Antiquariaat: Bedenkingen van mr. Adriaan François Lammens

Mr. Adriaan François Lammens (1767-1847) werd geboren in Vlissingen (Zeeland). Hij studeerde rechten in Utrecht. In 1815 vertrok hij naar Suriname waar hij benoemd werd als lid van het Hof van Justitie. Kort daarna werd hij aangesteld als rechter aan het Gemengd Gerechtshof in Paramaribo dat moest toezien op naleving van het verbod op de slavenhandel. In 1827 trad hij in het huwelijk met de 23-jarige Carolina Maria Schouten (1804), dochter van de Surinaamse kunstenaar Gerrit Schouten. Lammens was toen 60 jaar oud. Deze publicatie bestaat uit een tekst van Lammens die op 10 mei 1824 reageerde op een artikel van G.K. van Hogendorp.

Van Hogendorp schreef over de voorspoed van Demerary. Suriname verkeerde volgens hem in ‘armoede en in een uitnemende staat van verval’. Dat kwam volgens hem met name omdat de meeste plantages in Demerary beheerd worden door eigenaren die ter plekke woonachtig zijn. In Suriname bevinden zich weinig eigenaren van plantagegronden. De meeste bevinden zich in Nederland en andere Europese landen. Lammens brengt daarop de toehoorders en lezers in herinnering dat veel planters die in Suriname rijkdommen hadden vergaard weer terugkeerden naar het moederland (Nederland) en zo de welvaart in de kolonie ondermijnden. Logisch dus, aldus de spreker, dat dit resulteerde in het verval van de kolonie. Een andere reden waarom in Demerary meer producten werden opgeleverd dan in Suriname, was dat er daar meer slaven aanwezig waren (78.669) dan in Suriname (60.000). Het aantal inwoners van Paramaribo is veel groter dan dat van Georgetown. Dit betekent dat er in Suriname zo’n 25 procent minder arbeidskrachten voor de plantages beschikbaar zijn.

Suriname, zo gaat Lammens verder, is geen last voor de Nederlandse Staat, maar is zuiver winstgevend. Jaarlijks varen er zestig tot zeventig schepen van Nederland naar Suriname met Nederlandse producten aan boord. Die schepen keren vanuit Suriname weer terug beladen met koloniale producten. Na aftrek van alle kosten levert dat minstens vier miljoen gulden voor Nederland op (dit bedrag wordt aan Suriname onttrokken).

Van Hogendorp wees in zijn betoog op de vele voordelen die Nickerie te bieden heeft. Zo is er een overvloed aan verse zeevis en hoeven de slaven er minder hard te werken. Ook is het er veel moeilijker voor hen om weg te lopen. Hij pleit dan ook voor verplaatsing van slaven naar Nickerie. Lammens werpt daar tegenin dat de ‘Negers’ zich niet tot alles laten dwingen door plantage-eigenaren: ‘De mensch blijft overal mensch, de Negers zijn menschen, even zoo wel als de Blanken’. Zij zijn gehecht aan de grond waar zij geboren zijn en waar hun voorouders begraven liggen. De tegenstand bij een gedwongen verplaatsing is zo groot dat velen weglopen. De Raad van Politie besloot veiligheidshalve, voor het welzijn van Suriname, om de verhuizing van de slavenmacht van de houtgrond Berlijn in Para naar Nickerie, af te blazen. En dit terwijl de eigenaar Balfour hiervoor toestemming had gekregen.

In het laatste stuk bespreekt Lammens een aantal voorstellen die gedaan zijn om het welzijn van de kolonie Suriname te vergroten. Hij eindigt zijn betoog met de wens dat Nederlanders niet langer doof mogen zijn voor hun eigen belang. Dat zij hun zonen naar de Kolonie sturen om hun eigendommen te bewonen, te beheren en te administreren. Hierdoor kan de Kolonie opleven, het Moederland zal daardoor niet verliezen en de eigenaren van de plantages zullen hun eigen welzijn bevorderen. Over de slavenbevolking en hun welzijn repte Lammens met geen woord.

Carl Haarnack

www.buku.nl

Bedenkingen bij het lezen van het artikel: Koloniën voorkomende in het 7e deel der bijdragen tot de Huishouding van Staat van den heer G.K. Grave van Hogendorp door mr. Adriaan François Lammens, president ad interim bij het Hof van Civiele Justitie der Kolonie Suriname […] Amsterdam: G.S. Leeneman van der Kroe, 1824.

Dit artikel is gepubliceerd in het januarinummer van de Parbode

Wilt u informatie over het afsluiten van een (digitaal) abonnement?

Klik op www.parbode.com/abonneren

0

Gedeeld