ons over het verzetvanuit het binnenland. Vooral Humphry Djaki werd geroemd als hun held inMoengo. “Ik heb gehoord dat hij in een bestuurlijke functie benoemd zou worden,maar dat A Combinatie daar, na die demonstratie van februari, een stokje voorheeft gestoken. Maakt hem niks uit, hij laat zich niet intimideren en gaatgewoon door met het verzet.”
Die held wilden we ontmoeten. Dus maakten we een afspraakmet Djaki. Nog natrillend van twee uur gehobbel over die afschuwelijke wegreden we het slaperige Suralco-dorp binnen. Ooit werkte zo ongeveer de helebevolking van het dorp voor dat bedrijf, maar sinds het is samengesmolten methet oude Billiton (nu BHP) heerst eigenlijk alleen nog in de haven aan deCottica rivier bedrijvigheid. Alles in het stadje ademt nu verveling enuitzichtloosheid.
Nadat we de Julianalaan, de Wilhel-minalaan en de rest vanons voormalige vorstenhuis een paar keer hadden gezien, belden we maar eens endirigeerde Humphry ons naar het huis van zijn moeder. Het ligt aan een boomrijkplantsoentje waar de kuikentjes je voor de voeten lopen. En in dat plantsoentjezit onze held uitgeblust voor zich uit te kijken.
Het valt ook niet mee om getrouwd én werkeloos te zijn: “Erwas me beloofd dat ze me in zouden zetten voor het ministerie van RO, maarnadat ik op straat ben geweest om te protesteren hebben ze me gewoon niet meergeaccommodeerd.” En dus is hij niet verzekerd. Terwijl hij suikerpatiënt is enbovendien aan een hernia lijdt, zodat hij geen zware arbeid meer kan doen. “Inéén dag op en neer naar de stad is voor mij een onmogelijke taak.” En hij isnog maar dertig jaren oud.
Beroofd
Hij en veel andere Marrons zijn diep teleurgesteld in ‘hun’ ACombinatie: “Ik vind dat de leiders ons, Marrons, beroven van onze vrijheid,onze gewoontes en onze cultuur. Door hun beleid worden wij geïsoleerd. Stel datdie Chinezen komen, dan kunnen wij niet meer naar onze kostgrondjes, niet meerjagen om in ons levensonderhoud te voorzien. Die leiders schenden onzeterritoriale soevereiniteit, er zijn in het verleden verdragen getekend overonze woongebieden en kijk, we worden gewoon beroofd. Met Cambior is het aleerder gebeurd. AC is juist door ons in de regering gekomen om deze roof tegente houden. Hun verkiezingsleuzes in april waren: ‘Wil je geen China Zhong HengTai Investment Company in het Patamacca gebied, stem dan op ons!’ En: ‘Wijzorgen voor een betere deal met Cambior!’ Zie wat ze tot nu toe gedaan hebben,we hebben in dit district twee zetels behaald en er niets voor terugezien.”
De teleurstelling zit diep. “We zijn niet tegen houtkap,maar dan in de vorm van duurzame ontwikkeling. Waarom het hele gebied inééns?Waarom niet, zoals Bruynzeel wil, steeds enkele bomen per areaal en directjonge aanplant ervoor in de plaats? We hadden echt onze hoop op AC gevestigd.”
Het antwoord zou kunnen zijn: vertrouwen in eigen kracht.“Ja, we hebben die protestmars georganiseerd in februari. Toen hebben een paarhonderd mensen meegelopen, maar veel dorpsbewoners uit het Marowijnedistrictwaren niet eens op de hoogte. De communicatie verloopt soms wel heel moeizaam,terwijl ik weet dat daar echt mensen wonen die hun uiterste best zouden doen ommee te protesteren.”
“We hadden ook de pers uitgenodigd, kranten, eentelevisiestation. Ze zijn niet geweest. Ik heb vernomen dat ze vanuit de zijdevan de regering zijn tegengehouden. Bovendien, die mannen die nu hout kappenvoor die kleine bedrijfjes, al die mensen beseffen niet dat ze straks het bosuit worden gestuurd.”
“Bewoners hier in Moengo raken ook geïntimideerd. We hebbenhier bijvoorbeeld vreselijk te kampen met een huisvestingsprobleem. Zelf woonik nog bij m’n moeder, zelfs een kável kan ik niet krijgen. We zouden met z’nallen sterker moeten zijn, maar als je zo in alles wordt tegengewerkt is hetmoeilijk om principieel te blijven. Mijn moeder is angstig over wat ik doe:‘Straks schieten ze je nog dood’. Ja, ik weet wat ons tegemoet komt.”
Viespeuken
“Natuurlijk willen wij ook best daar gaan werken. Maar danga je daar de hele week moeten blijven. We hebben even een klein rekensommetjegemaakt en voor minder dan 50 SRD gaat het niet gaan. En als die Chinezen danvoor 16 SRD gaan werken, dat is toch geen concurrentie meer?!” “Bovendien, wewíllen die nieuwe Chinezen helemaal niet in ons gebied. Nieuwe Chinezen, zezijn slechte mensen mevrouw, we hebben ze hier leren kennen. Stel, ze zien eenkind in de buurt van hun supermarkt met een pakje koek lopen en ze gaan er vanuit dat het kind het bij hun gestolen heeft, dan slaan ze die kleine tot moes!Ik heb het zelf gezien. Wrede mensen. En viespeuken, dát is de hoofdpijn vanons! Laat ze het werk door ons, bosnegers doen!”
“Na die protestmars hebben we een petitie aan presidentVenetiaan aangeboden. Natuurlijk ook niets van gehoord, Vene, die man is eenuitverkoper. Een Úítverkoper. En dat is geen mening, dat is een féít! Vandaardat we onze hoop nu vestigen op OAS. Want het is van oudsher onze grond. En diegaan we verdedigen.”
Nu populair
