Wie had ooit gedacht dat ‘die jongen van dat metalliek Zündapp blauw’, zich zou ontwikkelen tot een van de meest gerenommeerde kunstenaars van Suriname? Het bewijs daarvan is vastgelegd in de uitgebreide 271 pagina tellende biografie Renė Tosari, Diversity is Power. De redactie lag in de kundige en liefdevolle handen van Rob Perreė en Priscilla Tosari (zijn dochter). Het prachtig gebonden boek is in het Engels en het Nederlands. Het lettertype is wat schreeuwerig, maar dat past bij deze rebelse kunstenaar.
Tekst Bart Krieger
Want met ‘die jongen’ wordt namelijk niemand anders bedoeld dan de graficus, activist en kunstschilder Renė Tosari. Naast de genoemde redacteuren/auteurs zijn in het boek ook bijdragen opgenomen van Chandra van Binnendijk, Marieke Visser en Steve Ammersingh. Deze laatste auteur schetst de eerste, bijna toevallige stappen van Tosari in de kunstwereld die zich binnen korte tijd bekwaamt in het kleur mengen van verf voor autolak en verf voor huisschilders. Hij excelleerde hierin en verwierf de geuzennaam ‘die jongen van dat metalliek Zündapp blauw’. Deze kleur is kenmerkend geworden voor het oeuvre van Tossari. Daarom komt deze kleur ook veelvuldig terug in binnenwerk van het boek in combinatie met een felrode kleur die, het kan haast niet anders, zijn activisme en/of de kleur van zijn politieke voorkeur symboliseert: het socialisme.
In het boek is via de tijdlijn en de (persoonlijke) verhalen van de auteurs de levensloop van Tosari op de voet te volgen. Net als veel van zijn Surinaamse tijdgenoten wordt zijn kunstenaarschap gekenmerkt door het volgen van een opleiding in Nederland, het pendelen tussen twee landen in, en tot slot het remigreren naar het vaderland Suriname. Al deze omzwervingen hebben direct en indirect invloed gehad op zijn stijl en de gebruikte media.
Tosari kun je een politiek geëngageerde kunstenaar noemen. Zijn werk bevat altijd een diepere (politieke) betekenis en in zijn beginjaren als graficus, lag die er zelfs dik bovenop. Destijds was zijn kunst in hoge mate dienend aan de nieuwe politieke idealen van de dekolonisatie. Een felle strijd ontketende zich (ook in Suriname) tegen het imperialisme, onderdrukking en ongelijkheid. Tosari riep met zijn kunst op tot bevrijding van het volk. In 1977 was hij een van de medeoprichters van de Bond Beeldende Werkers. Hij maakte tal van etsen, houtsneden, aquatinten en wand reliëfs (keramiek) in een figuratieve symbolische stijl waarvan de boodschap telkens kraakhelder is: ‘Eenheid in productie en strijd!’, ‘Landbouw de basis!’ en ‘Stop kernbommen!’.
De grootste impact heeft Tosari gekend als leider van het Waka Tjopu collectief. Dit collectief, een community bestaande uit (bevriende) kunstenaars en ambachtslieden vanuit elke mogelijk discipline, bepaalde tussen 1984 en 1989 het visuele ‘gezicht’ van de nog jonge republiek. Tosari bleek over overredingskracht en strategisch inzicht te beschikken en wist daarmee van de Surinaamse overheid financiële middelen los te krijgen voor tal van projecten en opdrachten ter verheffing van het volk. Soeki Irodikromo, John Djojo, Winston van der Bok en Kenneth Flijders maakte ook deel uit van dit invloedrijke collectief.
In 2009 creëerde Tosari zijn ‘Diversity is power’ in opdracht van het Bijlmerparktheater. Dit werk, een vloerontwerp van vijf bij drie meter is op te vatten als Tosari’s ‘Nachtwacht’. Met gepaste trots wordt dit werk als centerfold getoond in het boek en dit verklaart ook de titel.
Met het doorbladeren van het boek met veel afbeeldingen van Tosari’s werk in zwart wit of kleur valt de grote diversiteit op van zijn werk. Van zijn ultra moderne hedendaagse werken waarmee hij reageert op de digitalisering van de samenleving tot aan de monumentale, statige etsen die hij maakte om het volk op te roepen tot verbroedering en samenwerking.
Minder bekend zijn Tosari’s portretten zoals dat van Raku Dan (2016), en zijn zelfportret uit 2012. Dit zelfportret zegt eigenlijk alles. Als je goed naar hem kijkt, dan staat daar een kunstenaar die even een moment neemt om zijn leven en daden te overpeinzen. Deze radicaal politiek geëngageerde kunstenaar heeft zijn zegje gedaan, zijn stempel gedrukt op de samenleving met alles wat hij had (en nog heeft!); en hij zag dat het goed was.
4 en een halve STER
Rene Tosari. Diversity is power, Rob Perree, 2017, Jap Sam Books, ISBN 9789492852045
Nu populair
