In Suriname neemt men het niet zo nauw met de auteursrechten. Cd’s en dvd’s worden massaal gekopieerd, muziek en films worden onbetaald via de ether de huiskamer in geslingerd. Media, die dergelijke praktijken eigenlijk aan de kaak zouden moeten stellen, doen er even hard aan mee. Vooral bij de twee grootste dagbladen maakt men zich schuldig aan diefstal op grove schaal.
‘Wesley Sneijder loopt zijn lul achterna’ kopte de Ware Tijd op woensdag 13 januari in de bijlage Sportscope. Een kop die natuurlijk verkoopt in voetbalminnend Suriname, maar het artikel kostte de krant zelf niets; het was integraal overgenomen uit Voetbal International. Ongevraagd en dus in strijd met de Auteurswet van 1913. Bij Voetbal International is men verbaasd en bovenal niet blij: “Hier gaan we zeker onderzoek naar doen”, aldus de hoofdredactie van het populaire Nederlandse voetbaltijdschrift.
Nog een voorbeeld: journalist Marcel van Engelen schreef het achtergrondartikel ‘De Zwarte Wilders’ voor het gratis dagblad De Pers. Op vrijdag 20 november 2009 stond het stuk letterlijk in de Ware Tijd. Wel met vermelding dat het uit De Pers was overgenomen, maar zonder de naam van Van Engelen. Hij is uiteraard zeer verbolgen. “Ik verbaas me er vooral over dat men zich bij dWT kennelijk niet aan fatsoen gebonden voelt, noch aan auteursrechten. En dat ze op de redactie er ook vanuit gaan: dat wordt toch niet gelezen… Maar voor mij staat wel vast dat dit niet kan. Al was het alleen maar omdat ik freelancer ben en ze mij dus om toestemming zouden moeten vragen. Om niet te zeggen mij zouden moeten betalen.”
Terwijl de Ware Tijd zich bij ongevraagde overname uit Nederlandse kranten grotendeels beperkt tot grotere reportages, vult Times of Suriname hele pagina’s met kleinere berichten. Om maar een voorbeeld te nemen: in Times of Suriname van donderdag 6 mei stonden 21 artikelen uit De Telegraaf, zeven waren overgenomen van De Volkskrant, en tien van Het Laatste Nieuws. En passant werden ook stukken gekopieerd van onder meer Soccerniews.nl, de NOS, ESPN en Voetbalzone.nl. Vooral op buitenlands, economisch en entertainmentnieuws heeft de Times-redactie dagelijks de zinnen gezet.
Plagiaat
In het verleden maakte Times of Suriname het overigens nog bonter: Surinaams nieuws van een correspondent in Suriname van het Reformatorisch Dagblad werd meerdere malen letterlijk overgenomen, waarbij de initialen van een journalist van Times of Suriname werden gezet. Een pure vorm van plagiaat, maar de hoofdredactie weigerde te reageren nadat een claim was ingediend.
Dennis Samson, hoofdredacteur van Times of Suriname, zegt dat zijn krant een abonnement heeft bij de Nederlandse afdeling van Associated Press (AP). “Daarnaast hebben we toestemming van De Telegraaf om artikelen over te nemen. We nemen ook nog wel eens iets over van Belgische media, bijvoorbeeld financieel nieuws, dit halen we van het net. Met De Volkskrant hebben we geen afspraken, die stukken halen we ook van internet.”
Een gemaakte afspraak met Samson om nader over dit onderwerp te praten wordt door hem op het laatste moment afgezegd. “Bij nader inzien werken we toch niet mee. In het verleden zijn we onheus bejegend door Parbode, vandaar.” Ook bij de hoofdredactie van de Ware Tijd was men niet bereid te reageren.
Zou voor de artikelen die nu lukraak van buitenlandse collega’s worden overgenomen, betaald moeten worden, dan zou de rekening oplopen tot vele duizenden euro’s. En dat iedere dag. Geld dat de Surinaamse kranten (zeggen) niet (te) hebben. Een abonnement nemen bij gerenommeerde persbureaus, zoals het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), is vanwege de hoge kosten al helemaal geen optie.
Kostbare zaak
Opmerkelijk is dat veel uitgeverijen en hoofdredacties van Nederlandse dagbladen aangeven niet gelukkig te zijn met de diefstal door Surinaamse collega’s, maar in feite machteloos staan. De ruim achtduizend kilometer die Nederland en de voormalige kolonie scheiden, speelt hen daarbij parten. Bovendien is het door het Surinaamse rechtssysteem, waarbij de verliezende partij niet opdraait voor de kosten van de in het gelijk gestelde partij, een uiterst kostbare zaak om de kranten hier aan te pakken. Gelukkig voor de Surinaamse media dus.
Reacties op vragen van Parbode aan de Nederlandse hoofdredacties en uitgeverijen, blijven grotendeels uit. Gerbert van Loenen, adjunct-hoofdredacteur van Trouw, beperkt zich tot “Wij hebben de indruk dat inderdaad soms kopij van ons wordt overgenomen zonder toestemming.” Maar of men actie gaat ondernemen, blijft onduidelijk. Bij De Volkskrant doet men er helemaal het zwijgen toe.
Al even opmerkelijk is dat de Neder-landse kranten geen enkele moeite doen om hun freelance-journalisten die benadeeld zijn, bij te staan. Dat heeft Aletta André ervaren. Zij werkt als correspondent in India, met als standplaats New Delhi, en schreef een indrukwekkende reportage onder de titel ‘Bhopal geeft de strijd niet op’. Ze verkocht dit aan Trouw en werd daar ook keurig voor betaald. In de Ware Tijd van 9 december 2009 was de Focus-pagina grotendeels gevuld met haar reportage, zonder toestemming van zowel de hoofdredactie van Trouw als van de schrijfster zelf. Onderaan het stuk stond nog wel vermeld dat het artikel uit Trouw was gehaald, de naam van de journalist ontbrak echter. De hoofdredactie van de krant zegt geen actie te zullen ondernemen tegen de diefstal door de Ware Tijd, omdat dit de taak zou zijn van freelance auteur van het stuk. André reageert geschokt op het onrechtmatige gebruik van haar werk. “Ik heb een e-mail, samen met een factuur en een kopie van de internetpagina waar het artikel ook op staat, gericht aan de secretaresse van de hoofdredacteur en aan de buitenlandredacteur van de Ware Tijd gestuurd. Tot nu toe heb ik hier geen enkele reactie op gekregen.” Ze heeft getracht juridische bijstand te krijgen van de Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ), waar het gros van de Nederlandse journalisten is aangesloten. “Maar omdat het een publicatie buiten Nederland betreft, kunnen zij mij geen bijstand verlenen om de zaak door te zetten. Nu het erop lijkt dat de Ware Tijd niet op mijn brieven en factuur reageert, denk ik dat ik verder helaas niets kan doen.”
In Nederland zijn nog tal van andere bedrijven en organisaties die de auteursrechten van journalisten en uitgeverijen bewaken. Zoals Cozzmoss BV, waar onder meer Trouw bij is aangesloten. Daar heb je als journalist in het geval van het Surinaamse jatwerk echter weinig aan. “Wij beperken ons vooral tot overname van teksten via het internet. Publicaties in buitenlandse bladen behoren niet tot ons aandachtsgebied.” Hetzelfde is het geval bij Stichting Literaire Rechten Auteurs (LIRA) in Hoofddorp.
Fatsoensnorm
Benadeelde journalisten hebben dus het nakijken, tenzij ze bereid zijn om een ingewikkelde en kostbare juridische strijd aan te gaan om Surinaamse dagbladen terecht te wijzen en te laten betalen. En anders moeten ze wachten totdat de collega’s in Suriname tot inkeer komen en beseffen dat regelrechte diefstal tegen iedere fatsoensnorm indruist.
Nu populair
