Het is twee uur in de middag. Kampu aan de de felle middagzon. Het kamp hoort tapanahoni schittert in tutu bij het dorp Apetina, dat een halfuur varen verder ligt, stroomopwaarts, de Pun sula over. Sommigen noemen de serene schoonheid de ‘adem’ van het bos. Inderdaad is het beeld zo puur, dat het bijna onmogelijk lijkt aan iets anders te denken dan het beschermen en behouden van deze waardevolle bossen. Want zo hebben de voorouders het toch ook gedaan? Nieuwe wereldbeelden hebben zich echter niet veel aangetrokken van oeroude waardesystemen. Het zuiden van het land houdt zich staande en de voorvechters van natuurbehoud en bescherming zien zich gesteld voor een oneerlijke concurrentie als het gaat om verdienen met de waarde van het bos. Want wat is nog die waarde van het bos wanneer je moet overleven in deze tijd? Een belangrijke vraag waar ook ngo’s die voor natuurbehoud gaan een antwoord op proberen te vinden.
De waarde van de bossen wordt op grote internationale podia breed uitgemeten. Onderzoek onderschrijft hoe bijzonder onze biodiversiteit is en hoe belangrijk het is om het ecosysteem te beschermen als we ons nageslacht een gezonde en leefbare plek op aarde willen bieden. Het is tevens een filosofie die prachtig steekhoudt op podia. Maar de vertaling naar de realiteit, in kleine gemeenschappen zoals die in het zuiden, blijkt met een veel complexer systeem van waarden te maken te hebben. Een doorgewinterde ngo’er met wie ik niet zo lang geleden in gesprek was, verwoordde het zeer treffend. We concurreren met directe inkomsten, dat is de realiteit van ongelijkheid: de keuzes die gemaakt worden hangen nauw samen met het wereldbeeld van overleven.
Campagnes schreeuwen het van de daken: kwik is verkeerd, goudwinning is slecht. Veroordelen en beoordelen van degenen die werk in deze industrie zoeken, is makkelijk gedaan. Het waarom, waarom het zo moeilijk is om niet te kiezen voor behoud van het bos, levert een veel interessanter beeld op. Want niet het waardebesef is het probleem, maar wel het waardesysteem van groepen in een samenleving. Met welk wereldbeeld leven groepen en hoe verhoudt zich dat naar levenswijze en beslissingen?
Behoud is absoluut niet nieuw voor de traditionele volkeren. Net zoals de Grieken zich al jaren bewust waren van het feit dat de aarde beweegt en de wereld niet plat is, weten ook de Inheemsen en Marrons al vele honderden jaren wat de waarde van het bos en water is, en alles wat daarmee samenleeft. Er is niemand nodig om die boodschap te communiceren. In vele krutu’s die gehouden zijn in de afgelopen tien jaar komt dit telkens naar voren. Onze voorouders wisten wat ze moesten doen om te behouden wat we nu langzaamaan dreigen te verliezen. Verlies toegeschreven aan de veranderde visies op ontwikkeling en een goed leven.
Het leven lijkt zich telkens opnieuw uit te vinden, waarheden die elkaar afwisselen. Met zoveel wetenschap en herontdekking lijkt niets meer vast te liggen en kan wat vandaag waarheid is, morgen weer onwaarheid zijn. traditionele volkeren leven in het nu. Normaal is dit een prachtige spirituele filosofie, maar in het dagelijkse leven van traditionele volken is het vooral survival. Geen plan voor over tien jaar, dit is zoals men altijd geleefd heeft. Survival, dat nu ook de dagelijkse behoefte betreft die dankzij ontwikkeling geïntroduceerd is. In deze nieuwe tijden zien we dat het nodig is om de waarde van het bos op een nieuwe manier tot prioriteit te maken. Maar hoe doe je dat als je geld nodig hebt voor educatie, het internaat in de stad, voeding voor je baby of gasoline voor je boot? Is de podosiri, een vrucht die in het westen onder super food zou vallen, nog waardevol als er geen Nutrilon is voor de baby of geen medicijnen voor een zieke?
Een handleiding van REDD+ en klimaatverandering – een handleiding voor binnenlandbewoners – is een stap om de waarde zo goed mogelijk te beschrijven. Waar de mensen van de gemeenschap dit moeten uitleggen, botsen ze echter ook op tegen andere en betere verdienmogelijkheden, de aanbieders om in de goudindustrie te werken, of houtkap of zelfs het leger. Wie in natuurbehoud werkt, heeft een lange adem nodig en een open mind die niet veroordeelt maar begrijpt.
In een gesprek met de kapitein van tutu Kampu passeren dertig jaar ontwikkelingspogingen van afwisselende regeringen de revue, zonder het beloofde resultaat. Desondanks staat hij samen met zijn mensen weer klaar om zijn visie te geven, een stuk inzicht en beeld wanneer er gesproken moet worden over het bos en de mogelijkheden om het te behouden. terwijl het stadse verhaal constant veranderd is, is het verhaal van het binnenland nagenoeg hetzelfde gebleven: ‘wij moeten zelfvoorzienend kunnen zijn’. Ook in deze nieuwe tijden. Maar hoe doen we dat als we moeten verdienen om de basisveiligheid, gezondheid en educatie van onze volkeren te kunnen garanderen? Wie in Paramaribo vraagt om daarover mee te denken, zal hetzelfde horen. Het brood op de planken vandaag neemt de ruimte in beslag om na te denken over wat er voor volgende generaties behouden moet worden.
Je zou denken dat na dertig jaar het enthousiasme om mee te denken een beetje geluwd zou zijn, vanwege het uitblijven van grote tastbare verbeteringen in de afgelopen jaren. Maar er heerst een levendige spirit bij traditionele gemeenschappen om telkens weer in dialoog te gaan. De traditionele waardesystemen spelen daarbij een belangrijke rol.
De filosoof Damon Young bestudeerde deze waardesystemen. ‘Het is de kracht van de gemeenschap en het vormt de pijlers van gemeenschappen. Natuurafhankelijke volkeren hebben een sterk cultureel en traditioneel beschermingsmechanisme ingebed in hun waardesystemen.
Het vormt de basis voor hun visie op de kwaliteit van leven en de totstandkoming van indicatoren met culturele relevantie, terwijl onze globale indicatoren elke universele culturele relevantie ontbreken’.
Bos is mens en mens is bos, en daarbij hangt de kwaliteit van dat leven nauw samen met de kwaliteit van het bos. De indicatoren van deze waardesystemen zijn de antwoorden op wat het betekent om mens te zijn, hoe we leven, waarom we leven.
We bevinden ons in een proces van herdefiniëring van veel van onze beelden, waaronder ook dit beeld, waarvoor veel fantasie, creativiteit, communicatie en wederzijds begrip voor het verschil van wereldbeeld nodig is. De waarde van het bos die prioriteit weer terug te geven, is daar ook een onderdeel van.
Nu populair
