‘Rechtspraak neigt soms naar Russische roulette’
De selectie voor de opleiding en bij de aanstelling van rechters, moet op de schop. Volgens advocaat mr. Shanti Gopalrai is nu sprake van onduidelijke criteria, met als gevolg dat zelfs een rechter is benoemd die niet door de psychologische test is gekomen. Ook zet ze vraagtekens bij de objectiviteit van enkele andere rechters. “Het mag niet zo zijn dat een vordering wordt afgewezen, omdat Gopalrai toevallig jouw advocaat is.”
In haar kleine tijdelijke kantoor, eerder een bouwkeet aan de Coesewijnestraat, lucht Shanti Gopalrai haar hart. Ze werkt nu vijf jaar zelfstandig als advocaat en heeft teveel dubieuze zaken meegemaakt om nog langer te zwijgen. “Laat mij vooraf duidelijk stellen dat er ook meerdere goede, capabele rechters zijn. Maar bij de behandeling van zaken door sommige rechters is er sprake van een soort Russische roulette, niet van een objectief oordeel.”
In een brief op 19 oktober aan minister Martin Misiedjan van Justitie en Politie, uitte Gopalrai haar ongenoegen. Vooral het recente beleid ten aanzien van de aanstelling van nieuwe rechters, stelt ze ter discussie: ‘Kennelijk is de benoeming van enkele rechters mogelijk door andere dan wettelijke motieven, derhalve niet met het algemeen belang als leidraad, ingegeven’, zo schrijft ze. ‘Naar ik uit meerdere bronnen heb vernomen, werd mr. Suzanne Chu psychologisch afgekeurd voor het ambt van rechter. Zoals ik heb vernomen, werden enkele vooraf geselecteerde psychologen ingezet om de beoordeling van de kandidaat-rechters c.q. rechterlijke ambtenaren in opleiding uit te voeren, waardoor andere psychologen om niet-genoemde redenen terzijde werden geschoven. Naar ik heb begrepen, werd de eerste groep raio’s (rechterlijke ambtenaren in opleiding) getest door drie psychologen, terwijl ten aanzien van de volgende groepen steeds één psycholoog de keuringen verrichtte. Naar mijn mening was reeds door de vermindering van het aantal psychologen ruimte voor manipulatie van onderzoeksresultaten geschapen.
‘De voor keuring van de groep van mr. Chu geselecteerde psycholoog kwam – naar ik van verschillende bronnen heb vernomen – tot de conclusie, dat mr. Chu niet geschikt was c.q. is om als rechter te functioneren. Niettemin is zij aangewezen als rechter. In de praktijk heb ik zelf ondervonden, dat mr. Chu bij haar behandeling van zaken vreemd gedrag vertoont. Nadat ik enkele jaren geleden kritiek heb geuit op de opstelling van deze rechter, worden mijn cliënten door deze rechter naar mijn mening opzettelijk benadeeld. Dit betreft zowel de beslissingen als eindoordeel, die op onjuiste wijze – en niet-dragend – worden gemotiveerd, als de tussentijdse beslissingen, waarbij rechten en belangen van cliënten naar mijn mening opzettelijk door deze rechter worden opzijgeschoven.’
Persoonlijke wraakzucht
In de brief aan de minister stelt Gopalrai verder dat het rechtsmiddel van hoger beroep niet is opgewassen tegen de persoonlijke wraakzucht van een rechter: ‘Wraking van de rechter in specifieke zaken is een optie, maar is door de wetgever ook niet voorzien als middel tot optreden tegen een onevenwichtige c.q. scheve persoonlijkheid. Ik heb aktes van wraking van mr. Chu ingediend bij het kantongerecht, in de zaken van mijn cliënten (…). Helaas heb ik, met mijn cliënten, geen vertrouwen in een evenwichtige en eerlijke beoordeling door deze rechter. Het is echter ondoenlijk om voor alle overige zaken van mijn cliënten steeds een akte van wraking met dezelfde inhoud op te stellen en aan het Hof van Justitie ter beoordeling aan te bieden, terwijl het voor mij duidelijk is, dat mr. Chu ongeschikt is om als rechter te functioneren’.
Gopalrai vraagt de minister de gegevens ter zake de benoeming van mr. Chu en de overige rechters te doen onderzoeken. ‘Psychologie is een wetenschap en de bevindingen van de deskundige mogen naar mijn mening niet opzij worden gezet. In de strafwetgeving bepaalt uiteindelijk enkel de overtuiging van de rechter de beoordeling van de tenlastelegging. In het geval van de benoeming van een rechter dient echter het algemeen belang als leidraad in de beoordeling van het psychologisch rapport. Kwesties als een tekort aan rechters of mogelijke politieke motieven mogen nimmer zwaarder wegen dan het oordeel van de universitair geschoolde psycholoog’.
Gevoel voor het belang van haar medemens, is de rode draad in het verhaal van Gopalrai. “Ik heb persoonlijk niets tegen mevrouw Chu, ik heb respect voor iedereen, ook voor haar. Maar ik wil wel dat de belangen van mijn cliënten op rechtvaardige wijze worden behandeld”, zegt de advocaat fel.
Politieke kleur
De twijfels over de objectiviteit van rechters komen niet uit de lucht vallen. Vorig jaar stelde de deken van de Orde van Advocaten, Stanley Marica, dat bij de rechterlijke macht en het Openbaar Ministerie sprake is van politieke beïn-vloeding. Afgaande op de ervaringen van Chantal Doekhie, dochter van NDP-politicus Rashied Doekhie, lijken Gopalrai en Marica het bij het rechte eind te hebben. Doekhie heeft ook haar twijfels over de wijze waarop kandidaten voor de raio-opleiding worden geselecteerd. Zij viel buiten de selectie, volgens eigen zeggen, vanwege de politieke kleur van haar vader.
“Ik zag een sollicitatie in de krant en ik voldeed aan de vereisten dus heb ik gesolliciteerd. Ik werd opgeroepen door de Raad voor de Selectie, Opleiding en Begeleiding Rechterlijke Macht. Aan tafel zaten de procureur-generaal, de waarnemend president van het Hof, een hoofdofficier van Justitie, alsook andere deskundigen. Het was geen onaangenaam gesprek, het was op de dag van de uitspraak in de zaak van toenmalig justitieminister Santokhi tegen hoofdinspecteur George Biervliet. Aan mij werd de vraag gesteld wat ik vond van de uitspraak en ik zei dat ook de minister onderworpen is aan wet en recht en dat dit een belangrijk bewijs is dat wij in een rechtsstaat leven.
Antecedentenonderzoek
“Mij werd duidelijk gemaakt dat er een antecedentenonderzoek verricht zou worden, wat ik volkomen kan begrijpen. Een milieuonderzoek is ook onderdeel van de selectieprocedure. De agent die bezig was met dit onderzoek heeft met mij, mijn ouders, tante en een vriendin een gesprek gevoerd. De agent zei na het onderzoek dat alles goed was gegaan. Daarna volgde het gesprek waarbij ik werd geconfronteerd met de resultaten van het onderzoek. Ene meneer Mohan vroeg mij of ik lid was van een bepaalde politieke partij. Ik zei nee. Daarna werd aan mij gevraagd naar welke politieke partij mijn voorkeur uitgaat, ik zei de NDP. Er werd naar mijn mening gevraagd over het Nederlandse vonnis van Bouterse. Ik zei dat volgens de grondwet elke burger vrij is om zijn eigen politieke voorkeur te bepalen en dat ik niets met het vonnis van de NDP-voorzitter te maken heb. Of ik op de laatstgehouden NDP vergadering was in Nickerie? Ik antwoordde bevestigend. Of ik er met de auto was geweest of met een helikopter samen met Jerrel van Embricqs en Bouterse. Ik zei met de auto.
“Hierna werd de vraag gesteld of Bouterse na die meeting bij mijn vader in Nickerie had geslapen, ik zei nee en toen vroegen ze of hij dat op andere momenten wel had gedaan en ik zei ja. Mij werd ook gevraagd of ik wist dat mijn vader in de gevangenis had gezeten en ik zei ja, het heeft zelfs in de krant gestaan. Kortom het ging niet meer over mij.”
“Twee weken later kreeg ik een schrijven van de minister van Justitie en Politie dat ik was afgewezen vanwege mijn ‘negatieve milieu’. Ik vond dat raar en ik schreef een nette brief via de minister om te vragen wat de reden van de afwijzing inhield. Minister Santokhi, dus niet de Raad, heeft mij een brief teruggestuurd met als antwoord dat mijn milieu negatief was en dat gekeken was naar mijn familieleden en met wie zij zich bemoeien. Er werd bij mij geen alcohol-, drugs-, psychologische- en integriteitstest gedaan. Dus ik werd afgewezen. Niet op grond van kwalificaties nodig voor de opleiding, maar op basis van zaken die niets met mijzelf te maken hadden. Dit is oneerlijk want ik kan geen invloed uitoefenen op wat familieleden, hun vrienden en de mensen in mijn buurt doen. Ik kan slechts instaan voor mezelf en ik keur het af dat er een commissie is waar de minister zich mee bemoeit. Er moet een totaal andere aanpak komen. De commissie die zorg draagt voor de toelating, moet zonder enige inmenging kunnen werken. Op deze manier bepaalt de uitvoerende macht wie in de rechterlijke macht komt te zitten en is er geen sprake meer van een scheiding der machten en dat is een ongezonde situatie.
“Als op deze wijze wordt gehandeld, dan mogen de kinderen van Santokhi ook niet solliciteren voor de Raio-opleiding, want zijn ex-vrouw bemoeide zich met de crimineel Segebai. Op die manier ontneem je deze kinderen de mogelijkheid een bijdrage te leveren aan onze maatschappij. Deze gang van zaken schaadt onze rechtsstaat. De rechterlijke macht heeft ook nog voorzien in regels van verschoning en wraking ter waarborging van het werk van de rechters. In Nederland en Guyana kent men geen milieuonderzoek. Ik snap niet waarom men dat hier wel doet. In onze wetgeving is ook niet duidelijk aangegeven wat hiermee wordt bedoeld en waarop wordt gelet bij dit onderzoek. Voor een transparant beleid is dit wel nodig.
“Als wordt geconstateerd dat wij een gebrek aan rechters hebben, vraag ik mij ook af waarom er maar tien kandidaten zijn geselecteerd voor zo een dure opleiding van vijf jaar, uit de bijna honderd aanmeldingen. Ik snap het niet en keur deze manier van werken af.”
Versoepelde voorwaarden
Een griffier, die uit vrees voor represaillemaatregelen anoniem wil blijven, erkent dat de voorwaarden om mee te mogen doen aan de Raio-opleiding rammelen. “Ik vind het erg dat die voorwaarden zodanig zijn versoepeld dat iedere jurist nu rechter kan worden. Vroeger moest je in het systeem zitten, bijvoorbeeld al een paar jaar griffier zijn, en weten hoe het allemaal werkt bij de rechterlijke macht. Pas dan kon je meedoen aan de opleiding. Maar door het nieuwe systeem vindt er geen opschuiving plaats. Bovendien krijg je door het verlagen van de instroomleeftijd naar dertig jaar mensen met onvoldoende maatschappij visie en praktijkervaring.
“Degene van wie wordt gezegd dat zij de officiële concubine is van oud-minister Santokhi is ook iemand die gewoon op het secretariaat werkte en is toegelaten tot de Raio-opleiding. Zo krijg je mensen die niet weten hoe het systeem werkt en in elkaar zit. Dit soort zaken demotiveert mensen die bij Justitie komen werken met als doel door te groeien. Daardoor zijn al zeker twee griffiers dit jaar vertrokken.
“Door een raad in te stellen en mensen van buiten in te laten stromen, kan je nu je eigen mensen kiezen die er komen te zitten. Ik heb wel het gevoel dat dit de laatste tijd is gebeurd met een bepaalde etnische groep (Hindostanen… red.). Je kunt bijvoorbeeld het aantal Afro-Surinaamse rechters op de vingers van één hand tellen. En dat werkt niet goed naar de maatschappij toe, want wij hebben verschillende bevolkingsgroepen in het land. Het kan niet zo zijn dat dit niet wordt weerspiegeld bij de instantie waar het volk recht zoekt. Ook worden Afro-Surinamers die het wel halen, weggepest. Tenminste, dat heb ik begrepen van iemand die een hoge functie bij de politie bekleedde en die met de Raio-opleiding begon. Hij haakte af omdat hij dat niet pikte.”
Jaarlijkse evaluatie
“Ik vind ook dat de staf van de rechter zoals de griffier, meer invloed moet krijgen bij rechtspreking, want zij doen het onderzoek, leggen alles klaar, stemmen af met collega’s en doen een voorstel aan de rechter. Die mag daarvan afwijken en dat gebeurt ook vaak. Daar heb je nu als ondersteunende staf geen invloed op. Daarnaast moet er een jaarlijkse evaluatie komen over het functioneren van rechters, dat zou heel goed zijn.”
Gopalrai is geen voorstander van de uitbreiding van het takenpakket en de invloed van de griffiers. Zij ziet meer in de aanstelling van juristen die worden aangesteld om, in de fase van voorbereiding van vonnissen, onderzoek voor de rechters te verrichten. “Een griffier is niet specifiek voor deze taak aangesteld; zeker niet in de tegenwoordige situatie met een overvloed aan rechtszaken. Ze zijn momenteel al overbelast.”
Ze is het wel eens met de invoering van een regelmatige evaluatie van rechters. In haar brief aan minister Misiedjan pleit ze voor een periodieke psychologische keuring, ‘uiteraard door psychologen die (politiek) neutraal oordelen, liefst in een team’. Ze vindt dat voor eens en altijd een einde moet komen aan de misstanden binnen de rechterlijke macht.
Met de instelling van een meervoudige kamer, waarbij niet één maar drie rechters zich over een zaak buigen en een oordeel vellen, zou volgens haar al een stap worden gezet naar een meer objectieve en afgewogen rechtspraak. ‘Binnen de rechterlijke macht is echter tot mijn onbegrip steeds één enkele persoon belast met de beoordeling van vaak zeer grote belangen, die verstrekkende gevolgen hebben voor het leven van de betrokken personen’, zo schrijft ze aan de minister.
‘Hierdoor is het begrijpelijk, dat tegenwoordig enkele personen binnen de rechterlijke macht kunnen pretenderen alwetend en almachtig te zijn. Deze ontwikkeling dient naar mijn mening onmiddellijk gestuit te worden, ter bescherming van het belang van met name de vele personen die niet op de een of andere wijze aan die rechters gelieerd zijn, mogelijk door de politiek, familiebanden of anderszins. Bovendien ontbreekt het individuele rechters op meerdere gebieden aan kennis van zaken. Pas als de rechter zelf zulks inziet of een der partijen de rechter weet te overtuigen, laat deze zich door een deskundige informeren’.
Gopalrai beseft dat haar uitspraken bij anderen kwaad bloed kunnen zetten. “Ik ben niet aan het rebelleren, zeker niet. Ik ben geen advocaat voor mijzelf, maar voor de hele samenleving. We zijn allemaal gelijk geboren en hebben allemaal dezelfde rechten. Dus het moet een keer afgelopen zijn met die ene rechter die zich God voelt. Er is maar één God, hoe je hem ook wil noemen, die boven alles staat.”
Nu populair
