Groenten uit eigen tuin natuurlijk
Groenten uit eigen tuin natuurlijk is een handzaam boekje voor iedereen die meer wil weten over het biologisch planten van groenten. Het is echter ook geschikt voor diegenen die nog geen ‘groene vingers’ hebben. Wil je alleen wat specifieke zaken weten, met de heldere inhoudsopgave aan het begin van het boekje zal dat makkelijk genoeg zijn. Wil je liever alles weten, begin dan aan het begin en dan krijg je de eerste vraagstelling: wat is groente? Daarna komt de vraag welke tuin het beste bij je zou passen; wil je wat emmers met peper en tomaat of past een heel perceel beplanten beter bij je? Bedenk dan wel of er voldoende water bij de hand is en of het perceel nog moet worden omrasterd.
Het aardige van het boekje is dat het vol staat met praktische tips, die ook theoretisch goed zijn onderbouwd. Meestal is de uitleg helder. Soms zijn er toch nog wat moeilijke zinnen tussendoor geslopen, zoals in de eerste alinea van het boekje. Je kan echter gewoon doorlezen, het is na een paar woorden of regels weer goed te begrijpen. Onderwerpen die worden behandeld, zijn: de kwaliteit van de grond, goed zaaizaad, plantafstand, mulchen, wisselteelt en het maken van compost, om er maar een paar te noemen. Achter alle kennis die door de schrijfster wordt overgedragen, voel je steeds haar persoonlijke enthousiasme voor het telen van groente op de biologische manier.
De vormgeving van het boekje zal wel geen schoonheidsprijs behalen: de foto op de kaft, de handen van Zuster Emmy uit het binnenland die een amsoiplantje leert planten, is toch echt onscherp. Op de binnenkaft staan veel fotootjes waarop je niet zo veel kan zien omdat ze zo zuinig zijn gerangschikt. Ook de bladspiegel had best wat meer wit kunnen gebruiken.
De schrijfster, Hanny van de Lande, heeft een Hollands klinkende naam, ze is echter een Surinaamse moksi. Ze heeft wel in Nederland Biologie gestudeerd, met als specialisatie onder andere plantenziektenkunde. In het Nederlandse Wageningen is ze gepromoveerd op de epidemiologie van speerrotziekte in oliepalm in Suriname. Thans is ze onderzoeker en docent aan de Anton de Kom Universiteit. Ze ziet het als een uitdaging om de kennis die ze heeft om te zetten in begrijpelijke boekjes voor een breed Surinaams publiek. Dat blijkt uit andere boekjes van haar hand: 30 eetbare wilde en verwilderde planten, Compost maken doe je zo en Niem, een insecticide uit de natuur.
Wat betreft Groenten uit eigen tuin natuurlijk is de schrijfster in die opzet geslaagd. Met kennis en praktische wenken weet ze de lezer te enthousiasmeren om nuttiger gebruik te maken van het eigen erf.
José Kamps
Groenten uit eigen tuin natuurlijk. Gids voor de kleinschalige groenteteler, Hanny van de Lande, 2011, ISBN 9789991466002
Het slavenschip Leusden
Op 1 januari 1738 verging voor de monding van de Marowijnerivier de Leusden, een schip van de West-Indische Compagnie (WIC) met aan boord ongeveer 680 slaven uit Afrika die in Suriname moesten worden verkocht. Slechts zestien van hen overleefden de scheepsramp, de grootste uit de geschiedenis van de Nederlandse slavenhandel.
Maar de slaven aan boord van de Leusden zijn niet jammerlijk verongelukt door het vergaan van de Leusden; zij zijn moedwillig verdronken of gestikt, omdat zij het ruim in werden gejaagd en onder dichtgespijkerde luiken opgesloten toen het schip begon te zinken. Alle bemanningsleden hebben de ramp zonder kleerscheuren overleefd.
Toch leidde deze zaak tot geen enkele ophef in Nederland. De WIC betitelde het ongeluk slechts als ‘een gevoelige schade voor de compagnie’. Er waren alleen maar ‘handelsgoederen’ verloren gegaan. De kapitein werd niets ten laste gelegd. Grootste punt van zorg betrof de vraag of borgloon moest worden uitbetaald aan de bemanning voor het redden van een kistje met goud.
Het werd hoog tijd dat deze vrijwel onbekende voetnoot in de geschiedenis van de Nederlandse slavenhandel eens grondig werd onderzocht. Deze titanenklus is verricht door Leo Balai, die vijf jaar onderzoek en spitwerk in allerlei archieven heeft samengebald in een rijk en buitengewoon gedocumenteerd proefschrift, waarmee hij 21 oktober vorig jaar is gepromoveerd aan de Universiteit van Amsterdam.
Leo Balai (65) is geboren in Paramaribo. Toen hij 23 jaar was, vertrok hij naar Amsterdam om daar te studeren. De bestuurskundige was van 1986 tot 1998 lid van de Amsterdamse gemeenteraad voor de PvdA. Tijdens zijn studie stuitte Balai op het voorval met de Leusden, dat nog nooit nader was onderzocht. Hij haalde een groot aantal nieuwe gegevens boven water.
De behoefte aan slaven in Suriname was in die tijd zo groot, dat de Leusden als eerste WIC-schip specifiek voor het transport van slaven werd gebouwd; andere schepen waren nog voor allerlei handel bedoeld. De eerste vier vaarten van de Leusden gingen naar Sint Eustatius, daarna voer het schip nog alleen op Suriname.
Na zijn vijfde tocht leverde de Leusden in 1727 in Paramaribo 682 slaven af. Twee jaar later bracht het schip 636 slaven naar Suriname. In 1731 werden er 553 slaven afgeleverd; de achtste tocht in 1733 bezorgde 672 slaven. De negende reis, in 1735, verliep vol tegenslagen; uiteindelijk leefden bij aankomst in Paramaribo nog slechts 280 slaven.
En daarna kwam dus de tiende tocht, die fataal zou eindigen.
Leo Balai heeft deze geschiedenis met een prachtig boek recht gedaan, en daarmee ook de vele slachtoffers eer bewezen.
BERT STEINMETZ
Het slavenschip Leusden. Slavenschepen en de West-Indische Compagnie, 1720-1738, Leo Balai, 2011, Walburg Pers, ISBN 9057307294
Het wonderland in Jennifer
Hoofdpersoon Peter heeft een bedrijf in Wonderland en gaat daarnaast werken als directeur bij het OnKus, een onderzoeksinstituut, maar ook een slangenkuil vol manipulaties. In zijn vrije tijd nodigt Peter regelmatig Jennifer uit om hem tegen betaling van dienst te zijn. Jennifer gedraagt zich bij tijden zeer vreemd. Zo heeft ze op een dag ‘een dikke witte brij of vloeistof’ op haar tepels die Peter tot haar schrik ontdekt. Ze dient ze hem bovendien meerdere, zelfs naaldloze, injecties toe. Op zijn beurt maakt Peter telkens weer foto’s om de plekken ervan vast te leggen. Peter verdenkt Jennifer ervan met een camera in haar oorbel opnames te maken van hun samenzijn. Tal van hotelkamers waar het tweetal zich verpoost zijn volgens Peter ook uitgerust met opnameapparatuur. De held ontdekt een misdadige organisatie achter de activiteiten: Ojo con manos. De brij en de injecties zouden dienen om hem uit te schakelen, de opnamen om hem indien nodig af te persen.
Het boek is een thriller, volgens vier internetbronnen die elkaar klakkeloos naschrijven. Een thriller moet spanning oproepen en als zodanig is Het wonderland in Jennifer geslaagd. Na een kort inleidend eerste hoofdstuk wordt de spanning al opgevoerd in het tweede, getiteld ‘Werken in Wonderland’. We maken kennis met een dame Arkikriki (A), die als volgt wordt geïntroduceerd: ‘In Wonderland leerde ik Arkikriki (A) kennen.’ A is getrouwd met Smooth Talk (ST). De hoofdpersoon en ST hebben samen een bedrijf. Wat voor soort bedrijf blijft in het hele verhaal onduidelijk. A nodigt de hoofdpersoon uit om te komen eten. Een citaat, anders gelooft u het niet: ‘Toen ik die avond bij haar kwam, waren de lichten op Wonderland al deels gedimd…’ In Wonderland, op Wonderland, kniesoor die daarop let. Het gaat verder: ‘…waardoor er een gezellige en relaxte sfeer hing. Hier was het duidelijk een speciale gelegenheid.’
Wie heeft die lichten ‘hier’ deels gedimd, waarom gedimd en waarom deels, en wat is ‘hier’ die speciale gelegenheid? Allemaal vragen die niet beantwoord worden, maar een overspelige relatie ligt voor de hand. De hoofdpersoon eet pasta en drinkt rode wijn, samen met A, tenminste, daar lijkt het op.
Volgende zin: ‘We waren juist klaar met eten toen haar man…’, neemt u even de tijd om deze zin zelf af te maken, ‘…toen haar man, Smooth Talk, de tafel verliet’. Al die tijd! Overigens komt zowel A als ST in het hele verhaal verder niet voor.
Een boek bestaat uit een aantal bedrukte bladen die een geheel vormen en alleen als zodanig is Het wonderland in Jennifer een boek: het is een onsamenhangend verhaal, met onwaarschijnlijke handelingen van bijvoorbeeld de hoofdpersoon, die blijft verkeren met een dame die hem bij herhaling injecteert, een dikke brij op haar tepels smeert en schrikt als haar klant het ziet. En dat zijn maar twee voorbeelden.
Een trilogie bestaat uit drie inhoudelijk samenhangende verhalen. Gegeven het onsamenhangende verhaal in deel 1 mag het wat mij betreft bij een eerste deel blijven.
Anne Huits
Trilogie Het Wonderland in Jennifer, deel 1: Over blackmailing, Steve de Vorser, ISBN 9789991471556
