Toen ik pas in het dorp woonde, kende ik de taal en de cultuur nog niet en ik deed veel fout. Als men mij daarvoor terechtwees, verontschuldigde ik me: ‘Wat kennis van Saamaka betreft ben ik nog maar een klein kind, even onwetend als Maggie’. Maggie is het eerste kindje dat na mijn komst in het dorp geboren werd. Dat was deze maand 21 jaar geleden. Als inwoner van Saamaka ben ik dus deze maand volwassen geworden. Het dorpshoofd wijst me niet meer terecht voor de fouten die ik maak, want hij is dood. En Maggie ook: de kindersterfte is hoog. Maar ik en andere kleine kinderen groeiden op, en we leerden. Tegenwoordig zondig ik nooit meer tegen de regels, niet omdat ik alles eet nu, maar omdat er geen regels meer zijn.
Eenentwintig jaar… tijd voor een terugblik. Er is veel veranderd. Het dorp is fors gegroeid, ruim tweemaal zo groot geworden. Er zijn nauwelijks kleine hutjes meer, wat nu gebouwd wordt zijn forse gezinshuizen, naar stads model. Maar het aantal inwoners is gedaald. Er zijn wel gezinshuizen nu, maar geen gezinnen: vroeger zorgden de ooms voor de kinderen, leerden hun een korjaal te branden, hutten te bouwen, de apinti te spelen en pijl en boog te maken. Tegenwoordig leren de kinderen op school (maar met die kennis kunnen ze niet veel) en daarna in de gevangenis waar ze nuttiger kennis uitwisselen.
Het conservatieve dorpsbestuur is nu vervangen door een veel democratischer systeem van vijf parallelle dorpsbesturen: het traditionele, dat van de overheid, dat van de politieke partij, dat van de vrouwenorganisatie, en dat van de kerk. En allemaal zijn ze de baas. Dus wat je ook doet, er is er altijd wel een bestuur dat je gelijk geeft, al is het maar omdat een concurrerend bestuur je geen gelijk geeft. Er wordt nu druk gebouwd aan een derde dorpsvergaderzaal, maar al jaren worden er geen dorpsvergaderingen meer gehouden omdat dat geen zin meer heeft met al die elkaar bekibbelende besturen. De werkelijke beslissingen worden toch genomen door degenen die de geldkranen besturen: in Paramaribo en Den Haag dus, niet in het dorp. Daarom kan ik zo stellig melden dat ik nooit meer zondig tegen de regels: er zijn geen regels meer.
Ook de mode veranderde. De melodie verdween uit de taal. Onder invloed van rap praten de jongeren nu zo rap dat ze vijf keer moeten herhalen voor ze elkaar verstaan. Vroeger liepen de opgroeiende meisjes rond in schortjes, met de billen bloot. Tegenwoordig lopen de opgroeiende jongens rond in lange broeken, met de billen bloot.
En dit leidt tot de vraag: is er nou veel verbeterd? Is er ontwikkeling gekomen? Om die vraag te kunnen beantwoorden eerst die andere vraag: wat is dat eigenlijk, ontwikkeling? Deze vraag stelde ik aan vele deskundigen, en iedereen wist het antwoord maar niemand kon het onder woorden brengen. Het meest gehoorde antwoord was: ‘Nou, gewoon, ontwikkeling’. Maar als ik naar voorbeelden en tegenvoorbeelden vraag, kom ik tot deze definitie: ‘ontwikkeling is de kunst om met gebruik van zo veel mogelijk middelen toch ontevreden te zijn’. Misschien hanteert u een andere definitie, iets met kennis of cultuur, maar die dingen worden niet genoemd – wel gewoon doen, net als de Stadsnegers, met veel gadgets, toenemende hulpbehoevendheid en bewustwording van ontevredenheid. En gemeten naar deze definitie is het dorp zeker ontwikkeld in de afgelopen 21 jaar.
Eenentwintig jaar heb ik nu in het dorp gewoond en gewerkt, eerst als ontwikkelingswerker, later als individueel ondernemer ten dienste van de dorpsindustrie. Heeft al mijn werk nu bijgedragen aan die ontwikkeling? Het eerlijke antwoord is: nee! Ik heb invloed gehad, dat wel. De ontluikende dorpsindustrie in Saamaka zou er zonder mij nog niet zijn – dat kan ik hardmaken met getallen. En een paar mensen die nu leven, zouden zonder mij dood zijn; maar dat telt niet. Wel heb ik zelf veel geleerd over ontwikkeling, over het mechanisme ervan, hoe het werkt. Een tijd lang heb ik gedacht dat die kennis nuttig zou zijn, voor ontwikkelingsorganisaties. Maar dat werkt niet zo. Ondernemers dienen van ontwikkelingsorganisaties te leren en niet andersom.
Nu populair
