In 1975 reisde een grote groep Javaanse Surinamers naar Nederland. Politici hadden hen gewaarschuwd voor politieke onrust nu het land onafhankelijk zou worden. Ze belandden in het Brabantse Sint-Michielsgestel, bij Den Bosch, waar ze jaren zouden blijven, velen zelfs tot hun dood. Hun verblijf in voormalig katholiek seminarie Beekvliet is beeldend opgetekend door de Nederlandse historica Sabine Ticheloven, die zelf opgroeide in Sint-Michielsgestel.
De Javaans-Surinaamse politici Somohardjo en Dasiman reisden met de groep van voornamelijk oude mensen mee. De eerste ging snel weer terug naar Suriname (van Somohardjo zien we nog een charmante foto als jongeman), Dasiman bleef en werd voorman, begeleider en woordvoerder van de groep. Meer nog, de ouderen waren zijn ‘kinderen’ voor wie hij zorgde.
De cultuurschok tussen het warme Suriname en Brabant in de herfst kon niet groter zijn, maar Brabantse vrijwilligers en ambtenaren deden oprecht hun best om de exotische rijksgenoten welkom te heten. Het brood wordt al snel aangevuld met rijst, de wethouder loopt met een etenskarretje rond en er zijn warme truien en sjaals. De nieuwkomers zijn opvallend tevreden en bedeesd, de meesten spreken geen Nederlands. Voor taalles wordt gezorgd en pas veel later blijkt dat die beleefde passieve houding hun is ingegeven door cultuur en tradities (adat), zodat ze vaak ‘ja’ zeggen en er zelf waarschijnlijk het hunne van denken. Niet dat er heel veel te klagen lijkt te vallen: op het terrein van het seminarie kwamen een moskee en zelfs een toko, Toko Eikemans, die Surinaamse en Nederlandse producten verkocht. En de kippenboeren in de omgeving leverden tegen betaling de vele kippen die nodig waren voor het traditionele Javaanse eten. Als bewoners de mogelijkheid krijgen te remigreren naar Suriname of naar Java, maakt slechts een enkeling gebruik van deze mogelijkheid.
Nederlandse vrijwilligers, verzorgend personeel, bij voorkeur met een Indische achtergrond, een plaatselijke onderwijzer, de wethouder, geen moeite lijkt hun te veel. Ambtenaar Gerritsen parkeert als hij door een conflict niet meer het terrein op kan, drie avonden per week zijn kampeerbus bij de ingang om ouderen te helpen bij het invullen van formulieren. Niet dat alles altijd goed gaat: na een verbouwing wordt een lijkbewassingsruimte naast de keuken geplaatst, waarna niemand meer een hap door de keel krijgt. En de heiligenbeelden die pontificaal op het voormalige katholieke gebouw staan hebben plotseling geen hoofd meer: het gevolg van de islamitische geloofsregel dat men geen afbeeldingen van mensen mag maken. Een soort van religieus vandalisme dus.
Riboet Dasiman werd door de bewoners ‘papa’ genoemd. Hij woont eerst met hen op Beekvliet, daarna met zijn gezin in Den Bosch. Hij tolkt, hij is hun leidsman en maatschappelijk begeleider. Dasiman moedigt zijn ‘baby’s’ aan hun zaken aan hem over te laten. De Brabanders trekken daar hun wenkbrauwen weleens bij op, maar verder lijkt er vooral tevredenheid te zijn over het handelen van de oud-politicus, die dit zijn ‘levenstaak’ noemt.
We kennen natuurlijk het boek Stille Passanten al, dat ook gaat over de Javaanse migratie, maar Ticheloven deed er goed aan Samen op Beekvliet te schrijven. Het inzoomen op zo’n kleine lokale gemeenschap met een bijzondere geschiedenis levert een kleurrijk verhaal op, zeker ook omdat de schrijfster haar verhaal lardeert met aansprekende citaten van betrokkenen.
4 STERREN
Peter Douma
Samen op Beekvliet, Sabine Ticheloven, 2024, LM Publishers, ISBN 9789460229633
Verschenen in het augustus/september-dubbelnummer van Parbode, nu in de winkel
Wilt u informatie over het afsluiten van een (digitaal) abonnement?
Kijk op www.parbode.com/abonneren
Nu populair
