Esther Welmoet Dijserinck (1876-1956) werd geboren in Den Helder. Ze was journalist en publicist en schreef honderden artikelen over uiteenlopende onderwerpen. Daarnaast was zij een feministe en voorzitter van de Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht. Met haar man Cornelis Johannes Wijnaendts Francken (1863-1944) maakte zij reizen onder meer naar Duitsland, Zwitserland, Frankrijk, Afrika en West-Indië.
Over deze reizen publiceerde zij reisbrieven in het Algemeen Handelsblad in Nederland. De reisbrieven over West-Indië werden gebundeld in het boek Drie maanden in de West. Zo bezocht het paar onder andere Barbados, Jamaica, Trinidad en Grenada. Dat laatste eiland vond onze auteur schilderachtig, maar het werd bedorven door het ergerlijk optreden van de ‘negerbevolking’. Nergens waren die zó brutaal, schrijft Wijnaendts Francken-Dyserinck.
Het echtpaar is opgelucht als ze Nederlands grondgebied bereiken. De grotere beschaving, het rustige en beschaafde gedrag van de bevolking viel haar direct op. Interessant is de conclusie dat de gunstige indruk die zij van de zwarte bevolking in Suriname heeft, toe te schrijven is aan het werk van de Hernhutters. De klederdracht van de vrouwen noemt zij ‘buitengewoon aantrekkelijk’. De wijde gerimpelde rok is rondom het middel paniervormig opgenomen, schrijft de auteur. Daarover dragen zij een kort wijd-uitstaand ‘omslagmanteltje’ met mouwen. Dit zijn volgens haar de ‘cotto-missies’. Maar er zijn ook ‘paletot-missies’ en ‘proddo-missies’.
Het echtpaar nam zijn intrek in het Mackintosh hotel dat een aardig balkon aan de straatkant heeft, hoewel het ‘boarding-house’ van mevrouw Armstrong naar verluidt nog iets beter is. Het Sranantongo, de auteur spreekt hier over de ‘negertaal’, ‘Takki-takki’, is misschien niet makkelijk te spreken of te verstaan, maar met enig geduld is het te lezen. Zo woonden zij een ‘beschaafde Hollandsche preek’ bij van een ‘negerpredikant’ (een ‘boschneger’), broeder Schmidt (Rasmus Schmidt, 1888-1975, red.). Boven zijn hoofd hing de tekst: ‘Oen moe lobbi makandra’.
Ook de Fröbelschool van juffrouw Alvarez werd bezocht. De zusters Alvarez woonden boven de school. Een andere zuster was verpleegster in het militair ziekenhuis. Juffrouw Alvarez is van mening dat als men Suriname uit zijn staat van verval wil halen, men bij de kinderen moet beginnen. Het percentage ‘buiten echt’ geboren kinderen gaat haar aan het hart en bedraagt naar schattingen maar liefst 74 procent! De ambtenaar van de burgerlijke stand vraagt bij de huwelijksvoltrekking aan de vrouw of zij haar man onderdanig zal zijn. De man vat die belofte letterlijk op en dan kan dat nooit goed gaan. Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserinck stelt dat als we samenleven buiten de echt willen tegengaan, dát eerst veranderd moet worden. Daarvoor gaat de Vrouwenbond zich sterk maken.
Wijnaendts Francken-Dyserinck is kritisch als het gaat om de kennis over Suriname in Nederland. De gedachte ‘hoe minder we er van horen, hoe beter’ overheerst. Zij vindt het een leemte in ‘ons volk’ dat er zo weinig belangstelling voor de koloniën is. In navolging van een ‘hooggeplaatst persoon’ is zij van mening dat de betekenis van de koloniën voor Nederland wekelijks minstens een uur besproken zou moeten worden. De lezer wordt hier en daar getrakteerd op stevige neerbuigende taal over de koloniën en vooral over zwarte mensen. Wie haar dat vergeven kan, krijgt met dit boek een bijzonder inkijkje in het leven in Suriname in een periode waarover eigenlijk maar weinig bekend is (1913). Ook worden er hier en daar mensen met naam en toenaam ten tonele gevoerd waardoor het boek een extra dimensie krijgt. Het boek is niet zeldzaam en is in vele (universiteits-)bibliotheken te vinden. Verschillende antiquariaten in Nederland bieden het boek voor een paar tientjes aan.
Carl Haarnack
www.buku.nl
Drie maanden in de West. Reisbrieven. W. Wijnaendts Francken-Dyserinck. Haarlem: H.D. Tjeenk Willink & Zoon, 1913
Gepubliceerd in het julinummer van Parbode
Wilt u informatie over het afsluiten van een (digitaal) abonnement?
Kijk op www.parbode.com/abonneren
Nu populair
