150 rode handspiegels beschreven met spreuken, vogelkooitjes, stukjes pangi stof, twaalf lege Borgoe-flessen gevuld met stukjes mierenhout, een paar meters liaan en zo’n vierhonderd oude aluminium bekers. Het lijkt op de verzamelwoede van een gek, maar het zijn enkele losse onderdelen van kunstinstallaties, die nog tot en met 31 oktober te zien is tijdens Paramaribo Perspectives te Rotterdam. Parallel aan deze tentoonstelling loopt SuriNedwerk in wijkpark het Oude Westen met werk van fotograaf Otto Snoek.
Snoek volgde twee weken kijkend door zijn analoge camera de nieuwe generatie Euro-Surinamers en Surinamers tijdens hun dagelijkse routine. Resultaat: niet geposeerde snapshots van mensen die ‘hun ding doen’, waarbij een ander beeld van Suriname boven water komt en waarbij het interessante vormingsproces van de groep getoond wordt.
Op beide tentoonstellingen geen schilderijen waar de groene bladeren van het Surinaamse oerwoud van af spatten, geen houten huisjes en geen tropisch fruit. Voor kunstliefhebbers in Nederland zal het misschien even wennen zijn om Suriname te zien door de ogen van de hedendaagse Surinaamse kunstenaars en aan de hand van ‘gewone’ foto’s. Meestal wordt de Nederlander van Surinaamse afkomst geportretteerd als een van heimwee doorspekt wezen dat stiekem liever in Suriname dan in Nederland woont. Het verlangen terug te keren naar Suriname is heftig en dat manifesteert zich in alles: men woont in Nederland zo dicht mogelijk bij ‘eigen’ mensen, rijst kip en roti blijven favoriete kost en Surinaams-getinte evenementen worden jaarlijks, maandelijks of zelfs wekelijks trouw bezocht. Ondanks peperdure tickets reist men in de zomermaanden en tijdens owru jari af naar het geboorteland en als het even meezit, is er een huis of perceel met als verlangen in de toekomst het land van melk en honing te verlaten en oud te worden in het moederland.
‘Mijn verstand is in Nederland, maar mijn hart is van Suriname’ is vaak de kreet van deze ‘gevangen’ individuen. Paradoxaal genoeg worden de meeste Surinamers neergezet als mensen die naar Holland willen om op te bouwen, omdat zij hier van moderne gemakken zijn verstoken en het niet zien zitten om de oude dag door te brengen in een houten huisje achterop een verwaarloosd erf. De overdadig groene omgeving en de kakofonie van vogels waarmee de dag standaard begint, lijken moeiteloos te worden ingeruild voor geschakelde flats achter een geluidswand, die de herrie van het voorbij razende verkeer op een afstand moet houden.
Wereldburgerschap
Hoe brengt de nieuwe generatie Nederlandse-Surinamers en Surinamers een verandering in dit beeld dat de wereld wordt getoond en hoe ziet die generatie zichzelf? Beide tentoonstellingen laten deze twee groepen aan het woord met uiteenlopend werk dat vaak onterecht als niet-Surinaams wordt bestempeld. Het lijkt niet op Surinaamse kunst wat men gewend is te zien, maar het komt wel uit Suriname. De nieuwe generatie maakt gebruik van alle mogelijkheden die de wereld te bieden heeft. Werk, relaties, thuis, wereldvisie en kijk op het eigen individu lijken niet aan een land gebonden.
Hoewel de evolutie van deze groep bewijst dat de Surinamer zijn weg in de wereld aan het vinden is en zich de voordelen van het wereldburgerschap goed laat smaken, is de vraag of het niet tot verlies leidt van het eigen Surinaamse karakter. Dat wat de Surinamer maakt tot wat ie is; uniek, met een a bun k’ba-gedachte, die zowel vertederend als irritant aandoet. Met de nieuwe generatie, of die nou een Surinaams of Nederlands paspoort heeft, is de trend gezet richting Westerse ontwikkeling. Komt dit doordat deze twee groepen dat graag zo willen of zijn het de Westerse invloeden, die ook in Suriname doordringen, die de wereld beheersen? En als je dan evolueert naar het dominant beheerspatroon, evolueert je eigen ik werkelijk of ben je een nummer in de grote wereld aan het worden? Een grote groep Nederlanders emigreert juist naar Suriname, omdat ze hier de gelegenheid hebben meer dan een nummer te zijn.
Gelukkigerwijs neemt een groot deel van de Surinamers niet klakkeloos de Westerse maatstaven aan en zijn drukdoende hun Surinaamse identiteit kennis te laten maken met andere normen en waarden. Waarom niet in je salwaar naar een afspraak met een makelaar in New York gaan? Of draag je, ook wanneer je in je uppie bent, geen sari of pangi meer, omdat dat niet meer hoort bij het beeld dat de wereld van je heeft? En ben je dan wie je wilt zijn of wie je moet zijn?
Kunst biedt veel meer dan mooie schilderijen, als het een discussie op gang kan brengen. Wellicht bieden de tentoonstellingen SuriNedWerk en Paramaribo Perspectives de mogelijkheid om de tongen los te gooien en de hedendaagse Surinaamse identiteit te presenteren aan het Westen.
Nu populair
