De collectieve ervaring
De ironie is dat mijn vorige column ging over een gebrek aan water en dat ik nu zal schrijven over een te veel aan water. Maar wat er nu is gebeurd, is van een heel andere orde. Waar begin ik te vertellen? elk jaar tijdens het regenseizoen lopen de straten van Accra onder. Niet alleen mist de stad een goed afwateringssysteem, ook zitten de open goten vaak vol met afval. Na een goede stortbui zijn soms hele wijken moeilijk begaanbaar.
Dat was ook het geval op die eerste woensdag van juni dit jaar. Laat in de middag was het al hard gaan regenen. De meesten van mijn collega’s bleven daarom op het werk; het verkeer kan door noodweer behoorlijk ontregeld raken. toch besloot ik er, bewapend met mijn paraplu, doorheen te gaan. Ik hoopte met mijn huisbazin mee te kunnen rijden. Zij bleek echter al weg te zijn, dus was ik aangewezen op het openbaar vervoer. Het was inmiddels spitsuur en bij de haltes was het een drukte van jewelste.
De bus ging niet verder dan het grootste verkeersplein van de stad, de Kwame Nkrumah Circle. Daar waren enorme plassen aan het ontstaan. We kregen daarom als voetgangers toestemming om over een bouwterrein te lopen, dat vol stond met betonblokken. Het werd een ingewikkelde klimpartij in het donker; de avond was inmiddels gevallen. Al klauterend over de obstakels kwam ik aan bij de plek vanwaar ik een bus naar mijn wijk kon nemen. Alleen: er kwam geen bus. ondertussen viel het water met bakken uit de hemel. We stonden bijna een uur lang te wachten, opeengepakt onder enkele paraplu’s en achtergelaten parasols. toen er eindelijk een voertuig kwam, was het verkeer al volledig vastgelopen. Door de beslagen ramen konden we nog net de eindeloze rijen auto’s zien.
In stilte bad iedereen voor een veilige thuiskomst. om negen uur ’s avonds kwam ik in mijn buurt aan, waar de stroom weer eens was uitgevallen. Door de onophoudelijke regen was er werkelijk niemand op straat te vinden. thuis nam ik een heet bad en kroop doodmoe in bed.
Pas de volgende dag drong het tot mij door hoe groot de ravage was en hoeveel geluk ik zelf had gehad. op verschillende plekken in de stad waren huis en haard weggespoeld en in de chaos zijn mensen omgekomen. op de Kwame Nkrumah Circle had die avond zelfs een explosie bij het tankstation plaatsgevonden. De benzine kwam in het water terecht en vatte vlam. Meer dan honderd doden, voornamelijk mensen die voor de hevige buien aan het schuilen waren. Het hele verkeersplein was in één nacht veranderd in een rampgebied. er stonden legerwagens opgesteld die het terrein vrijhielden voor reddingwerkers. In de ochtend waren ze nog bezig met het bergen van lichamen. Langs de kant van de weg stonden mensen ontsteld toe te kijken. ook ik was onder de indruk. een paar uur vóór de explosie had ik nog langs datzelfde tankstation gelopen.
Non-stop luisterde ik naar de radio om te bevatten wat er die nacht was gebeurd. De verhalen die boven kwamen, waren niet mis. Mensen die vastzaten in ondergelopen panden, automobilisten die de controle over hun voertuig verloren en wegdreven, kleine verkopers die hun hele zaak zagen weg spoelen. Het dodental staat nu op 159 en de schade loopt op in de miljoenen. elke inwoner in Accra was op de een of ander manier getroffen door de zware regenval.
De ellende zorgde voor een sterk collectief gevoel. Ik had samen met mijn stadsgenoten een ramp van dichtbij meegemaakt. Nog lang daarna ontving ik bezorgde telefoontjes van mensen die wisten dat de Circle op mijn route lag. Van de één op de andere dag was ik helemaal verbonden met de stad en zijn recente geschiedenis.