Na Wij slaven van Suriname gebeurde er niets – Parbode Sneak Peek

Bij Atlas Contact verscheen een nieuwe uitgave van Anton de Koms Wij slaven van Suriname, in 1934 door uitgeverij Contact voor het eerst gepubliceerd. Deze zeventiende druk bevat ‘inleidingen’ van Mitchell Esajas, Tessa Leuwsha en Duco van Oostrum. Mooi zo, twee van Surinaamse, een van Nederlandse komaf. Goed geregeld.

Tekst John Jansen van Galen

Het boek is de pendant van Multatuli’s Max Havelaar, met dit verschil dat niet een Nederlander het schreef, maar dat de geschiedenis van Suriname beschreven wordt door de ogen van een ‘landskind’. Terwijl Multatuli alias Eduard Douwes Dekker zich als koloniaal ambtenaar verzet tegen misstanden in de kolonie, komt De Kom als jeugdig Surinaamse boekhouder op tegen de uitbuiting van balatableeders (rubbertappers) in het binnenland.

Toen de Max Havelaar verscheen, ging ‘een rilling door het land’. Een hele generatie jonge Indologen groeide ermee op en toog daardoor bezield van de beste bedoelingen naar de Oost; het was het begin van de ‘ethische politiek’.

Na de verschijning van De Koms boek gebeurde er niets. In Suriname was het boek niet verkrijgbaar. In Nederland was het een succes in de zeer beperkte kring van revolutionaire socialisten, voor wie de schrijver het in kleine zaaltjes kwam toelichten. Suriname trok in Nederland nooit zoveel aandacht als Nederlands-Indië, wat pas veranderde na de Onafhankelijkheid in 1975 en de staatsgreep van 1980 – toen er niets meer aan te doen was. Krokodillentranen.

De radicaal-linkse schrijver Jef Last had aan wie het maar horen wilde verkondigd dat hij het boek eigenlijk geschreven had – achtergedachte: dat kan zo’n zwarte immers niet. Het duurde tot 2009 eer die claim ontkracht werd door de biografen van De Kom, Alice Boots en Rob Woortman. Deze twee amateurhistorici waren getriggerd door folders die bij hen in de Bijlmer in de bus vielen met pleidooien voor een standbeeld van De Kom, van wie ze nooit eerder gehoord hadden: wie was dat dan? Door nauwgezette tekstanalyse toonden ze eindelijk aan dat De Kom het boek écht zelf geschreven heeft. Weliswaar kreeg hij in het arbeiders- en schrijverscollectief Links Richten adviezen van Last en vooral van Maurits Dekker, maar het manuscript is aantoonbaar van zijn hand. Dat beeld kwam er trouwens ook, maar tot onvrede van veel Surinamers: de kunstenares heeft de man, die altijd onberispelijk gekleed ging, verbeeld met ontblote torso!!!

Lees het hele artikel in het juninummer van Parbode

0

Gedeeld