een emotioneel beladen woord. Alvast de etnische aanduiding: blakaman. Letterlijk: zwarte man, in het algemeen de groep afstammelingen van Afrikaanse negerslaven, ofwel de Creolen. Wil je onderzoeken in hoeveel seconden een afro-broeder kan opvlammen, zeg dan luid tegen hem: ‘Yu blaka nengre, yu.’ Zoek daarna wel snel dekking.
De donkere huidskleur is sinds de slaventijd negatief geladen. Velen denken dat tegenwoordig weg te werken door het woord ‘zwart’ (net als ‘neger, negre, negro, nigger’) uit de taal te bannen, maar accentueren daardoor eerder de negatieve lading. toen de lichtgekleurde Carmelita haar vriend Ricardo ter kennismaking thuis bracht, zeiden haar familieleden misprijzend: ‘Met zo een blakaboi, zo een blaka tin-tin (uitspraak: tieng-tieng), komt zij aandansen!’ ondanks Ricardo’s donkere pigmentcellen trouwden ze, en kregen ettelijke kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen.
Een zwarte vrouw werd geacht een lichtergekleurd kind voort te brengen; ze moest haar kleur ‘optillen’, oftewel ‘a mus opo en (uitspraak: ing) kleur’. Deze denkwijze is zelfs in kinderrijmpjes herkenbaar: ‘Zeg tien’, zegt de zevenjarige Carmen tegen Alberto. ‘tien’, zegt die. Giechelend rijmt Carmen dan: ‘Yu mama kis’wan blaka p’tieng’ (‘Je moeder krijgt een zwart kind’). Klasgenootje Henkie vindt dit zo leuk, dat hij lachend over de grond rolt, tot hij spontaan in z’n broek plast.
‘Blaka’ kan ook een scheldwoord maken. toen we frits zeiden: ‘Geef Carmelita een lollypop en zeg: ‘alsjeblieft Lonnekon’’, sloeg ze het snoepgoed uit zijn hand, beet hem toe: ‘Yu blaka beest’ en rende huilend weg, omdat ‘Lonnekon’ haar pest-bijnaam was. frits zei toen heel boos tegen ons: ‘Jullie hebben mij een blaka bal doen slaan.’ Die donkerbruine zware shag (the White ox) in een rechthoekig donkerblauw pakje werd vooral door de minder draagkrachtigen gekocht en werd ‘blaka té’, (zwart touw) genoemd. Je kon ook een half pak kopen; dan sneed de winkelier met z’n vlijmscherp Herdersmes (van Solingen staal van het merk ‘Herder’) zo een pakje finaal doormidden. Inhaleerde je één trek, had je evenveel nicotine en teer naar binnen als een hele Anchor- of Snow flake-sigaret.
In de etnische sfeer worden ook anderen met ‘blaka’ aangeduid: wan blaka koeli is een pikzwarte Hindostaan (ook daar speelt: hoe lichtgekleurder, hoe beter), een blaka bakra is een verhollandste Creool en een blaka snesi is een Creool met Chinese voorouders. en wat is een blaka bana weer? Jawel, een te lang gefrituurde kookbanaan.
Maar romantisch kan ‘blaka’ ook zijn: niet voor niets bezingt wijlen Lieve Hugo zijn donkere geliefde als ‘blaka rowsu’, zijn zwarte roos.
Nu populair
