Op het terras

Kunsthistoricus Bart Krieger bespreekt elke maand een kunstwerk

Kunstwerken zijn op verschillende manieren te ‘lezen’. Met het oog, het hart en het hoofd. Het oog levert een objectieve beschrijving op, het hart een emotionele subjectieve en het hoofd kan het geheel in context plaatsen en hier betekenis aan geven. Deze maand Op het terras door Nola Hatterman.

Wat zien we?
Een goed geklede man zittend aan een tafel, gedekt met een rood-wit geblokt laken. Op tafel liggen handschoenen en staat een glas bier.

Wat voelen we?
Een stijlvolle rust. Alsof het een gestylde pagina uit een modetijdschrift betreft. Alle kracht van dit beeld zit in de handen. Het gezicht met slagschaduw speelt slechts een bijrol. De hoofdrol is weggelegd voor het goudgele glas bier met de witte schuimkraag.

Wat denken we?
Aangenomen wordt dat Op het terras van Nola Hatterman in opdracht is gemaakt van bierbrouwer Amstel. Ze zochten naar nieuw beeldmateriaal, maar toen Hatterman ongevraagd een zwarte man schilderde, was het snel gedaan met de samenwerking. De zwarte man is geen stereotiep maar een portret van de uit Suriname afkomstige Jimmy van der Lack, die in het begin van de twintigste eeuw de oversteek maakte om in Nederland zijn geluk te beproeven. Nederland telde in die tijd ongeveer elf Surinamers die allen konden rekenen op enorm veel aandacht. Ze werkten als model of entertainer, zo ook Van der Lack. Daarnaast was hij barman en boxer. Dat zou respectievelijk de entertainmentpagina van de opengeslagen krant achter hem, het glas bier en de gebalde vuist in dit werk kunnen verklaren. De rust en elegantie die Hatterman haar model meegeeft, vertoont overeenkomst met die van de ‘Sapeurs’, afkomstig van SAPE, de afkorting van ‘Société des Ambianceurs et des Personnes’: een Congolese modetrend, die na de onafhankelijkheid ontstond en gebaseerd was op de kledingstijl van de Parijse bohémiens.

Betekenis?
De stijl is clean en to the point en wordt ‘de nieuwe zakelijkheid’ genoemd. Toch roept de sfeer meer op dan louter het afbeelden van de kleine dingen en momenten uit de dagelijkse werkelijkheid. Het doet ook denken aan Tamara in de groene Bugatti (1925) van Tamara De Lempicka. Een iconisch, krachtig zelfportret uit de art deco-periode van een geëmancipeerde vrouw met helm in een sportauto. Ongetwijfeld was de vrijgevochten en elegante De Lempicka een voorbeeld voor actrice en kunstschilder Nola Hatterman, die ook de strijd aanbond met ongelijkheid. Als blanke voelde zij zich naar eigen zeggen ‘van binnen een neger’, in een tijd waarin vooroordelen over het handjevol zwarte mensen in Nederland nog welig tierden.

0

Gedeeld