Vier voetbalvelden groot en de inhoud van een zwermbad aan afval per dag. Dat is afvalstortplaats Ornamibo. Je zou verwachten dat er met zoveel afval op één dag stad en land schoon zijn. Maar niets is minder waar. Petflessen, etenswaren en ander afval vullen elk hoekje in Suriname, en vooral in Paramaribo. Zal het ooit schoner worden?
“Het grootste probleem is de verdeling van het afvalbeleid tussen de verschillende ministeries”, verklaart Humphrey Berggraaf van stichting Suwama. De stichting bestaat bijna twee jaar en is opgericht om de bewustwording over afval onder Surinamers te vergroten. “Openbare Werken gaat over het milieubeleid van Paramaribo en het ministerie van Regionale Ontwikkeling gaat weer over de andere districten. Een meer centrale aanpak zou beter zijn. Daarnaast is de Afvalstoffenwet nog niet aangenomen. In 2004 werd een concept ingediend en tot op de dag van vandaag is het nog steeds een concept.”
Onderdirecteur Bholanath Narain van Openbare Werken geeft toe dat de Afvalstoffenwet lang op zich laat wachten: “Eigenlijk wilde het ministerie al een jaar geleden de wet indienen, maar toen kwam het ministerie van Arbeid, Technologische Ontwikkeling en Milieu (ATM) met de Milieuwet en de Wet op de Milieuautoriteit. Bepaalde delen overlapten elkaar, dus moesten we de twee wetten op elkaar afstemmen. We zitten nu in de laatste fase en hopen
binnenkort de wet in te dienen.”
Het voorval met de milieuwetten is een goede illustratie van de samenwerking tussen de ministeries. “Ik zou het beter vinden wanneer één entiteit zich over afval zou buigen. Nu merk je dat er veel overlappingen in de werkzaamheden zijn en dat zorgt voor inefficiëntie. Maar dat is maar mijn mening, zoiets zou op politiek niveau besproken moeten worden”, aldus de onderdirecteur.
Buurtmanagers
Narain verwacht meer controle en sancties wanneer de Afvalstoffenwet is doorgevoerd. “Het afval in de stad heeft niet alleen te maken met het ontbreken van de wetgeving. De burgerparticipatie moet ook worden vergroot. Een schoon Paramaribo betekent all hands on deck. Zo denken we er aan om buurtmanagers in te zetten die ook bevoegd zijn om mensen aan te spreken en sancties op te leggen. Daarnaast spelen in dit verhaal ook zwervers en straathonden een rol. Zij halen vuilniszakken open waardoor het afval op straat beland.”
In principe is, ook zonder de Afval-stoffenwet, het dumpen van vuil
verboden. In artikel 39a van het Wet-boek van Strafrecht is het vervuilen en het dumpen van afval strafbaar gesteld. Een boete van minimaal 350 srd of een gevangenisstraf van twee maanden kan het gevolg zijn. De kans om een boete te krijgen is echter klein. De milieupolitie laat in een reactie weten dat er voor het district Paramaribo maar drie mensen boetes uitschrijven aan milieuvervuilers. De onderbezetting zorgt ervoor dat er gemiddeld twee boetes per maand worden uitgeschreven. De dienst gaat daarom eerder over tot het afgeven van een schriftelijke waarschuwing, omdat er na het uitschrijven van een boete een lange procedure volgt. De milieupolitie geeft aan dat zij zeker twintig man personeel zouden kunnen gebruiken, gezien het afval dat op straat ligt.
Ornamibo
Het afval dat op straat ligt, heeft volgens Narain niet te maken met de ophaaldienst van huisafval. “Het kan natuurlijk altijd beter maar het is nu zo georganiseerd dat in elke wijk het afval twee keer per week wordt opgehaald. Het is jammer om te zien dat mensen geen geduld hebben om te wachten tot de dag dat hun afval wordt opgehaald. Vaak genoeg dumpen mensen voor die tijd al hun huisafval.” Openbare Werken merkt dat er veel illegale stortplaatsen ontstaan. Narain: “Vooral grof afval wordt gedumpt. We zijn momenteel bezig met het herinrichten van Ornamibo. Een deel van de stortplaats gaan we gebruiken voor het herbergen van grof afval.”
Ornamibo is voor Paramaribo, Wanica en Commewijne de enige stortplaats. Het is het hele jaar door geopend. In eerste instantie was het alleen voor huisafval bedoeld maar aangezien er nergens in Suriname een vuilstortplaats voor grofvuil is, wordt dat ook geaccepteerd. De plaats van de afvalbult is vanaf ver te raden, door de tientallen zwarte gieren die erboven cirkelen. Aan het begin van het terrein staat een huisje dat dienst doet als kantoor. Op het terras zitten twee medewerkers die het kenteken van elke auto noteren, en het afval dat ze komen brengen. “Dat kan verschillen van huisafval tot tuinafval of ziekenhuisafval”, aldus Himankoemar Poelloe, medewerker van Openbare Werken.
De weg achter de slagboom slingert naar de afvalbult. Langs de weg is er al een spoor van afval te vinden.“We hebben hier veel last van mensen die in het afval zoeken naar kostbaarheden. Zij verslepen afval van de bult naar de weg toe of steken het afval in de fik zodat ze het kunnen smelten.” De mensen die tussen het afval snuffelen, wonen op hetzelfde terrein. Zelfgebouwde hutjes van golfplaten en restafval staan tussen het huisvuil. De stank is verschrikkelijk en er zijn nog meer gieren op de grond dan in de lucht.
Het gedeelte van het terrein dat wordt ingericht voor het grofvuil is bijna af. Op de grond ligt een zeil dat bedekt is met een laag klei. Aan de rand van het veld is een dam gebouwd. “Daarin moeten buizen komen die het water opvangen en naar een betonnen bak afvoeren. Vervolgens wordt dat water gezuiverd en geloosd in de Parakreek”, verklaart Poelloe. De kreek loopt rondom de stortplaats en scheidt de afvalbult van de omliggende woningen. Het gebied dat straks bestemd is voor grofvuil kan, gezien de hoeveelheid afval, vijf tot zes jaar gebruikt worden.
Ziekenhuisafval
Naast het huisafval en grofvuil wordt er ook ziekenhuisafval naar de stortplaats gebracht. “Bij de toegang wordt er alleen genoteerd wat voor afval er wordt gebracht, wij weten niet wat er in de vuilniszakken zit. Maar gevaarlijk afval, zoals spuiten, wordt verbrand”, aldus Poelloe. “De faciliteiten voor medisch afval zijn amper aanwezig in Suriname. Veel afval verdwijnt gewoon in plastic zakken en wordt vervoerd met open wagens”, vertelt Berggraaf. “Er zijn wel verbrandingsovens maar die kunnen de hoeveelheid medisch afval niet aan. In de toekomst wil de stichting zorgen voor koelwagens, zodat het vervoer op de juiste wijze plaatsvindt en dat er geen gevaarlijke stoffen kunnen vrijkomen.” Voorlopig belandt er nog deels ziekenhuisafval op Ornamibo, waarvan niet duidelijk is wat voor afval.
Dat stortplaats Ornamibo nog veel verbeteringen kan gebruiken erkent Narain. “In de toekomst willen we graag het afval sorteren. We hebben al een stap in de goede richting gezet door het afval af te dekken met zand.”
Door het afval met zand te bedekken, hebben de bewoners aan de overkant van de Martin Luther Kingweg geen last meer van de stank. Onder de zandweg die tussen het afval doorloopt, ligt nog drie tot vier meter afval. “Op deze manier kunnen we nog 25 jaar gebruik maken van deze stortplaats”, vertelt Poelloe. Onder het afval liggen golfplaten begraven die enkele jaren geleden in de grond zijn gestopt omdat er asbest in zit. “Het is niet gevaarlijk omdat de platen goed geborgen zijn, de graafmachine die het afval verdeelt, komt daar niet. Pas wanneer de golfplaten stuk zouden gaan, kan er asbest vrij komen.”
Het aantal brandjes dat voorheen werd gesticht op de stortplaats, is afgenomen. Doordat er zand over het afval ligt, heeft het geen zin meer om brand te veroorzaken. “We hebben al een aantal keren de politie gebeld, maar die kan ook niet veel doen. De mensen die afval verzamelen, worden alleen gewaarschuwd. Gelukkig is het nu minder, al stoort hun aanwezigheid wel. De bestuurder van de graafmachine moet goed opletten wanneer hij het afval aan het verdelen is. Hij kan zomaar iemand raken die tussen het afval kostbaarheden zoekt”, vertelt Poelloe.
Het in brand steken van afval gebeurt veel, ook in de stad. Dat is niet alleen slecht voor het milieu maar ook voor de gezondheid. Er komt namelijk dioxine vrij. “Gelukkig wil de brandweer, bij het uitrukken voor een aangestoken brand, boetes gaan uitdelen zodat het aantal grasbranden afneemt”, aldus Narain.
Licht
Om in de toekomst het sorteren van afval mogelijk te maken, wil het ministerie gebruik maken van containers. “Alleen op die manier kunnen inwoners hun afval scheiden, nu krijgen ze amper de kans. Het is nog niet in de wet opgenomen maar we willen de afvaldienst verzelfstandigen. Inwoners gaan dan betalen voor hun afval. Daardoor worden ze bewuster en kunnen we investeren in containers.We zijn aan het onderhandelen met Energie Bedrijven Suriname (EBS) om dit te realiseren. De bijdrage voor de afvalverwerking komt op de EBS-rekening te staan. Wanneer iemand niet voor zijn afval betaalt, wordt de elektriciteit afgesloten.”
De bewustwording van afvalverwerking wil Narain bereiken door middel van flyers en mediacampagnes. “Het belangrijkste daarbij is dat het een continu proces moet worden. Niet eenmalig een spotje op de televisie maar mensen constant confronteren met het probleem.”
Dat de verzelfstandiging van de afvaldienst nog niet is opgenomen in het wetsvoorstel dat klaar is, ligt volgens Narain aan het achterblijven van de voorlichting.
“Wanneer de afvaldienst zover is, kunnen we overgaan tot verzelfstandiging maar we willen geen half werk leveren.” Ook Poelloe erkent dat het nog ontbreekt aan voorlichting in Suriname: “Wanneer Surinamers in het buitenland zijn, gaan ze wel goed om met afval. Terwijl mensen hier het afval zo uit het autoraam naar buiten gooien. Voorlichting zou daarin verandering kunnen brengen.”
Bewustwording
Die voorlichting probeert Stichting Suwama te geven. De bewustwordingsstrijd die de stichting voert, kent meerdere facetten. Door voorlichting te geven op scholen, media aan te spreken en met de overheid te praten. Berggraaf: “We moeten ons allemaal bewust worden van de schade die we het land aanrichten. Wanneer het veel regent, staat de stad onder water. Veel mensen klagen en wijzen naar de overheid maar wanneer iedereen zijn afval dumpt in de sloten, raken deze verstopt en kan het water niet meer weg. Een ieder moet zijn eigen verantwoordelijkheid kennen. Ik ga op zondag wel eens rondrijden in de stad. Dan kijk ik naar het afval dat langs de weg ligt.
“Het is een doorn in het oog van iedere Surinamer, maar Suriname is van ons allemaal. Als je je huis kunt schoonhouden, waarom dan niet je eigen land?”
De stichting helpt om het afvalbeleid dat de overheid voert, naar een hoger plan te tillen. Er worden petflessen ingezameld op scholen, bij bedrijven en bij particulieren. Ze plaatsen afvaltonnen en zijn innovatief wanneer het aankomt op het reduceren van afval. “Binnenkort brengen we afbreekbare plastic zakjes op de markt en introduceren we zaklampen zonder batterijen.” Trots laat Berggraaf afbreekbare plastic tassen, afbreekbaar servies en de zaklamp zien, die werkt door ermee te schudden.
Petflessen
“Het grootste probleem zijn de petflessen. Jaarlijks zijn er 150 miljoen flessen in omloop. Voorheen lag onze focus op Paramaribo, maar ons aandachtsgebied wordt steeds groter. Het probleem verschuift namelijk ook naar het binnenland. Wanneer je lekker in een sula zit te genieten van de natuur, zie je flessen aan de zijkant van de rivier drijven. We zijn daarom aan het praten met granmans zodat ook in het binnenland het dumpen van afval tegengegaan kan worden.”
In samenwerking met Blue Wing Airlines zorgt Suwama ervoor dat de flessen richting de stad komen. “Meestal vliegt Blue Wing met een vol vliegtuig richting een bestemming in het binnenland en vervolgens leeg terug. Dat is natuurlijk zonde. Daarom hebben wij de maatschappij gevraagd om de flessen mee terug te nemen. In de stad kunnen wij zorgen voor de recycling.”
De stichting is verbonden aan het recyclebedrijf Recomsur, eveneens van Berggraaf. “Het geld dat ik met het recyclen verdien, kan ik weer in de stichting stoppen.”
De stichting kent naast Recomsur ook andere grote sponsors zoals Fernandes, Surgold en I Am Gold. “Ik probeer grote ondernemers aan te spreken. Want iedereen moet weten dat ook zij verantwoordelijk zijn voor het afval dat op straat ligt. Kijk maar eens naar een gebied zoals Galibi. De zeeschildpadden eten plastic omdat het gebied zo vervuild is.”
Nu populair
