Boekrecensie: Tolk van Java – Parbode Sneak Peek

Meesterlijk akelig. Geschreven door de juiste man, in de juiste tijd. De tolk van Java is een confronterend boek over de nasleep van de oorlog van Nederlands-Indië. Weer eens wat anders dan de zoete tempo doeloe. Interessant voor ex-KNIL’ers en andere militairen die in ‘de Oost’ hebben meegevochten. De auteur tast diep in zijn zielsleven, wanneer hij zijn jeugd beschrijft die verpest werd door zijn tirannieke vader die zich bewust of onbewust nog in de oorlog waande. Het is een wel zeer heftige versie van het verhaal van zovele nakomelingen van ouders die de oorlog hebben meegemaakt. Die ouders uit de eerste generatie Indische migranten hebben vrijwel allemaal een tik van de molenwiek gekregen. Met als gevolg, transgenerationele oorlogstrauma’s als erfenis voor de kinderen die steeds mee te maken kregen met een oorlog die ze zelf niet hadden meegemaakt. De auteur van dit meesterwerk, Alfred Birney, heeft dit afschuwelijk treffend neergezet. Ondanks de beklemmende sfeer, wordt je meegezogen in het relaas. Als het niet zo geweldig neergepend was, had ik het weggelegd. Een vuistdikke pil, waarvan de eerste helft gevuld met wrede straffen voor weerloze kinderen en hun moeder, die naar willekeur bont en blauw worden gemept door een ex-marinier.

Dan weer lezen lange passages als een oorlogsfilm, opgetekend door de waanzinnige vader, die avondenlang zijn oorlogservaringen via zijn typemachine op papier ramde. De schrijfsels belandden bij zijn zoon – geen uitgever waagde zich eraan – die ze opnam in De tolk van Java. Zo kan het publiek zo’n zeventig jaar na de oorlog toch nog deelgenoot worden van de heldhaftige moorddadigheid voor een ver vaderland in Europa. Vaderlief, een onerkende telg van de rijke Indo-Europese familie Nolan, vond zijn ‘inspiratie’ in de mishandelingen die hij van zijn eigen vader had doorstaan, en daarna die van de Japanners die Nederlands-Indië bezetten. Pa Nolan was in dienst als verhoortolk bij gevangen gemaakte Indonesische onafhankelijkheidsstrijders. Als de informatie niet snel genoeg loskwam, hielp hij een handje. Met beulen kweekt men beulen. ‘Wie zag je toen voor je?’, vraagt de schrijver zich vertwijfeld af, wanneer hij zijn vaders memoires leest en terugdenkt aan de wrede mishandelingen die hij als jongetje moest ondergaan. Schrijfkunstenaars worden soms geboren uit leed. De tolk van Java heeft Birney twee literaire prijzen opgeleverd: de Libris Literatuur Prijs en de Henriëtte Roland Holst-prijs.

Het hele artikel is te lezen in het septembernummer van Parbode.

0

Gedeeld