EBS laks met sluipend gevaar trafo-olie – Parbode Sneak Peek

Een klokkenluider deed begin dit jaar onthullingen over hoe werd omgegaan met een gevaarlijke vloeistof in EBS-trafo’s. Op zijn aanwijzingen togen we naar het EBS-bedrijfsterrein te Bethesda waar defecte trafo’s onder handen worden genomen en zagen hoe giftige trafo-olie weglekte en terechtkwam in de Surinamerivier. Ook Dagblad Suriname rook onraad en gaf ruchtbaarheid aan de zaak. De Energiebedrijven Suriname (EBS) ontkenden gelijk in alle toonaarden geruchten over een olielekkage. De zaak liep met een sisser af. Helaas voor de EBS hadden we onze info al voordat mogelijke sporen uitgewist konden worden.

Het is een regenachtige dag in februari. Aan de voorzijde van het EBS-terrein te Bethesda, vlak achter de poort, bevindt zich rechts een wachthuisje. Op het bedrijfsterrein zijn panden en magazijnen en aan de linkerzijde, ter hoogte van een goot, staan oude en nieuwe trafo’s, vaten met afgewerkte smeerolie en opslagtanks met vermoedelijk trafo-olie. In de goot die naar de Surinamerivier loopt, is duidelijk olie waarneembaar. Lokale EBS-medewerkers fluisteren ons toe dat ze vrezen voor hun gezondheid, omdat ze worden blootgesteld aan chemische afvalstoffen van EBS-trafo’s. De grote mate van geheimzinnigheid van de EBS over deze situatie en het feit dat bijna alle medewerkers anoniem willen blijven, uit vrees voor represaille, stemt tot nadenken. Een intern verbod van EBS om vissen en vruchten uit de werkomgeving te eten, maakt de zaak nog mysterieuzer.

“Er zijn oude trafo’s die trafo-olie bevatten met daarin pcb, polychloorbifenylen. Pcb zijn zeer slecht afbreekbaar in de natuur. Ze lossen gemakkelijk op in vet, daardoor bestaat het risico dat ze zich ophopen in de voedselketen en een reële bedreiging vormen voor mens en milieu. Bovendien vormen er zich bij een ongecontroleerde verbranding van pcb’s stoffen die giftiger zijn dan de pcb’s zelf”, benadrukt de klokkenluider tegenover Parbode. Diverse EBS’ers op Bethesda zijn er niet over te spreken dat hun bedrijf onzorgvuldig omgaat met het milieu en hun gezondheid. Op het bedrijfsterrein staan oude en defecte transformatoren in weer en wind. Deze trafo’s vertonen lekkages, waardoor trafo-olie in het milieu vrijkomt. Een medewerker die anoniem wenst te blijven, merkt op dat er ook gassen vrijkomen uit de trafo’s. Hij is zich ervan bewust dat trafo-olie schadelijk is voor de gezondheid. Zo wordt er geklaagd over pijnlijke ogen en een onaangename oliegeur die over het terrein hangt. Werknemers hebben van leidinggevenden instructies gehad dat zij van niets dat op het terrein is geplant mogen eten. Ook is het verboden om te vissen in de omgeving.

Een EBS’er die wel wil praten, is Ulrich Parmanand. Hij is gestationeerd te EBS Saramaccastraat, maar heeft ongeveer twintig jaar gewerkt bij Elektrisch Technische Werken (ETW) van de EBS, waarbij hij belast was met onder meer het onderhoud van transformatoren. Parmanand heeft twee maanden in het Longpaviljoen gelegen. November van het vorige jaar liep hij een longontsteking op en moest hij een sputum test doen, waarbij slijm uit zijn luchtwegen werd onderzocht. “Ik had heel veel last van hoesten en slijm op de borst”, getuigt Parmanand, die naar zijn zeggen door de leiding van het bedrijf wordt verweten informatie te lekken. “Ik word gewoon met de haren erbij gesleept. Ik heb nimmer informatie aan iemand gegeven. Van de leiding mag ik niets vertellen. Zij moeten beter gaan onderzoeken wie informatie geeft aan de pers”, zegt hij zichtbaar geïrriteerd. Longarts Gopi van het AZP: “De heer Parmanand is een patiënt van mij geweest. Omdat het Academisch Ziekenhuis geen plek meer had, was ik genoodzaakt om Parmanand te plaatsen op Longpaviljoen.” De patiënt heeft allang klachten van zijn luchtwegen. Echter, de arts kan bevestigen noch ontkennen of zijn ziekte te maken heeft met een eventueel contact met de trafo-olie.

Bedreiging voor mens en milieu

“Defecte transformatoren worden in een open truck vervoerd naar het EBS-magazijn te Bethesda, met alle gevolgen van dien. Tijdens het transport kunnen olie en gassen in het milieu vrijkomen. Op de werkplaats worden trafo’s door medewerkers van het bedrijf gescreend om na te gaan of ze nog bruikbaar zijn. Enkele transformatoren worden naar het bedrijfsterrein aan de Saramaccastraat gebracht om daar een grondige screening te ondergaan”, vertelt de klokkenluider aan Parbode. De medewerkers van de afdeling Transformator Reparaties zijn belast met screening en onderhoud van trafo’s. Trafo’s die niet meer bruikbaar zijn voor het bedrijf, worden op de veiling verkocht, een activiteit die de EBS al jaren organiseert. De opkopers vervoeren de trafo’s naar hun werkplek, maar “hoewel de ontmanteling van een trafo op deskundige wijze moet plaatsvinden, wordt er geen controle uitgevoerd op de werkzaamheden van opkopers. Wanneer de EBS de trafo’s hebben verkocht, schuiven ze alle verantwoordelijkheden van zich weg, met alle gevolgen van dien. De EBS moeten eerst alle trafo-olie opzuigen uit de trafo’s, maar dit lukt vaak niet helemaal”, aldus de informant, die verduidelijkt dat er veel belangstelling is, vanwege het koper in de trafo’s. Internist Kenny Williams werkt en woont op Cuba. Daar en in Guyana heeft hij patiënten gezien, die in aanraking zijn gekomen met trafo-olie. “Een paar jaren terug heb ik zelf ook daarmee te maken gehad, vanwege mijn beroep. Over mijn hele lichaam had ik jeuk. Vooral de chemische stof pcb is het probleem. Pcb is in feite niet meer toegestaan. Door de trafo-olie begint je gezicht te branden wanneer je in de zon staat. Je hoeft de trafo-olie niet eens aan te raken. Op het moment dat je de trafo-olie inhaleert, kunnen de longen aangetast worden”, legt de specialist uit. De internist waarschuwt dat trafo-olie ook het gemene nafta base oil bevat. Bij aanraking met deze olie voel je dat de huid begint te branden. Volgens de internist zijn er verschillende soorten effecten die kunnen leiden tot een beperking bij mensen en dieren. “Trafo-olie is heel erg schadelijk voor zwangere vrouwen, de baby kan zonder armen of benen, of zonder vingers, of met de benen bij elkaar of zelfs dood geboren worden.”

EBS vroeger niet zo laks

Een gepensioneerde EBS’er die een aantal jaren op het terrein van Bethesda heeft gewerkt, vertelt over zijn ervaringen. Onder zijn toezicht moesten alle defecte trafo’s om de beurt op een liftvork. De trafo’s moesten helemaal leeggezogen worden. De opgezogen olie werd in speciale tanks opgeslagen, die door derden werden opgehaald. Bestemming onbekend, maar in de wandelgangen werd verteld dat de olie naar Suralco werd gebracht. “Er werd voorgesteld om een oven te maken voor de verbranding van de olie. Echter, de EBS hebben nooit gehoor daaraan gegeven. De tanks zijn nu naar de maan.” De gepensioneerde, die anoniem wil blijven, legt uit dat de verslechterende situatie heeft gemaakt dat vanaf 2015 olie in de rivier terechtkomt. Olie sijpelt uit oude en verroeste defecte trafo’s. Het terreinwater met trafo-olie spoelt naar de lozing die naar de rivier leidt en komt zodoende in de rivier terecht. “Vroeger werden lekkages gelijk aangepakt. Nu is EBS helemaal laks. Er zijn helemaal geen veiligheidsregels meer op Bethesda. Elektrisch Technische Werken – nu Elektrische Shop genoemd – hield zich bezig met transformatoren, airco’s, ijskasten; alles van het bedrijf. Alle trafo’s gingen eerst naar ETW en werden geijkt voor de zuivering. Ze moesten vochtvrij zijn. Vanaf 2015 is alles veranderd. Defecte trafo’s staan in de open lucht.”

“Wij mochten niet met blote handen de trafoolie aanraken. De olie mocht niet tegen de huid aankomen”, getuigt de gepensioneerde EBS’er. “De medewerkers droegen toen lange handschoenen tot bij de ellebogen en ze droegen neuskappen. In feite moesten er carbonmaskers (koolstof) gebruikt worden, maar zij kregen stofkappen. Ook had ik een training gevolgd van deskundigen uit Canada en België. In die tijd werd de veiligheid hoog in het vaandel gedragen. Er werden geregeld voorlichtingssessies gehouden voor het personeel over transformatoren en kregen ze daarover richtlijnen.” Toch zijn veel collega’s van de afdeling ziek geworden. De ex-EBS’er vraagt zich in gemoede af hoe dat komt. “Er waren ongeveer drie tot vier personen die in contact kwamen met de trafo’s. Parmanand is ziek. Een andere medewerker heeft enkele operaties moeten ondergaan en had ook last van de ziekte van Parkinson. Een medewerker die leed aan huidkanker is een verdacht geval. Niemand weet wat de oorzaak is. Zijn huid viel van zijn lichaam af. Deze collega is helaas gestorven. Ik heb last van bloeddrukaanvallen”, vertelt de gepensioneerde, die toevoegt dat het opvalt dat personen die op trafo’s werkten, kampten met inwendige orgaanstoornissen.

Lees het hele artikel in het juninummer van Parbode.

0

Gedeeld