Er is al generaties lang geprobeerd te verklaren waar het woord ‘bakra’ vandaan komt en waarom het in Suriname een aanduiding voor de blanken uit Nederland is geworden. een opvallende verklaring is: met ‘kra’ wordt in de winti-religie een reine ziel aangeduid. en ‘ba’ is de afkorting van ‘basi’, dat ‘meneer’ of ‘baas/voorman’ betekent. Basi (meneer) Anansi wordt zodoende Ba-Anansi of Baanansi. Zodoende: Ba-kra.
Een creatieve verklaring is: in het Sranantongo kunnen door lettergreep-omdraaiingen nieuwe woorden of namen ontstaan: ‘Luku’ (kijken) wordt ‘kulu’, ‘waka’(lopen) wordt ‘kawa’ en Amsterdam wordt Madretsma (is een familienaam geworden). Dit was beginjaren zeventig deel van de jongerentaal, oftewel de wakaman-taal. Zo zou ‘bakra’ dan de omdraaiing kunnen zijn van ‘kabra’, in de winti een voorouderlijke geest.
Bakra kan positief (uitroep: den bakra koni! – Die Hollanders zijn me toch slim!), maar ook neutraal worden gebruikt. Als Arnold aan Billy vertelt dat ene Johan een Nederlander is en Billy vraagt of die Johan een blanke of gekleurde Nederlander is, kan Arnold antwoorden: ‘Johan is een bakra’ (dus een autochtone Nederlander). Mooi vond ik de vinding van onze Hindostaanse zusters; een blanke Hollandse noemden zij een ‘bakrien’, met een vrouwelijk Sarnamiachtervoegsel, zoals bij ‘bahien’ (zus) tegenover ‘bhai’(broer). Sommige Surinamers uit Nederland werden voorheen (nu minder) nogal negatief aangeduid met ‘blaka bakra’ (zwarte blanke), vooral als die zich op vakantie in Suriname aanstelden.
Toen bij ons op de vrije School tijdens de Sinterklaasviering die onnatuurlijk zwart geschminkte Pieterbazen met hun printabezems zwaaiden en pepernootjes rondstrooiden die we joelend met zand en al opraapten en aten, zei zo een wijsneusvriendje: ‘Die Pieten zijn bakra-soldaten van de tRiS (troepenmacht in Suriname)’. Zwart, wit of tRiS, we hadden de grootste lol.
Tijdens de militaire periode werd vaak gebruikgemaakt van de slogan:‘bakra-basi a keba!’, oftewel ‘Weg met de Hollandse heerschappij!’ Bakra kan ook negatief gebruikt worden, maar dan gaat daar meestal een tweeletter-scheldwoord (k#) aan vooraf. in de propvolle verlengde DC 8 naar Nederland had een Surinaamse haar bevroren pom onder haar stoel geschoven. Bij het opstijgen schoof die vanwege condensvocht met bakblik en al uit de plastic zak naar achteren. De Hollander achter haar wilde net naar het toilet en stapte pardoes in de al ontdooiende lekkernij. ‘Getverderrie, wat is dit voor hondenschijt!’ hoorde de Surivrouw achter zich. Ze keek ze onder haar stoel: weg pomblik, keerde zich knielend op haar stoel om, zag die morserij en schreeuwde: ‘Mi Gado, a k#-bakra trap ini mi pom! (Mijn hemel, die str##t-Hollander heeft in mijn pom getrapt!’). Sensatie in het vliegtuig, natuurlijk.
Nu populair
