Nickerie. Het rijstdistrict. Een enkeling spreekt overNieuw-Nickerie zelfs als de tweede stad van Suriname. Van buitenaf biedt hetdistrict een mooi plaatje, maar van binnen groeit het pessimisme tot suïcidalesomberheid bij de Nickerianen. De roep om meer autonomie, economische groei,meer werkgelegenheid en verdere studie- en ontspanningsmogelijkheden wordtluider. Wat de Nickeriaan wil is meetellen.
“Muskietendistrict”, zegt mijn collega spottend. Ik geef hem ongelijk: metde plaag is het de laatste jaren meegevallen. Daar is geen verklaring voor,maar voor de afgenomen welvaart weten de Nickerianen genoeg redenen te vinden.
Een hoteleigenaar: “33.000 inwoners, maar dan metWageningen, Henar en al de polders erbij gerekend. Hoe kan je dan spreken vaneen stad? Het is een dorp! Je komt met een geslaagd product of opzet en jekrijgt gelijk vijf anderen in dezelfde straat. Dan lukt het niet meer met zo’nkleine bevolking.” De wildgroei van winkels en kleine supermarkten van nieuweChinezen werkt hier ook als een griepvirus op de gevestigde winkelzaken. Zevenjaar geleden was Prem, een ondernemer, begonnen in Nickerie. “In één jaar hebik zoveel kunnen verdienen, maar de laatste vijf jaren heb ik echt gesukkeld.Ik kon op het laatst mijn schulden niet meer aflossen en de winkel moest op deveiling.”
Hij geeft zijn versie naast het Pekingsyndroom: “Watverdient een goedbetaalde arbeider, 600 SRD? Trek de huishuur, elektriciteit enwater ervan af, de rest is voor voeding en hoognodige zaken. Wat nog overblijftis om schulden af te lossen. De bevolking komt niet uit en moet bankleningennemen om dingen te kunnen kopen. Dat gaat tegenwoordig zo makkelijk waardoor zesteeds bezig blijven om af te lossen en de producten eigenlijk tweemaal zo duurkopen. Vroeger was dat niet zo! Kwam je wat geld tekort, dan gaf de winkelierje als vaste klant krediet. Ja, renteloos! Nu hebben de mensen aan het eind vande maand niets meer over om andere dingen te kunnen doen.” Ligt het misschienook aan de casino’s en de lotto dat de mensen weinig overhouden voor anderedingen? Prem steekt mij een hand toe: “Precies!”
Het agrarisch bestaan heeft betere tijden gekend inNickerie. Rijstvelden kunnen nu beter verruild worden voor goudvelden. OemrawHarinanaan, voorzitter van de padiboeren associatie ventileert zijn onvrede:“Ze weten dat de rijstexport op de vierde plaats staat als deviezenverdiener endat de sector na de overheid de grootste werkverschaffer is. En toch doet deoverheid weinig aan onze problemen. Als landbouwers kunnen wij niet zomaar ietsanders gaan doen.”
De vraag naar meer autonomie haal ik uit de reactie van eenpadiboer: “Ik heb geen enkel geloof meer in de politiek. Kijk ze, de helft vande ministers en parlementariërs komt uit Nickerie maar als ze eenmaal daarzitten, kijken ze niet meer naar ons om, ze verhuizen zelfs naar Paramaribo!
Vijf jaar terug kreeg ik 34 SRD voor een baal padi, nu isdat 28 SRD. Is dit vooruitgang?”
Maar ligt dit niet aan de wereldprijs? Daar heeft delandbouwer geen oor voor. In plaats daarvan wrijft hij mij de afspraak tussenBrazilië en Suriname onder de neus: “Waarop wacht de regering als Braziliëtoegezegd heeft om periodiek een vaste hoeveelheid af te nemen? Gééf Nickeriede belastinggelden van de export van rijst en bacoven. Gééf de landbouwer zijnchemicaliën, en dàn zul je zien hoe we gaan ontwikkelen!”
Zijn buurman doet er een schepje bovenop: “Wat we hier nodighebben is een internationale luchthaven en een grotere zeehaven. Strategischliggen we goed voor het toerisme en de export. Nu moet alles via Paramaribo endaar profiteren wij niet van.”
Kermis
Het is een doordeweekse dag en het bruist van leven inNickerie. Tenminste tot aan het begin van de middag. Tussen 13.00 en 16.00 uuris alles dicht in het centrum. In de latere middag, wanneer de hitte isafgenomen, is er nog wat leven. Maar daarna, als de winkelzaken na zevenengesloten zijn, liggen de straten er verlaten bij. In de paar auto’s die nogrondrijden zitten vermoedelijk stadsmensen, uit Paramaribo dus.
Als we later op de avond langs de casino’s rijden, komen weachter enkele feiten: bij de één loopt het niet, er staat maar één voertuigvoor de deur. Bij de ander lijkt het kermis: vier keer zoveel bromfietsen alsauto’s voor de ingang. En echt niet alleen van het personeel. Het lijkt een vande weinige plakken waar vertier te vinden is.
Zelfmoord
“We zijn tweede in de wereld”, zegt dokter Regie Li Fo Sjoe,de meest bekende huisarts in het westen van het land, over het suïcideprobleemin Nickerie. Hij baseert zijn conclusie door de verhouding van de verzameldecijfers en het inwonerstal te vergelijken met die van de rest van de wereld. In de afgelopen zes jaar waren datmeer dan zeshonderd gevallen.
“Ze doen het om verschillende redenen hoor. Armoede, socialeomstandigheden, maar liefde is nummer één en de films op tv hebben ook eenzekere invloed. Men handelt meestal impulsief, de patiënt krijgt er spijt vanen als alles is bijgepraat volgt de dood. Want het landbouwgif kent geenantiserum. Dan wordt het een echt drama.
“Vroeger deden ze het met sterke azijn, later Endrine, maardie zijn inmiddels verboden. Terwijl er nu in elk huis wel een fles Grammoxonestaat. En op de lege maag werkt het direct. Er moet regelgeving komen voor deaanschaf van landbouwgif en onkruidverdelgers.” Daarover wordt allanggesproken. Zonder de ‘koelie-cola’ echter, staat de padiboer als een soldaatzonder munitie op het veld.
Hoerententen
Na de casino’s rijden we naar de bekende eindstations vanmannen uit de stad: hoerententen. Het zijn er vier. In de goede tijdenspendeerden padiboeren hier een onbekend deel van de rijstopbrengst; nu is hetaantal voertuigen voor de deur ook op de vingers van één hand te tellen. Heteven geringe aantal dames aan de bar geeft een troosteloze indruk. “In hetweekend is het drukker”, zegt een barman, zoekend naar een reden. De fietsenvallen ons op: door het weinige vertier zoeken lokale jongeren hun heil bij debuitenlandse ‘afvallers’. Het antwoord van de barman is helder: “Komt door decultuur, Hindoestaanse meisjes mogen van hun ouders niet uitgaan. Dan krijg jedit!” “Er gebeurt hier weinig”, zei Gilly, de populairste zanger van Nickerie,een jaar terug.
En met die ervaring is hij de playstation gameroom begonnen.Als leraar kent hij het probleem van de geslaagde studenten: velen kunnen nahet VWO niet verder door de hoge vestigingskosten in de stad. “Het ministeriekwam ons tegemoet met de IOL opleiding, maar die is nu even aangehouden. Ookhet aantal vakken is beperkt.”
Zeppelin, de enige discotheek van Nieuw-Nickerie enomliggende dorpen, probeerde het ook op de vrijdag. Met ‘Back to the 80’s. Maaral gauw moest de uitbater het opgeven, “juist zij die erom hadden gevraagd,kwamen niet!” Volgens een snackbarhouder ligt het aan de cultuur en de kleinegemeenschap: “Mensen letten teveel op wat anderen doen. Ik zie ze zaterdagavondnet zoveel rondjes rijden om de discotheek tot ze auto’s voor de deur zienstaan. Dan gaan ze pas naar binnen.”
Wat hem dwars zit, zijn de Chinese winkels die ook gekoeldedrank verkopen en tot laat open zijn. “En dat ‘kilt’ de horeca”, zegt hij metpessimisme. Negen jaar geleden keerde hij terug naar zijn geboortedistrict naeen half leven in Nederland: “Nickerie was toen niet zo, het was in het beginveel beter.” Voor zijn gevoel is Commewijne Nickerie voorbijgestreefd door deinzet van goedgebekte Javaanse leiders als Somo. Ik corrigeer hem: Commewijneheeft niet eens een centrum van dit formaat. Hotels zijn daar een zeldzaamheid.
Optimisme
Alles is te verkrijgen in het rijstdistrict. De meestehandelsbedrijven zijn hier ook goed vertegenwoordigd. Een merkbare toename vanhet aantal auto’s in het verkeer zegt wat over de groei. Evenementen wordendruk bezocht, niet alleen door lokale bewoners maar ook door stedelingen, watweer een opleving geeft. Nog niet zo lang geleden begonnen of de gameroom isaan een uitbreiding toe; uitrusten is nu luxe geworden. Een jaarlijkse toenamevan kleine hotels en slaapgelegenheden duidt de groei aan van het toerisme, watreden is voor optimisme. Zeedijk en het Bigi Pan natuurgebied biedenalternatieven.
Stichting WiN, mede opgericht door dokter Li Fo Sjoe, wileen stap verder met de opzet van een afdeling studie psychologie. Geslaagdenvan het VWO hebben daarmee nog een verdere studiemogelijkheid erbij en alsNickeriaan staan ze ook dichterbij de crisis. De eerste overdekte tennisbaan inSuriname komt het volgend jaar in Nickerie. Prem probeert het binnenkortopnieuw met een winkel aan de Wilhelminastraat: “Ik ben van Paramaribo, maar ikheb me hier ingeschreven. Ik voel me meer Nickeriaan!”
Nu populair
