Is talent aangeboren of ontwikkeld?
Rinaldo Klas, jarenlang het boegbeeld van de Nola Hatterman Kunstacademie en onlangs gepensioneerd, over de verschillen tussen beide opleidingen: “Die van ons is iets korter, want wij vinden dat je leerlingen eerder moet loslaten, zodat ze hun eigen ontwikkeling volgen. We zoeken geen tweede Rinaldo Klas.”
Patrick Tjon Jaw Chong, cursusleider bij de Academie voor Hoger Kunst- en Cultuuronderwijs (AHKCO) snapt dat wel, maar: “Wij zijn nu eenmaal een HBO-opleiding die minimaal vier jaar duurt. En onze studenten maken ook dan heus wel hun eigen ontwikkeling door. Belangrijk is dat ze met ons diploma een volwaardig vakman voor de arbeidsmarkt zijn. We bestaan nu 34 jaar en we merken dat er grote vraag is naar onze afgestudeerden, ze vinden haast allemaal werk.”
Klas, op de vraag of zijn studenten kunnen doorstromen: “Nee, helaas niet. Als ze van de Nola komen en daarna een bachelor willen doen, dan zouden ze naar de AHKCO moeten kunnen gaan.”
Tjon: “Nee, dat kan niet zomaar, want ze moeten ten minste havo hebben.”
Klas: “Inderdaad, dat is het grote verschil. Zo bezien hebben wij op Nola eigenlijk een mindere kwaliteit. Maar wij zijn wel meer de opleiding voor mensen met talent, waarbij hun vooropleiding dus niet doorslaggevend is. Je wordt met talent geboren en dat moet je ontwikkelen; talent kun je niet leren. We nemen iedereen aan en dan komen we er vanzelf achter. Lukt het niet, dan gaat zo iemand wel wat anders doen.”
Tjon: “Onze studenten worden voor toelating getoetst op ruimtelijke en visuele oriëntatie. De discussie over dat talent aangeboren zou zijn, is te kort door de bocht. Zelfs de wetenschap is nog niet uit aangeboren of aangeleerd talent! Wij gaan ervan uit dat talent vooral ontwikkeld moet worden. Alleen talent hebben is niet voldoende; het moet een zekere ontwikkeling doormaken door veel te oefenen. En daar is doorzettingsvermogen voor nodig. Met talent alleen kom je niet ver in deze ingewikkelde samenleving.”
Toch was er de afgelopen acht jaar een bijzondere route voor talentvolle jongeren zonder voldoende vooropleiding, want, zegt Klas: “Ons uitwisselingsprogramma met de Rietveld Academie in Amsterdam gaf die mogelijkheid. Want hoewel je daar ook ten minste havo als vooropleiding voor nodig hebt, kwamen sommige van onze talentvolle studenten met alleen lagere school er toch op en studeerden af. Dan hebben ze dus een Hbo-opleiding in Nederland afgerond, en zijn ze bachelor. Wat de Rietveld dus wel deed, doet de AHKCO niet.
Maar de uitwisseling met Nederland is beëindigd, want het was van meet af aan de bedoeling dat Surinaamse studenten het geleerde hier zouden doorgeven, dat het niet meer dan een impuls zou zijn.”
Tjon kijkt een beetje zuur bij het noemen van de Rietveld Academie. “Ze zijn hier tien jaar geleden ook geweest. We hebben ze uitgebreid ontvangen en geïnformeerd. Toen hoorden we niks meer, totdat we op de televisie zagen dat ze voor Nola hadden gekozen. Is prima, maar dat had wel wat netter gekund.”
Klas noemt nog een ander verschil: “Bij de AHKCO leveren ze meer docenten af, omdat ze er ook veel theorie krijgen.” Tjon: “Ik heb het gevoel dat Rinaldo niet goed geïnformeerd is, want dat komt eigenlijk weinig voor. De lerarenopleiding IOL levert met haar studierichting Beeldende Vorming de docenten af. Wij leiden studenten alleen op tot professioneel en artistiek geschoolde vormgevers.
Alle afgestudeerden hebben emplooi gevonden in de vrije of toegepaste kunsten, in de grafische industrie of als freelance ontwerpers. Soms komen ze ook terecht in het onderwijs, maar dat is dan hun eigen keuze.” Op de vraag enkele succesvolle studenten te noemen, zegt Tjon: “Bij de vrije kunsten Remi Jungerman, Reinier Asmoredjo, Steve Ammersingh, Lloyd Hasselbaink en Dani Djojoatmo. Bij de toegepaste kunst Scherwin Djojopawiro (SIB-design), Gerold Slijngard (illustrator kinderboeken), Ginoh Soerodimedjo (illustrator) en Jennifer Shields (grafisch vormgever).
Klas: “Van Nola kwamen onder meer Marcel Pinas, George Struikelblok en Robbert Enfield. Ze zijn alle drie internationaal doorgebroken.”