Ko Bo Go
Af en toe kun je verrast worden door een documentaire waarvan nauwelijks nog iemand het bestaan af weet. Zo kreeg ik onlangs bij toeval Ko bo go in handen, Saramaccaans voor ‘Kom laat ons gaan’. In 1979 gemaakt in opdracht van de Nederlandse Omroepstichting (NOS). Het vertelt het verhaal van het verschrikkelijke slavernijverleden en vooral van het Marrondorp Goejaba aan de Boven- Suriname. Dat laatste maakt deze documentaire bijzonder, want regisseur Jan Venema kreeg de voor die tijd unieke kans om wekenlang het leven in het dorp vast te leggen. Het resultaat is een indrukwekkend portret van een volk dat Afrikaanse tradities probeerde vast te houden en te respecteren. Paramaribo was ver weg, een andere wereld waar slechts een enkeling naartoe trok. Openhartig vertellen de vrouwen en mannen van het dorp over hun relaties en zelfs hun seksleven. Ze worden ook gevolgd tijdens hun dagelijkse beslommeringen, het bakken van cassave, het vissen in de rivier. Het zal vast niet het doel zijn geweest in 1979, maar bijna 35 jaar later geeft Ko bo go de kijker een goed beeld van de enorme veranderingen die de Marrongemeenschappen sindsdien hebben ondergaan. Tradities zijn inmiddels vervaagd of verloren gegaan, de apintie heeft plaatsgemaakt voor de BlackBerry, de pangi voor T-shirts en jeans uit Bangladesh. De veranderingen zaten er in 1979 al aan te komen, zo besefte niet alleen Venema maar ook de ouderen van het dorp. Daarom gaven ze toestemming voor de opnamen, om het leven zoals het toen was vast te leggen voor het nageslacht. Ze hebben daar goed aan gedaan, in 35 jaar is er heel veel veranderd. Blanken overspoelen de dorpen, die inmiddels vrijwel zonder uitzondering een vakantieresort herbergen. Hoe anders was dat kort na de onafhankelijkheid: de ‘witte man’ was nog een bezienswaardigheid, die vaak angst inboezemde. Dat heeft ook Venema ervaren. ‘Kinderen lopen huilend weg als ze een blanke zien. Maar even aanwezig is de verering voor en het heimwee naar Afrika, als een volk op drift.’ De verleidingen die de moderne wereld te bieden had, vormden toen al een bedreiging voor het leven dat men gewend was. De eerste jongeren trokken naar de stad, overtuigd dat daar het paradijs was. ‘En ze komen terug met de verwarring zaaiende speelgoedjes van de westerse consumptiemaatschappij, met cassetterecorders en digitaalhorloges. De ouderen raken daardoor in verwarring, de eeuwenoude culturen en tradities worden aangetast en gaan zeer snel verloren.’ Venema en de ouderen konden toen niet bevroeden dat hun sombere voorspelling in razend tempo uit zou komen. En dat maakt deze documentaire, waarvan grote delen terug te vinden zijn via onder meer YouTube, anno 2013 uniek.
Ko Bo Go (Kom laat ons gaan), Jan Venema (regie), 1979, NOS
Nu populair
