Emile Wijntuin is de langst levende ex-voorzitter van het Surinaams parlement. Een icoon van de oude politiek, die alles wel heeft meegemaakt, inclusief de stormen van de jaren tachtig.
De ‘revolutie’ betekende het einde van zijn parlementaire loopbaan. Maar geen woord over dat bizarre verleden. Wel een kritische kijk op de aanstormende generatie politici. Hij houdt zijn hart vast.
We spreken elkaar in het partijgebouw van de PSV, de Progressieve Surinaamse Volkspartij, aan de Keizerstraat. Het is en blijft de uitvalsbasis van de 86-jarige Wijntuin. Aan de buitenkant is het niet als zodanig herkenbaar, maar naast het oude pand staat een voormalige kapel. Partijgebouw, kapel en bijbehorende panden zijn in erfpacht afgestaan door het Bisdom van Paramaribo. Het zou kunnen wijzen op een rooms-katholieke afkomst van de PSV, maar dat bestrijdt Wijntuin. “Pater Weidmann is dan wel de oprichter van de PSV, het is geen katholieke partij. Eerder christen democratisch”, verzekert hij. “Ik ben voorzitter van de Pater Weidmann Stichting en als zodanig hou ik me bezig met het beheer van dit complex.”
Politieke uitspraken hoeven we dus eigenlijk niet meer te verwachten van de bejaarde ex-politicus. “Nee, politieke uitspraken doe ik eigenlijk niet meer. Dat heb ik na de verkiezingen al gezegd. Maar voor één van de medestichters van de republiek Suriname is het natuurlijk ook moeilijk om helemaal niks te zeggen. Als een oud-voetballer naar een wedstrijd kijkt, voetbalt-ie tenslotte ook een beetje mee.”
Ontheffingen
Wijntuin kan dan ook niet onverschillig blijven over de politieke ontwikkelingen. Het is een onstuimige periode. De regering-Bouterse zit nog geen half jaar, maar het mooie bouwwerk van nieuwe idealen en vergezichten zit al vol met barsten. “Ik zie een jonge generatie bewindslieden en politici zonder bestuurlijke ervaring. Er worden fouten gemaakt, die je in de politiek niet zou mogen maken.”
Wijntuin kijkt zorgelijk. “Neem nou de manier waarop directeuren en onderdirecteuren ontheven worden. Dat vind ik niet goed. De meeste ministers zijn onervaren, en ik vraag me ook af wat zij binnen hun eigen vakgebied hebben gepresteerd. Ze zouden eigenlijk moeten steunen op ervaren ambtenaren. Als je die mannen wegstuurt, ontstaat er een vacuüm.”
Politieke benoemingen zijn er altijd geweest, vooral op het niveau van de directie van departementen. Dat moet ook de ervaren politicus Wijntuin beamen. Geen wonder dus dat men ambtelijke obstructie liever uit de weg gaat en eigen mensen benoemt. Maar het is wel in strijd met het principe om iedereen in te schakelen voor de ontwikkeling van Suriname.
“Kijk, bij sabotage moet je vertrekken. Dat is een duidelijke zaak. Maar ik zou me doodongelukkig voelen als ik directeur was en ik hoorde ‘meneer u kunt thuisblijven’. Je wordt een spookambtenaar. Ik zou zeggen: ondanks hun politieke kleur, stuur die mensen niet zomaar weg! Om meerdere redenen: vanwege hun ervaring, vanwege hun positie, vanwege hun netwerk en vooral vanwege hun persoonlijke omstandigheden.” Volgens Wijntuin was dit vroeger anders. De tendens om ambtenaren te vervangen is vooral rond de jaren tachtig in zwang gekomen. Suriname is verdeeld in twee kampen en die gunnen elkaar het licht in de ogen niet.
Omgekeerd is al het kader, dat een decennium lang door het Nieuw Front buiten de deur werd gehouden, bezig met een inhaalslag. Het land is zo bezig zichzelf op te eten. “Eigenlijk is het ook een bewijs van communicatief onvermogen”, zegt Wijntuin.
“Men praat niet eens met elkaar. ‘We zijn klaar met u, vanwege nieuwe beleidsinzichten’, maar er wordt niet bij verteld wat die nieuwe inzichten zijn.”
PSV, Middenblok en Volksalliantie
Voor de verkiezingen van mei 2010 schoten kleine partijen alle kanten op. Ze zochten hun heil bij bestaande en in alle haast opgerichte combinaties, anders zouden ze in de afvalrace van het districtenstelsel onherroepelijk ten onder gaan. De PSV zocht aansluiting bij het Middenblok van Henry Ori, een voortvloeisel van de vroegere UPS/DOE combinatie. Maar zowel DOE als UPS stapten eruit, zodat het blok zich genoodzaakt zag een nieuwe partner te zoeken.
Dat werd tot ieders verbazing Pertjajah Luhur (PL) van Paul Somohardjo, die na de heldhaftige clash met het Nieuw Front elke steun kon gebruiken. Om te doen voorkomen alsof hij had afgerekend met de etnische politiek, noemde Somo zijn nieuwe combinatie ‘Volksalliantie’. “Ik heb daar wel een mening over, maar ik wil niemand mijn mening opdringen.” Wijntuin kijkt een beetje zuinig voor zich uit. “Ik kan alleen maar zeggen dat het Middenblok formeel nog bestaat.” Intussen treedt Paul Somohardjo weer volledig op als leider van de Pertjajah Luhur, lonkt sterk naar de KTPI en haalt daarmee zijn oude ideaal van stal: het groot-Jawa blok.
De conclusie lijkt dus gerechtvaardigd dat Somohardjo het Middenblok simpelweg heeft gebruikt om zijn volks-alliantie extra zetels te bezorgen, zetels die intussen door de PL voor de volle 100 procent zijn gekoloniseerd.
“Ik hoor nu dat Meneer Somohardjo een soort afgezant is van de president om te onderhandelen met Aziatische zakenpartners. Dit is het zoveelste bewijs dat we te doen hebben met een regering die eigenlijk niet helemaal berekend is voor haar taak. Want waarom hebben we dan ambassades? Niemand kan mij vertellen dat één persoon, gedurende een reisje van twee weken, miljoenen kan lospeuteren voor investeringen.
Zoiets heeft een lange massagetijd nodig, met deskundige diplomaten”, zegt Wijntuin smalend. “Ik vind dat Suriname op dit punt sterk is achteruitgegaan.
Waar blijven de mensen met kwaliteit? Want wat moet de buitenwacht hier niet van denken? Is dat het gezicht van Suriname?”
“Commewijne is van ons”, roept Somohardjo op de opo yari-bijeenkomst van PL aan de Verlengde Gemenelandsweg. Het benoemingenspel wordt hard gespeeld. Het is erop of eronder. Zonder een districtscommissaris in Commewijne verhuist PL naar de oppositie-banken.
Hoe dit wapengekletter ook zal aflopen, het is voor Emile Wijntuin een bron van ergernis en opnieuw een bewijs dat politieke partijen zich allerlei dingen toe-eigenen.
Ministeries, en nu dus ook districten. “Natuurlijk is dat in zekere zin altijd zo geweest”, moet hij toegeven. “Als men sprak over Coronie, dan was dat NPS. Nickerie was VHP en Commewijne KTPI.
Daar was niks mis mee. Het leven ging gewoon verder. Maar na de jaren tachtig ontstond er een nieuw soort vanzelfsprekendheid: Nickerie is voor de Hindoestanen, Marowijne voor de bosnegers, Commewijne voor de Javanen. Nu zijn er weer andere dingen die spelen. Dat wanneer men zegt ‘Commewijne is van ons’, dat ze het dan niet hebben over politieke besluitvorming of zoiets, maar over het territorium, de grond! Met andere woorden er worden grenzen getrokken. Men is landkapertje aan het spelen. Het gaat over geld en vooral over speculatie. Datzelfde probleem gaat ook spelen in het binnenland.”
Onbestuurbaar
Wijntuin is bang dat de regering dit niet ziet of wil zien. Er heerst op dat punt een soort gedoogbeleid. Men noemt het residuen van traditionele politiek die vanzelf wel zullen verdwijnen. “De grondtoon is: wie in een bepaald gebied de meerderheid heeft, beschouwt dat gebied als zijn eigendom. ‘Ik mag de DC aanwijzen, ik mag bepalen wat daar wel of niet gebeurt, ik bemoei me overal mee’. Als dit zo doorgaat, is het land over 10 jaar onbestuurbaar. En het geeft ook aan dat het districtenstelsel bankroet is!”
Emile Wijntuin zucht. “We maken verkeerde keuzes. We zijn niet in staat een fatsoenlijk systeem voor kinderbijslag te bedenken.
Ambassade
Daardoor zitten we nog steeds op het middeleeuwse bedrag van 8 srd per kind per maand. Maar we willen wel een ambassade in Parijs. Zo’n dure stad! Dat kun je met de moderne communicatiemiddelen toch uitstekend vanuit Den Haag doen? Waarom willen we dit? Ik vind dat niet verantwoord. Dat kunnen wij niet opbrengen”.
Emile Wijntuin kijkt met een peinzende uitdrukking om zich heen.
In de Keizerstraat, in het PSV-partijcentrum, raast een nieuwe lawaaigolf voorbij van auto’s en bromfietsen. De ambassade aan de Avenue des Champs Élysées lijkt opeens heel ver weg. “Het enige wat ik wil is dat dit complex hier door het Bisdom fatsoenlijk wordt overgedragen aan de PSV”, zegt hij tenslotte.
Nu populair
