Suriname is op dinsdag 5 juli onderdeel van een grote en bijzondere gebeurtenis. Tijdens het evenement Global day of the drum wordt overal ter wereld tegelijkertijd een achttien minuten durend Afrikaans drumritueel gespeeld. Ook ons land zal bijdragen aan deze ‘roep van Afrika’ die op dat moment verspreid over de hele wereld te horen zal zijn. Daarnaast wordt in het verlengde hiervan in Suriname al op 3 juli een drumestafette georganiseerd. Coördinatrice voor Suriname Nancy de Randamie: “De Afrikaanse drumcultuur staat deze dagen centraal, maar we gaan het ook een beetje Surinaams maken.”
De Verenigde Naties (VN) en de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS)hebben 2011 uitgeroepen tot ‘het jaar voor de mens van Afrikaanse komaf’. De band die Suriname heeft met het dit continent, is duidelijk: tijdens de slavernijperiode werden meer dan 200.000 mannen en vrouwen vanuit Afrika naar Suriname gehaald. Choreograaf en danser Ian Douglas uit Barbados bedacht in het kader van dit speciale jaar Global day of the drum, waar Suriname samen met zo’n 120 andere landen aan meedoet.
Afrika en mensen van Afrikaanse afkomst: in het dagelijkse nieuws gaat het veelal over de problemen die er binnen deze groep bestaan. Televisiebeelden tonen hongerige kinderen, dictators, voedselrellen en Afrikaanse probleemjongeren. “Aan de ene kant is dit een jaar van erkenning van die problematiek”, onderstreept De Randamie, “maar ik geloof dat je meer kunt bereiken met een positieve benadering, die focust op de culturele rijkdommen van Afrika. Om vooruit te komen, kun je allerlei heel ingewikkelde programma’s en ontwikkelingssamenwerkingen bedenken, maar je moet met cultuur beginnen. Dat kweekt saamhorigheid – iets dat ook binnen de groep van Afrikaanse dia-spora in Suriname hard nodig is – en daarna kun je verder.”
In Suriname zijn verschillende organisaties die zich bezig houden met het Afrikaanse erfgoed, maar veel samenwerking is er niet. De Randamie betreurt dit en hoopt met Global day of the drum een eerste aanzet tot meer solidariteit te geven.
“Het is verder enorm belangrijk om te weten waar je vandaan komt”, vervolgt ze. “Mensen in Indiase diaspora weten vaak nog precies het dorpje aan te wijzen waar hun voorouders vandaan kwamen, maar voor mensen van Afrikaanse afkomst is dat veel onduidelijker.”
Behalve dat de mensen van Afrikaanse afkomst zelf vaak weinig kennis over hun Afrikaanse achtergrond hebben, is er ook onder andere groepen een gebrek aan zowel kennis als waardering van de Afrikaanse cultuur. “Global day of the drum is een middel om op een toegankelijke manier kennis te maken met de muziek en culturele achtergrond van Afrika. De Afrikaanse cultuur wordt ondergewaardeerd, terwijl Afrika juist de bakermat van onze huidige wereld is.”
Afrika
Met de gedwongen komst van honderdduizenden Afrikanen naar de regio, werden ook gewoontes en culturen meegebracht. De Nederlandse koloniale overheerser deed er alles aan om uitingen van deze cultuur te onderdrukken. De apintidrum, die tijdens de slavernij door de Boslandcreolen gebruikt werd om boodschappen door te seinen aan slaven op de plantages, werd bij wet verboden. Na de afschaffing van de slavernij werd deze wet behouden en pas vanaf 1972 mocht in Suriname weer openlijk op een apintidrum gespeeld worden.
Drummer Ernie Wolf, die zal deelnemen aan de Global day of the drum, zegt dat de muziekontwikkeling hierdoor stil heeft gestaan. “Maar tege-
lijkertijd is er, mede dankzij de Boslandcreolen, heel veel van de originele muziek bewaard gebleven. Veel van de drums en de gebruikte ritmes die we hier kennen, zijn nog steeds terug te vinden in Afrika zelf.”
Drums
Binnen de Afro-Surinaamse cultuur worden er verschillende soorten drums bespeeld. De apintidrum is misschien wel de bekendste. “Aan de ene kant zijn de originele drums en ritmes bewaard gebleven, maar de muziek heeft tegelijkertijd invloeden ondergaan vanuit andere culturen”, licht Wolf toe. Binnen de kaseko- muziek wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van de snaardrum. Dat is een Europees instrument, maar er worden Afrikaanse ritmes op gespeeld. Wolf: “Toen de Afrikaanse mensen hier aankwamen, troffen ze Indianen aan. Later kwamen daar nog andere culturen en bevolkingsgroepen bij, dat heeft de muziek natuurlijk ook beïnvloed. Van oorsprong worden de verschillende drums gebruikt binnen de winti-
religie, onder andere voor voorouder verering. Indianen hadden weer een andere manier van communiceren met de geestenwereld en er werden kinderen van gemengde ouders geboren, die daardoor zowel Afrikaanse als Inheemse voorouders hadden. Dat had zijn weerslag in de drummuziek, zo werden er bijvoorbeeld Indiaanse ritmes op Afrikaanse drums gespeeld.”
Soortgelijke ontwikkelingen vonden plaats na de komst van de contractarbeiders uit India, Java en China. Van daaruit heeft de muziek zich verder ontwikkeld, maar zowel de drums zelf als de ritmes die er op gespeeld worden, zijn al lang niet meer enkel aan de winti-religie gerelateerd. “Het zijn instrumenten en ritmes, daarmee kun je doen wat je wilt”, geeft Wolf aan. Het ontwikkelde zich tot verschillende stijlen, van kaseko tot brassbands en van kerkmuziek tot kaskawi.
“Het niveau van Surinaamse muzikanten is qua traditionele muziek over het algemeen veel hoger dan in de regio”, voegt Wolf eraan toe. “Ik treed regelmatig op binnen de Caribische regio en ik kom djembéspelers tegen die hun eigen instrument niet eens kunnen stemmen. Daarnaast heb ik samengespeeld met drummers uit Afrika en ik denk dat ik zonder overdrijven kan zeggen, dat we als Surinamers met hen kunnen concurreren.”
Programma
Ian Douglas bedacht Global day of the drum en voor de landen die hieraan meedoen, zijn weliswaar richtlijnen opgesteld, maar uiteindelijk zijn de deelnemers redelijk vrij in de invulling van de dag.
De Randamie: “We organiseren activiteiten op 3 en 5 juli.” Het wereldwijde drumritueel op 5 juli, dat nabij Fort Zeelandia wordt gehouden, wordt volledig volgens de richtlijnen van Douglas uitgevoerd, 3 juli zal meer een Surinaamse dag worden. Er zal in de namiddag op het Onafhankelijkheidsplein een
drumestafette van ongeveer vier uur lang gehouden worden, waarbij verschillende groepen vijf tot tien minuten krijgen voor een korte performance. De Randamie verzekert dat niet alleen het geluid van de apintidrum op die dag vanaf het plein zal opstijgen: “De focus ligt op de Afrikaanse cultuur, zo’n 75 procent van het programma zal Afrikaans zijn. Maar daarnaast zijn andere culturen en muziekstijlen ook welkom. Van Braziliaans capoeira tot rockbands; zolang de nadruk maar op de drum ligt. Verder zijn er verschillende tentjes met eten en drinken en andere activiteiten, zoals kleine workshops.”
De Randamie hoopt dat het directoraat Cultuur in 2012 een vervolg aan het evenement zal geven. “Het concept van Global day of the drum is fantastisch. Ik heb nog nooit een project gedaan waar mensen unaniem zo enthousiast op reageerden. Voor mij is belangrijk dat de Afrikaanse cultuur niet meer als minderwaardig afgedaan wordt.”
Nu populair
