Parbode-hoofdredacteur Iwan Brave
laat zijn gedachten golven
Waarheid
‘Jullie moeten de waarheid schrijven!’, zei de ontevreden betrokkene naar aanleiding van een artikel. ‘De waarheid bestaat niet’, wierp ik tegen. ‘Wat zeg je daar: de waarheid bestaat niet? En dat uit jouw mond als hoofdredacteur van Parbode!’, zei hij op een opruiende toon. Zo van: als de lezers dat eens zouden weten. ‘Nee, de waarheid bestaat niet’, bleef ik hem prikkelen. ‘Durf je dat ook te schrijven in Parbode?’ Nu met de uitdagende toon van: durf je te bungeejumpen met een elastiek made in China en een vangnet made in Suriname? Ik ben zelfs van mening dat de waarheid de grootste leugen is die we erop nahouden. Omdat zoiets als ‘waarheid’ niet bestaat. Er is een werkelijkheid en die smaakt zoet of bitter. Van mijn niet-afgeronde studie rechten heb ik één illusoire bewering goed onthouden: de rechter doet aan ‘waarheidsvinding’. Elke verzadigde rechter en menig veroordeelde weet inmiddels wel beter. In civiele zaken heet het dat de rechter ‘lijdelijk’ is. Maak er maar gerust misleidelijk van.
Wanneer ik als journalist als compliment krijg: ‘je zegt tenminste de waarheid’, dan werp ik altijd tegen dat ik niet pretendeer de waarheid te schrijven of te zeggen. Een illusie of waan waarin overigens veel journalisten verkeren, of die ze zichzelf en anderen maar al te graag wijsmaken. Tijdens het vak rechtssociologie leerden we dat zoiets als ‘objectiviteit’ evenmin bestaat. Simpelweg omdat een mens per definitie een ‘subject’ is. We kunnen hooguit ‘intersubjectiviteit’ bereiken; dat is dan die troebele bowl waarin al die ‘subjectieve’ opvattingen drijven. Ja een steen, die is ‘objectief’! Ik moest dan ook dubbel gniffelen toen het parlement, nadat de omstreden amnestiewet was aangenomen, aankondigde te gaan werken aan een ‘waarheidscommissie’. Dubbel, omdat ik al helemaal niet geloof in waarheidsvinding onder de bezielende leiding van de NDP. Als er een bolwerk is waar de leugen gecultiveerd wordt, dan is het wel de NDP. Als je graag de waarheid wilt, waarom snijd je dan de rechterlijke macht af in haar pad naar ‘waarheidsvinding’? Zeker bang voor een onwelgevallige waarheid. Zo ook wil de NDP de ‘eigen geschiedenis’ herschrijven. Maar als je het zo aanhoort, dan weet je al dat het op zijn minst om een halve waarheid zal gaan en daarmee een complete leugen. Bij de NDP willen ze niet weten over de bloedige rol van hun leider in de jaren tachtig. Maar ze laten geen kans voorbij gaan om in te wrijven hoe onderdrukkend het koloniale bewind was vóór, tijdens en na de slavernij. Dat is wat ik noem selectieve waarheid, waar overigens alle naties een handje van hebben. Op de Nederlandse televisie zag ik een keer een interview waarbij een vrijdenker smalend en neerbuigend poneerde: ‘De Bijbel is een boek vol Joodse sprookjes.’ Daarmee ontkende hij het heilige boek als waarheid bevattend. Christenen zullen zich met deze opmerking waarschijnlijk in het kruis getast voelen, maar ergens sloeg die man in al zijn cynisme de spijker op de kop! Inderdaad, de Bijbel staat vol sprookjes, maar dan wel waarachtige. Al zou Jezus helemaal niet hebben rondgedoold op aarde, het doet niets af aan zijn meest indringende uitspraak: ‘Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen’. Ik was amper tien jaar maar kreeg kippenvel toen ik deze anekdote onderwezen kreeg. Hoewel stelen uit de snoeppot mijn grootste zonde was, doordrong mij toen al de waarachtigheid ervan. Net als met intersubjectiviteit kunnen we hooguit waarachtigheid bereiken. De enige ‘waarheid’ waarin ik me kan vinden, is die als een koe. Soms vatten we kordaat de koe bij de horens, soms halen we zwaarmoedig een oude uit de sloot, soms houden we het luchtig met koetjes en kalfjes. Tussendoor wassen we varkentjes. Kortom: het draait allemaal om nuchtere boerenwijsheid. Dus voortaan geen gemekker meer over de waarheid.
Nu populair
