Joanna, or the Female slave
Het verhaal van John Gabriël Stedman (1744-1797) over zijn vijfjarig verblijf in Suriname verscheen in 1796 onder de titel Narrative of a five years’ expedition against the revolted negroes of Surinam […]. Stedman was een zoon van een Schotse militair en een Nederlandse moeder. Hij nam dienst in het regiment van kolonel Fourgeoud en werd naar Suriname gestuurd om de aanvallen van weggelopen slaven op de plantages, de kop in te drukken. Joanna, or the Female Slave, gebaseerd op de Narrative van Stedman, verscheen in 1824 zonder vermelding van de auteur. Een uitermate zeldzame editie.
Stedmans ooggetuigenverslag is vooral een succes geworden door zijn relatie met de slavin Joanna. Joanna is de dochter van een Europese kolonist genaamd Kruythoff en een slavin genaamd Cery. Zij en haar kinderen behoorden toe aan de eigenaar van de plantage Fauconberg (Fauquemberg), gelegen aan de Commewijnerivier. Ze was slechts vijftien jaar oud en ze was dus een mulattin. ‘Joanna’, zo schrijft de anonieme auteur, ‘was of the most elegant symmetry, moving her finely formed limbs with peculiar gracefulness; her face was full of native modesty, with the most distinguished sweetness; her eyes, black as ebony, were large, and full of expression, …’.
Stedman wil Joanna vrijkopen maar Joanna weigert. In de eerste Nederlandse editie zegt Joanna: ‘Ik ben geschikt om in de slavernye te leven. Indien gy van my te veel werk maakt, zult gy de achting uwer vrienden zien verflaauwen. Aan den anderen kant, zal het verkrygen van myne vryheid u kostbaar, moeielyk, en misschien ondoenlyk wezen…’. In de bewerking uit 1824 ontbreekt deze passage. Stedman en Joanna kregen samen een kind. In het jaar 1777 verlaat Stedman de kolonie Suriname samen met zijn ‘huisslaaf’ Quaco. Zijn geliefde Joanna en zoon zijn in Suriname achtergebleven. Stedman trouwt na terugkeer in Europa met een Nederlandse vrouw.
In 1782 sterft Joanna, waarschijnlijk door vergiftiging. Hun zoon verlaat dan ook de kolonie en voegt zich bij zijn vader die inmiddels met zijn vrouw en kinderen in Engeland is gaan wonen. Hij treedt in dienst bij de Britse marine.
Dit boek is vooral een poging van de auteur zich te mengen in het debat over de afschaffing van de slavernij. Deze is volgens hem ‘neither practicable nor advisable’. Het is beter dit over te laten aan de tijd. De afschaffing van wreedheden is wat bestreden moet worden. Nog geen tien jaar na de publicatie werd in de Engelse koloniën de slavernij verboden.
Carl Haarnack
Joanna, or the Female slave. A West Indian tale. Founded on Stedman’s Narrative of an Expedition Against the Revolted Negroes of Surinam. London: printed for Lupton Relfe, 13, Cornhill; Constable and Co., Edinburgh; and R. Milliken, Dublin, 1824
Nu populair
