Kunstwerken zijn op verschillende manieren te ‘lezen’. Met het oog, met het hart en met het hoofd. Het oog levert een objectieve beschrijving op, het hart een emotioneel subjectieve en het hoofd kan het geheel in een context plaatsen en hier betekenis aan geven. Kunsthistoricus Bart Krieger bespreekt deze maand ‘Mama Sranan’, gemaakt in 1965 door Jozeph Klas, stenen standbeeld, voor het oude stadhuis, Paramaribo (nu het Kabinet van de President).
Wat zien we?
Een meer dan manshoge vrouwfiguur getooid met een ronde hoed. Ze groeit als een paal uit de grond en houdt in haar armen vijf kinderen vast. Ze kijkt met grote holle ogen recht naar voren. De kinderen richten hun blik speels alle kanten op.
Wat voelen we?
De kinderen lijken geen kant op te kunnen door de stevige grip die de hoofdfiguur op ze heeft. Toch voel je dat het om iets heel anders gaat, gelet op hun ontspannen gezichtsuitdrukking en houding. De kinderen hebben vrede met hun geborgen positie.
Wat denken we?
Het beeld hee
ft de titel ‘Mama Sranan’ meegekregen. Gaat het hier om een vrij klassieke personificatie van Suriname of om de stedenmaagd van Paramaribo? Vanaf de klassieke oudheid werden steden en landen vaak uitgebeeld als vrouwen met symbolische attributen. Dit beeld lijkt in diezelfde Westerse traditie te staan. Een andere traditie die hiermee vervlochten lijkt, is die van de mantelmadonna. Dit zijn afbeeldingen van de heilige maagd Maria die met haar magische mantel een groep mensen beschermt tegen het kwaad.
Betekenis?
Waarom vijf kinderen? Een afbeeld
ing van de oude vlag van Suriname (1959-1975) laat het raden. De vijf kinderen staan voor de gekleurde sterren op deze vlag: zwart (Creolen), Bruin (Hindostanen en Javanen), geel (Chinezen), rood (Inheemsen) en wit (Europeanen).
Jozeph Klas heeft de ellips die in de vlag de vijf sterren verbindt op een meesterlijke manier vertaald naar de ellipsvormige omarming van moeder Suriname. Mama Sranan is in feite een stenen vertaling van de Surinaamse vlag van 1965 en verbeeldt 
bovendien Suriname dat haar burgers, afkomstig uit de vijf grootste bevolkingsgroepen, beschermt. De handen doen ook niet voor niets denken aan de Surinaamse vriendschapsring.
Toen tien jaar later, in 1975, Suriname onafhankelijk werd, was nog maar één ster nodig om de eenheid van de verschillende etnische groepen in Suriname te symboliseren. De gouden ster in de huidige vlag staat, zo men zegt, voor eenheid, opoffering, eensgezindheid en een gouden toekomst.
Wat vindt de kijker?
Arnold, 36, politieagent
Dit beeld heeft volgens mij een duidelijke betekenis. Het laat aan de ene kant de opvoedkundige taak van de moeder zien, het gaat over moederliefde. Aan de andere kant zie ik Suriname met haar verschillende bevolkingsgroepen. Door deze betekenissen ga ik het kunstwerk waarderen. Het beeld zelf vind ik mooi: de manier waarop het beeld gemaakt is, de vormen die zijn gebruikt en hoe de kinderen eruitzien.
Nathalie, 40, ambtenaar
Het beeld symboliseert iets moois, namelijk de verschillende bevolkingsgroepen die worden omarmd door een moeder. Het beeld zelf vind ik wel mee vallen, het is niet zo opvallend. Ik rijd er gewoon iedere dag langs met de auto, zonder dat het mij erg trekt. Ik denk er eigenlijk nooit echt over na of ik het mooi vind. Het is dus vooral de symboliek die het mooi maakt voor mij.
De kunstenaar
Jozeph Klas
geb. 1923, Hannover
overl. 1996, P’maribo
Beeldhouwer en schilder
Jozeph Klas werkte lange tijd voor Billiton en daarna de BEM. In 1964 stapte hij over naar de overheid. In zijn vrije tijd maakte hij beeldhouwwerken en schilderijen. Klas volgde lessen aan de School voor Beeldende Kunsten van Nola Hatterman. In 1969 ontving hij een studie-opdracht van de Surinaamse regering om zich op de Vrije Akademie in Den Haag verder te bekwamen in zijn kunstrichting.
Naast het beeld ‘Mama Sranan’ en andere kunstwerken maakte Jozeph Klas ook het in 1963 onthulde vrijheidsbeeld Kwakoe, dat aan het begin van de Dr. Sophie Redmondstraat staat. Dit beeld wordt als zijn belangrijkste werk beschouwd.
De Feydrasi fu Grupu fu Afrikan Srananman zet zich reeds jaren in om Jozeph Klas postuum te laten onderscheiden. Tot op heden is die poging zonder resultaat gebleven.
Nu populair
