Antiquariaat: Kort overzicht van de Surinaamsche geschiedenis

De naam Comvalius is in Suriname én in Nederland een bekende naam. Voetballiefhebbers kennen natuurlijk Sylvano Comvalius (1987) die in Europa en andere delen van de wereld als prof actief was. Iedereen kent natuurlijk Ernestine Comvalius (1954), een stuwende kracht in het culturele leven en initiatiefneemster van het Bijlmerparktheater in Amsterdam, waar zij tot voor kort ook directeur was. De naam Comvalius komen we in Suriname al in de achttiende eeuw tegen.

Zo vinden we in een ‘namenboekje’ uit 1771 (De Hooge Regeering, minderen Collegien en Bediendens der Collonie van Suriname) Balthazar Comvalius als een ‘Solliciteur’ van het College van Commissarissen. In 1776 was de bejaarde vrije ‘mulat’ Abraham Sigismundus Comvalius in Paramaribo actief als tolk/vertaler van het Sranan naar het Nederlands voor notarissen. Gaspard van Breugel schrijft over zijn verblijf in het Commewijnegebied (Dagverhaal van eene reis naar Paramaribo en verdere omstreken in de kolonie Suriname. G.P.C. van Breugel. Amsterdam: C.G. Sulpke, 1842). Zijn familie was eigenaar van de plantage Clifford Kokshoven, gelegen aan de Warappakreek. Ene A.J. Comvalius was daar directeur.

Theod. A.C. Comvalius was oud-onderwijzer aan een normaalschool in Paramaribo toen hij dit boekje maakte. Zijn motivatie hiervoor was het feit dat hij een grote behoefte zag aan Surinaams geschiedenisonderwijs. Er verschenen minimaal acht drukken van dit boek. Dit betekent dat grote aantallen leerlingen van de lagere, mulo- en normaalscholen dit boekje gebruikt hebben voor hun geschiedenislessen. Het boek bestaat uit 62 lessen. Les 1 begint bij de ontdekking van Amerika door Columbus in 1492. Vervolgens trekt er een stoet van gouverneurs voorbij: Van Aerssen van Sommelsdijck, Mauricius en Nepveu, om er maar een paar te noemen. Vermoedelijk werd de eerste editie van dit schoolboekje in de jaren 20 van de vorige eeuw gemaakt. Dat was lang voor Wi Egi Sani en lang voor het ‘eigene’ een centralere plek kreeg in het onderwijs. Zo spreekt Comvalius onomwonden van ‘benden der Marrons’ en hun ‘plunderingen’. Wie in de geest van ons moderne activisme op zoek gaat naar ‘helden’ als Codjo, Mentor en Present komt bedrogen uit. De grote brand van 1832 wordt wel genoemd, maar de stichters niet.

Waarin het schoolboekje van Comvalius afwijkt van andere lesmethoden is het feit dat er wel een plek is ingeruimd voor de immigranten die onder andere uit China, India en Indonesië naar Suriname kwamen. In 1853 kwamen er veertien Chinese landbouwers in Suriname aan. Zij werden op plantage Catharina Sophia aan de Saramacca aan het werk gezet. We krijgen een beeld van hoe bar de overtocht vanuit China moet zijn geweest. Volgens Comvalius kwamen er in 1865 van de 405 uit Hong Kong vertrokken migranten slechts 198 in Suriname aan. De overigen stierven onderweg. Eerder hadden zich ruim honderd Portugese landverhuizers in Suriname gevestigd. De migratie van ‘Brits-Indiërs’ verliep niet altijd vlekkeloos. Zo waren er onlusten op de plantages Voorburg en Zorg & Hoop. In 1902 vonden er ernstige onlusten plaats op de suikerplantage Mariënburg. De arbeiders vonden het werk te zwaar en het loon te gering. Ze kwamen in opstand en gooiden met stenen en flessen. Dertien arbeiders werden doodgeschoten, velen raakten gewond.

Het schoolboekje van Comvalius geeft ons een indruk welke lesstof de generatie van mijn moeder bijvoorbeeld moest bestuderen. Weliswaar stonden niet langer Piet Hein en zijn kornuiten centraal. Maar het zou nog een tijdje duren voordat de blik op de geschiedenis zoals Anton de Kom die de wereld in stuurde in geschiedenisboeken zou terechtkomen.

Carl Haarnack

www.buku.nl

Kort overzicht van de Surinaamsche geschiedenis: met vragen ter repetitie voor de hoogste klasse der Lagere School, Mulo- en Normaalscholen. Door Theod. A.C. Comvalius. 8e verm. druk. Dordrecht: Schefferdrukkerij, 1934 (1e druk 1907)

Gepubliceerd in het juninummer van de Parbode

Wilt u informatie over het afsluiten van een (digitaal) abonnement?

Klik op www.parbode.com/abonneren

0

Gedeeld