Kid Dynamite
Velen hebben nog nooit van hem gehoord of zijn hem inmiddels vergeten. Daarom hoor je maar zelden iets van de Surinaamse tenorsaxofonist Arthur Parisius, beter bekend als Kid Dynamite. Op 14 december 1963 verongelukte hij op 52-jarige leeftijd in Duitsland, maar ruim veertig jaar later (in 1995) verscheen een indrukwekkende documentaire over zijn leven. Zijn levensverhaal kun je zien als een spannend jongensboek. Lodewijk Rudolf Arthur Parisius, zoals zijn volledige naam luidde, werd in 1911 in het plaatsje Hannover in het district Para geboren.
Hij was nog geen twintig toen hij zijn geboorteland achterliet en als verstekeling naar Nederland reisde. Daar ontpopte hij zich al snel tot een talentvolle tenorsaxofonist, de eerste Afro-Surinaamse in het land van de kolonisator. Na de Tweede Wereldoorlog was hij een bekende naam en maakte vooral furore in dancing Casablanca aan de Amsterdamse Zeedijk.
Toen hij in 1963 bij een auto-ongeluk om het leven kwam, lagen zijn gloriejaren al achter hem. Het nieuwe opkomende fenomeen popmuziek had de jazz naar de achtergrond gedrukt, Parisius kwam nauwelijks nog aan de bak. Zijn dood haalde het nieuws daardoor slechts moeizaam. Maar in de jaren tachtig werd hij herontdekt door een nieuwe groep Surinaamse musici in Nederland.
Regisseur Hans Hylkema heeft met het maken van de 75 minuten durende documentaire een knap staaltje werk verricht, zeker in de wetenschap dat er zo weinig bekend is over Kid Dynamite, die bij de echte jazzliefhebbers wel wordt beschouwd als de vader van de Afro-Surinaamse jazz. De weinige mensen die nog leven en hem hebben gekend, wisten ook maar weinig van zijn persoonlijke leven. Wel is bekend dat hij zich zeer nadrukkelijk bezighield met winti, vooral onder invloed van zijn in Nederland wonende zus. In zijn muziek is die liefde voor afgoderij en het bovennatuurlijk ook duidelijk terug te vinden: de door hemzelf bedachte ritmes en de teksten zijn doordrenkt van de natuurgodsdienst. Uniek zijn de zeldzame filmbeelden van een spelende Parisius die in de documentaire zijn opgenomen. Maar het waren te weinig beelden om de film mee te vullen. Maar Hylkema vond een acceptabel alternatief door de Surinaamse saxofonist en fluitist Wilgo Telting de composities te laten spelen.
‘Kyd Dynamite’ is een monumentje voor een al bijna vergeten grootheid en draagt er hopelijk toe bij dat hij niet definitief wordt vergeten.
Volgend jaar, precies een eeuw nadat hij werd geboren, zou een mooi moment zijn om hem ook in Suriname postuum te eren.
ROY WONGSODIKROMO
Kid Dynamite, Hans Hylkema, 2005
Voor het toneelstuk ‘De tranen van Den Uyl’ bewerkte John Leerdam een tekst uit de in 1999 gepubliceerde verhalenbundel ‘De ongewisse tijd’ van Hugo Pos. Dit toneelstuk is ook op dvd verschenen. Het handelt over de fictieve ontmoeting in de jaren na de onafhankelijkheid tussen de Nederlandse journalist Han de Graaf en de Surinaamse journalist Jozef Slagveer (één van de slachtoffers van de decembermoorden). De cast bestaat uit een aantal gerenommeerde Nederlanders en Surinamers, zoals Wouter Bos, Kenneth Herdigein en Noraly Beyer.
De tranen van Den Uyl, Hugo Pos (tekst) en John Leerdam (regie), 2005
Love is you
‘Love is you’ is het debuutalbum van vocalist en componist Al Goodah, de artiestennaam van Carlo Goedhart. Goedhart is geen onbekende in de scene van de jazzwereld en geïmproviseerde muziek. Zo is hij als gastvocalist te horen op de veelgeprezen cd ‘Kaseko Revisted’ van de Surinaams Nederlandse formatie Fra Fra Sound en vervult hij een belangrijke vocale rol in ‘Kulembanban -Kid Dynamite Tribute’. De elf composities en teksten zijn op één na door Goedhart zelf geschreven en gecomponeerd, terwijl pianist en arrangeur Glenn Gaddum sr. zorgde voor de arrangementen. Al Goodah heeft een krachtige authentieke stem, die bij menigeen herinneringen oproept aan rasechte volkszangers als de legendarische Big Jones, Johan Zebeda en ‘King of Kaseko’ Hugo Uiterloo. Het is daarom interessant om te zien wat er gebeurt als hij zich van een hele andere kant laat horen en een geluid produceert, dat hij zelf Jazzy Entertainment Music noemt.
Het resultaat is een vrij unieke cd die doorspekt is met invloeden uit de pop, soul, blues en de Afrikaanse diaspora en die een perfecte balans vormt tussen intens luistergenot en een onweerstaanbare drang om de benen flink los te gooien. Het unieke aan de cd is dat zowel verstokte jazzvrienden als liefhebbers van soul en pop behoorlijk aan hun trekken komen. Mooie, soms dromerige, muziek wordt afgewisseld met krachtige ‘Earth Wind and Fire’-achtige sferen, waardoor de luisteraar op een subtiele manier steeds op het verkeerde been wordt gezet.
Een gemeenschappelijk kenmerk van de verschillende musici en groepen die de afgelopen decennia putten uit de rijke bron van de Afro-Caribische Surinaamse jazz, is dat ze zich allang niet meer beperken tot alleen maar Surinaamse kaseko-achtige jazz, maar veel breder georiënteerd zijn. Desalniettemin blijven ze schatplichtig aan de cultuur en het land waar hun muzikale roots liggen. Ook Al Goodah heeft zich aan deze ongeschreven regel gehouden getuige het prachtige ‘If yu no mang du bun’. De enige compositie in het Sranan. Het nummer opent met de prachtige donkere stem van de inmiddels overleden cultheld en immens populaire dominee Guilly Polanen, die in een emotionele rede oproept tot eenheid en vrede onder het Surinaamse volk. Musici die op het allerhoogste niveau acteren, hoef je eigenlijk nauwelijks meer te beoordelen op technische hoogstandjes of een speciaal geluid. Daar hebben ze meestal wel genoeg bagage voor. Het onderscheid wordt op dit niveau vaak gemaakt door een goede smaak en als er iets is dat Al Goodah en zijn musici in overvloed hebben, is het wel dat laatste!
ROBIN AUSTEN
Love is you, Al Goodah, 2009, Jazzy Entertainment Music (JEM)
De cd ‘Kulembanban – Kid Dynamite Tribute’ is een eerbetoon van het Afro-Surinaamse jazzensemble Fra Fra Sound aan de legendarische tenorsaxofonist Arthus Parisius (1911-1963), beter bekend als Kid. De band maakte nieuwe arrangementen van diens composities die samen met gastvocalist Carlo Goedhart (Al Goodah) ten gehore zijn gebracht. Daarnaast zijn enkele oude radio-opnames uit de jaren vijftig van Kid Dynamite te beluisteren.
Kulembanban – Kid Dynamite Tribute, Fra Fra Sound en Al Goodah, 2004
Nu populair
