Agressie en littekens
Hennah Draaibaar projecteert universele cinema
in Surinaams perspectief
Het begint meteen heftig. In de openingsscène van Tyrannosaur schopt Joseph, het hoofdpersonage, met één welgemikte trap in de ribben zijn hond dood, die aangelijnd voor de pub op zijn baasje stond te wachten. De reden? Niemand weet het. Wie is Joseph? Een weduwnaar, werkloos, hij drinkt te veel en heeft een explosief karakter. Joseph is zo agressief, dat je geen idee hebt wanneer hij ontploft. Hij heeft een enorme hekel aan zichzelf. Joseph is boos. Heel erg boos. Hij heeft ongekende driftbuien die hij niet onder controle kan houden. Hij snauwt alles en iedereen die hij tegenkomt af. Hij heeft weinig meer om voor te leven sinds zijn vrouw overleed.
Zonder al te veel menselijk contact slepen de dagen zich voort. Na de zoveelste woede-uitbarsting duikt Joseph, op de vlucht voor zichzelf, een tweedehands kledingzaakje binnen, waar de eigenaresse Hannah zich over hem ontfermt. Hoewel ze alle reden heeft bang voor hem te zijn, ontstaat er een bijzondere vriendschap. Wie is Hannah? Hannah heeft zelf ook de nodige problemen. De bijzonder christelijke vrouw is getrouwd met een man die de handen niet altijd thuis kan houden en zij zit net als Joseph in een zware depressie. Ze wordt getiranniseerd door haar echtgenoot, een echte sadist. In Suriname zou de zaak Hannah een van de meer dan duizend gevallen van huiselijk geweld zijn die het afgelopen jaar zijn gemeld bij de politie. Dit aantal is maar een fractie van het werkelijke aantal gevallen. De meeste slachtoffers durven geen aanklacht in te dienen, omdat ze bang zijn voor de gevolgen. Bij huiselijk geweld gaat het om elke vorm van lichamelijk, seksueel of psychisch geweld gepleegd door een persoon tegen een partner, kind, ouder, lid van het gezin of behoeftige, ongeacht waar het geweld plaatsvindt.
Gelukkig is er steeds meer aandacht voor huiselijk geweld in Suriname. Met de komst van een nieuwe wet en instanties die hier werk van maken, zou het aantal slachtoffers dan ook moeten afnemen. Maar we kennen allemaal de realiteit en weten dat veel slachtoffers uit zichzelf geen hulp zoeken. Ze schamen zich, zijn bang, of geven zichzelf de schuld van de problemen. Soms zijn er slachtoffers die niet geholpen willen worden. Onderzoek laat zien dat mishandeling door een geliefde de meest voorkomende vorm van geweld is. Soms gaat het zelfs zover dat er dodelijke slachtoffers vallen. Dat is toch krom, zou je denken. Van iemand houden en deze toch bont en blauw slaan.
En even voor alle duidelijkheid: de daders en slachtoffers komen uit alle sociale klassen, uit alle etnische groepen. Het zijn jongeren, maar ook ouderen die gepensioneerd zijn. Als je zelf geen slachtoffer bent, ben je gauw geneigd te oordelen. Hoe kan het dat zo’n intelligent iemand het zo ver laat komen? Hoe kan het dat iemand zo lang mishandeld wordt en toch in de relatie blijft? En hoe kan het dat zo’n aardige man zo’n duistere aard heeft?
In de film komt dit duidelijk naar voren. De echtgenoot van Hannah is je buurman. Het is de collega die zo goed omgaat met vrouwen op de werkvloer. Het is de man die je elke week in de sportschool tegenkomt. De man van Hannah is een seksueel gefrustreerde kerel die in een onthutsende scène zijn slapende echtgenote onderpiest en haar zodanig mishandelt, dat ze bescherming zoekt bij die ene man die niet met zijn agressie weet om te gaan. Zo ontstaat er tussen deze twee worstelende individuen een bijzondere band. Je beseft dat het niet makkelijk is om een eind te maken aan een gewelddadige relatie. Als slachtoffer moet je vooral zelf heel sterk zijn. Dat ontbreekt er vaak aan. Slachtoffers sluiten hun ogen voor de realiteit. Ze geloven in betere tijden. Dat hun partner zal veranderen. Ze accepteren excuses en geloven in een nieuwe start. Wie de film Tyrannosaur gaat zien, is gewaarschuwd. Het is een opeenstapeling van ellende. Geen makkelijke kost. De film is deprimerend en je hebt geen moment een gevoel van verlichting. Maar soms denk je bij dit soort vertoningen na afloop nog: ‘wat een leuke film’. Tyrannosaur voel je echter tot in je tenen en wordt zo realistisch gebracht, dat je na afloop in je bioscoopstoel blijft zitten om bij te komen. Tyrannosaur is niet alleen een verhaal over gebroken mensen, maar ook over wat mensen breekt, over wat ze heelt en hoe ze daarna met hun littekens verder leven. Prachtig!J