Kunstschatten: Nationaal Monument Slavernijverleden

Kunstwerken zijn op verschillende manieren te ‘lezen’. Met het oog, het hart en het hoofd. Het oog levert een objectieve beschrijving op, het hart een emotionele subjectieve en het hoofd kan het geheel in context plaatsen en hier betekenis aan geven. Deze maand het Nationaal Monument Slavernijverleden in het Oosterpark (Amsterdam), twaalf meter lang en vier meter hoog, door Erwin de Vries.

Wat zien we?
Een monumentale beeldengroep waarschijnlijk gemaakt van brons op een betonnen basis. De groep bestaat uit drie delen. Het eerste deel is een groep mensen (levensgroot) die aan elkaar zijn vastgeketend. Het tweede deel is een figuur die door een poort stapt en het derde deel is een monumentaal figuur die de vleugels lijkt uit te slaan.

Wat voelen we?
Door het weglaten van details is de ruimte voor het publiek om invulling te geven aan dit stemmige schouwspel groot.

Wat denken we?
Zodra er ketenen in het spel zijn, is de link naar slavernij snel gelegd. Dit is het Nationaal Monument Slavernijverleden, dat de Nederlandse afschaffing van de slavernij in 1863 markeert.
De grillige beeldhouwstijl die Erwin de Vries hier toepast, doet denken aan zijn eigen vrije, losse schilderstijl waarin hij honderden, misschien wel duizenden naakten heeft geschilderd. Maar er is meer te zien dan gevangen broeders en zusters.
Een persoon stapt door een deur of poort. In de woorden van Barack Obama is dit een symbool van belofte: ‘Change is coming’. De expressieve houding van de figuur verraadt de noodzaak; het verlangen naar vrijheid. Hiermee gaat De Vries verder dan louter het in beeld brengen van het leed zoals het slavenmonument in Zanzibar.

Betekenis?
De derde figuur is meer dan manshoog en dat is niet zomaar. Dergelijke monumentale figuren beelden vaak goden of deugden uit. In dit geval denk ik de vrijheid zelf. Deze figuur doet denken aan het symbool van het automerk Rolls Roys: Flying Lady. Dat gevoel van vliegen delen ze maar de houding van de Flying Lady is in contraction (ribbenkast naar binnen) om uitdrukking te geven aan de alom geprezen stille motor van de Rolls Roys. De monumentale figuur van De Vries doet het tegenovergestelde.
Met een release (de holling van de rug en het uitzetten van de ribben) wordt alle vrije lucht in één teug naar binnen gezogen. Misschien wel als opmaat voor een hartenkreet: ‘Free at last! Free at Last!’

Wat vindt de kijker?

Conny Jantz-van Dijk, 27, bank-employee
“Ik vind het mooi, maar ook zielig. Die mannen die achteraan lopen, maar ook die vrouw vooraan doen me denken aan de plaatjes uit mijn geschiedenisboek. Het is alsof ze hangt om te wachten tot ze klappen krijgt. Aan de andere kant lijkt het ook op het beeld in de film Titanic. Het lijkt op het meisje dat vooraan op de boeg stond.”

Eelke Douma, 25, stagiair
“Ik ben vaak in het Oosterpark geweest, dus ik moet hem eigenlijk wel gezien hebben. De voorste figuur lijkt op een plantage-eigenaar: groot, sterk en oppermachtig. De achterste zijn de slaven en die stralen droevigheid uit. Ik vind het goed dat het juist in Nederland staat, om daar ook bewustzijn over het slavernijverleden te kweken. Het is toch daar begonnen en wat gebeurd is, is verschrikkelijk.”

De kunstenaar  

Erwin de Vries
1929, Paramaribo
Beeldend
kunstenaar

Erwin de Vries studeerde beeldhouwen en tekenen in Den Haag en Amsterdam. Als negentienjarige kunstenaar had hij al zijn eerste tentoonstelling. De meeste van zijn werken staan in Amsterdam. Op 4 september 2009 is hij door cultuurwethouder Gehrels benoemd tot ereburger van deze stad. Hij is het meest bekend van het Nationaal Monument Slavernijverleden. In het Stedelijk Museum had hij in 1998 een solovoorstelling. Daarnaast heeft hij veel borstbeelden gemaakt van onder andere Clarence Seedorf en Toon Hermans. Zijn bijnaam is de Caribische Rembrandt. In zijn schilderijen is duidelijk de voorliefde voor vrouwelijk schoon te zien. De Vries woont sinds 1984 weer in Suriname en staat bekend als Surinames Grootmeester.

0

Gedeeld