Een ongewenste zwangerschap: de mogelijkheden om abortus provocatus te plegen zijn er, maar in Suriname bij wet verboden. Dit wil niet zeggen dat het niet voor komt, integendeel: vrouwen zoeken naar andere manieren. In illegale abortusklinieken of bij gynaecologen die de ingreep desondanks toch uitvoeren. En dan is er nog altijd het gevaarlijke medicijn Cytotec, waar een levendige handel in is ontstaan.
Jason schuift aan tafel. De jongeman kijkt naar de grond en praat zacht. Opvallend is zijn hippe outfit en dure telefoon. Vier jaar heeft hij gehandeld in het medicijn Cytotec, ook bekend onder de naam Misoprostol. Het is eigenlijk een middel dat de maagwand beschermt bijvoorbeeld bij een maagzweer. Een andere bijwerking is dat het abortus opwekt. Niet bepaald veilig vanwege de complicaties die kunnen optreden.
Bij het innemen van het middel wordt de vrucht afgestoten en laat het los. Problemen die kunnen ontstaan zijn bloedingen die dagen, soms weken voortduren en waardoor een vrouw uiteindelijk kan overlijden. Soms blijft een deel van de vrucht in de baarmoeder achter, wat ernstige infecties kan veroorzaken. “Er zijn genoeg dames die de verantwoordelijkheid van een zwangerschap niet willen dragen. Ik heb ooit in een boek gelezen dat het middel Cytotec abortus opwekt.
Apotheken
“Ik ben vaak in Frans-Guyana en daar is het gewoon te koop in apotheken. Hier in Suriname is het een ander verhaal, je hebt altijd een recept nodig. Ik heb vier jaar geleden een keer een doosje gehaald. Een vriendin van mijn zus was zwanger en wilde er vanaf. Ik zei haar toen dat ik haar kon helpen. Ik gaf haar eerst twee tabletten. Na het innemen moest ze een uur wachten. Meestal waren twee tabletten genoeg. Maar als er nog niks gebeurde dan moest ze er nog twee nemen. De zwangerschap moest wel altijd korter zijn dan drie maanden. Als ze langer zwanger is dan gaat het meestal fout.
“Vanaf dat moment kwamen er bijna dagelijks vrouwen naar me toe. Via vriendinnen, familieleden, hoorden zij dat ze bij mij terecht konden voor het middel. Soms belden er wel tien vrouwen per dag. Ik ging toen regelmatig naar Frans-Guyana om een aantal doosjes Cytotec te halen. In vergelijking met andere handelaren viel het bij mij nog wel mee, zij kwamen met hele dozen vol aan. Hoe ze eraan kwamen, weet ik ook niet.”
De handel in Cytotec is voor degenen die het verkopen een gouden business, soms zelfs letterlijk. Voor een paar tientjes per doosje, met dertig tabletten, heeft men het middel in huis om het vervolgens per twee of vier voor een aanzienlijk hoger bedrag te verkopen. In de binnenlanden wordt het geruild voor goud.”
Verkrachting
Het gebruik van Cytotec is levensgevaarlijk en wordt door medici sterk afgeraden. Maar in ons land zijn er maar weinig andere mogelijkheden om van een ongewenste zwangerschap af te komen. Bij wet is het verboden, alleen in een aantal zeer uitzonderlijke gevallen mag abortus door een arts worden uitgevoerd. Bijvoorbeeld als de zwangerschap het gevolg is van een verkrachting. Hier komt een hoop bij kijken. Om te voorkomen dat een vrouw deze reden gebruikt om toch een abortus te bewerkstelligen, moet er een politierapport zijn en een medische verklaring van een arts.
Een andere reden is dat het leven van een vrouw dusdanig in gevaar komt door medische redenen, dat de zwangerschap zal moeten worden afgebroken om haar leven te redden. In sommige gevallen kan abortus plaatsvinden omdat de vrucht ernstig afwijkt of beschadigd is. Als er dus geen kans meer is dat het kind levensvatbaar is of als het zodanig afwijkt dat een normaal leven niet mogelijk is.
In de praktijk is het echter zo dat in de meeste gevallen vrouwen een abortus willen omdat de zwangerschap ongewenst is. Het gros van de mensen weet dat het gebeurt. Het taboe rond abortus is nog steeds groot, maar de wegen er naartoe zijn bij veel vrouwen bekend. Dokter Asha Mungra heeft een uitgesproken mening over dit onderwerp: “Dat abortus op dit moment nog verboden is, zorgt alleen maar voor meer ellende. Het is in eerste instantie natuurlijk beter om ongewenste zwangerschap te voorkomen. Maar het verbieden van abortus is geen oplossing. Vrouwen die het willen, doen het toch wel; zij vinden hun manieren. Er komen in mijn praktijk wekelijks vrouwen of meisjes die mij smeken om hen te helpen. Het verbod zorgt ervoor dat zij ten einde raad zijn en het door kwakzalvers laten uitvoeren. Als het niet legaal kan, dan illegaal.”
Wetgeving
“Ik ben in eerste instantie niet voor de uitvoering van abortus. Maar we leven in een democratie. Als de mogelijkheden er zijn, moet iedereen zelf de keuze kunnen maken. Dat een minister als Celsius Waterberg zelf zijn geloofovertuiging overbrengt op de bevolking, vind ik belachelijk. Hij moet het volk laten kiezen, anders is het geen democratie. Als een vrouw gelovig is en in haar optiek een abortus niet geoorloofd is, dan zal zij er ook zelf voor kiezen om het niet te doen. Uit Nederlandse statistieken is gebleken dat legalisatie daar niet voor een toename van het aantal abortussen heeft gezorgd. Nederland heeft juist een van de laagste abortuscijfers ter wereld.”
Het grote aantal ongewenste zwangerschappen heeft een aantal oorzaken. In veel gevallen is onwetendheid nog een groot probleem. Binnen gezinnen wordt vaak nog niet openlijk over de gevolgen van seks gepraat. Meisjes zijn wel op de hoogte van anticonceptie maar mogen het niet gebruiken van de ouders. En met de pil of condoom wordt niet altijd zorgvuldig omgegaan. Mungra: “Ik krijg vaak genoeg vrouwen in de praktijk die al drie kinderen hebben maar toch weer zwanger zijn en het kind niet willen. Als ik hen dan vraag hoe het zit met het gebruik van de pil, dan krijg ik soms antwoorden als: ‘ik heb het wel gebruikt toen ik seks had’. Dat is natuurlijk stom, de pil moet je constant gebruiken en niet alleen als je met iemand naar bed gaat, anders werkt het niet. Dan vraag ik me echt af hoe iemand zo kan denken. Een ander voorbeeld is dat ik jonge meisjes in de praktijk krijg die een vriend hebben en graag aan de pil willen. Ze komen dan stiekem, want de ouders stimuleren het niet. Die weten niet dat hun dochter al seksueel contact heeft. Of ze weten het maar steken hun kop in het zand.”
Binnenland
Een heel ander verhaal is het in het binnenland. In de stad zijn de meeste vrouwen wel op de hoogte van de middelen die er bestaan om zwangerschap tegen te gaan. In kleine dorpjes heersen andere problemen. Hier slaapt men met veel mensen in één ruimte, raakt snel zwanger en het is ook niet heel vreemd om op jonge leeftijd al een kind te krijgen. Toch zijn er zat jonge vrouwen die het niet willen en op verschillende manieren proberen van de zwangerschap af te komen.
“Het gebruik van een condoom is niet heel gebruikelijk in dorpjes en de pil is al helemaal lastig te verkrijgen”, legt Mungra uit. “Zodra een meisje of vrouw zwanger is, proberen zij er vanaf te komen en gaan ze bijvoorbeeld naar een kruidenvrouw of iemand die met breinaalden probeert een abortus op te wekken. Het gevaarlijke hieraan is dat er veel mis kan gaan. Bloedingen en infecties, soms zelfs met de dood tot gevolg.”
Of men gebruikt dus Cytotec. Maar daarvoor hoef je tegenwoordig niet meer aan te kloppen bij Jason. “Ik ben nu gestopt met de verkoop, maar nog steeds word ik dagelijks gebeld. Ik weet dat het niet goed is wat ik die jaren heb gedaan. Maar ik zal je zeggen, ik heb heel veel vrouwen geholpen en blij gemaakt. Als ik ze nu tegenkom op straat, bedanken ze me nog steeds. Een abortus door een arts laten uitvoeren kost veel geld. Ik verkocht de tabletten voor 100 srd per twee stuks. In het binnenland was er ook veel vraag naar. Vooral Braziliaanse dames wilden het graag. Zij ruilden het voor goud, 3 gram voor een grote partij Cytotec. Een keer liet ik een vrouw met een paar dozen naar het binnenland gaan. Ze kwam terug met tweeduizend srd.”
Bang
Ik ben wel een paar keer bang geweest. Bijvoorbeeld toen een vrouw me opbelde en zei dat ze maar bleef bloeden. Ik dacht: ‘als ze dood gaat dan zal zeker mijn naam naar boven komen en dan zit ik vast’. Een andere keer vertelde een vrouw me dat de vrucht al gevormd was en dat er alleen een armpje uit kwam. Ik heb me soms wel schuldig gevoeld. Alleen naar God toe speelt mijn geweten. Ik heb hem om vergiffenis gevraagd.”
Veranderingen van de wet op het gebied van abortus staan nog niet op de politieke agenda. Het ministerie van Justitie en Politie en het ministerie van Volksgezondheid waren niet geïnteresseerd in het geven van een reactie. Om het aantal ongewenste zwangerschappen in Suriname terug te dringen, zal echter meer nodig zijn dan wat er tot nu toe wordt gedaan. Asha Mungra: “Als Waterberg vast blijft houden aan zijn ideeën wat betreft abortus, dan zijn er wel wat andere zaken waar hij meer energie in mag steken. Bijvoorbeeld door ongewenste zwangerschap te voorkomen door seksuele voorlichting te geven aan tieners, zowel op basisscholen als middelbare scholen.
“Vooral het nut van anticonceptie moet men duidelijk maken. Geef voorlichting in dorpen en gebieden waar het probleem veel voorkomt. Ook het beschikbaar stellen van condooms en de pil moet verbeteren. Zorg dat condooms overal makkelijk te verkrijgen zijn, deel ze uit. Op dit moment is het voor vrouwen heel lastig om de anticonceptiepil elke maand op te halen. Zij krijgen maar een recept voor één maand. Voor werkende vrouwen is dit lastig,omdat zij elke maand wel een dag moeten zien te vinden om naar de arts te komen en een recept te vragen. Als een vrouw het druk heeft laat ze het een keer zitten en op die manier is de kans op zwangerschap verhoogd. Voor iemand buiten de stad is het helemaal onmogelijk. Daarnaast draait het natuurlijk ook om de verbetering van de sociale omstandigheden in dit land, armoede en gebrek aan kennis werken dit probleem in de hand.”
Nu populair
