Gebroken wit is een verhaal over een Surinaamse vrouwenfamilie, met veel herkenbare Surinaamse toestanden uit heden en verleden.
Het leidmotief, de rode draad, lijkt het bloed spugen van de hoofdpersoon, oma Bee. Dat bloed spugen blijkt echter symbool te staan voor het echte leidmotief: gebroken wit. Die benaming wordt voor van alles gebruikt, van de huidskleur van de kinderen van Bee, tot en met de kleur van een fles orgeade die bovenop een keukenkast staat. De intrigerende familieperikelen maken van het verhaal een nog net niet ondoordringbaar (Surinaams) oerwoud, waar de lezer doorheen holt, op een keurig uitgesneden pad, met aan het eind van het pad een bestemming waarvan je niet eens weet of die er wel is… misschien verdwaal je wel. De tocht gaat sneller en sneller, langs buitenechtelijke relaties, verkrachting, incest, buitenlandse studie, gekte en bonu – er schijnt geen motief te zijn dat niet aan bod komt – totdat de lezer even stil moet staan, zoals je in een echt oerwoud even staande wordt gehouden door planten met scherpe distels of plakkende spoortjes. Die distels en sporen worden veroorzaakt door Roemers gewaagde taalgebruik. Weggelaten lidwoorden: Met handdoek wreef ze zich droog… Moeilijke constructies: Zou ze hier ook ooit zijn komen liefdesbrieven schrijven?/Op veel vragen van het leven wordt soms nooit een antwoord gevonden. Te lange zinnen: Bohr was ergens in Europa geboren, Italië mogelijk in Polen – niemand weet het precies want hij draait er maar omheen – en is gevlucht met zijn ouders naar Brazilië om ten slotte in Paramaribo te belanden in een luxewoning aan de rivier pal naast het hotel van Baps grootouders van vaderskant en de jongens groeiden als broers op. Maar ook poëtische uitingen als Ik val in de liefelijkheid van de natuur en voel mijn tekort bijten brengen vertraging, en zelfs vervreemding in het verhaal. En dat is maar goed ook. Want de renner in het woud van familiebeslommeringen stopt heel even, neemt de omgeving in zich op, waarna hij oordeelt dat hij verder kan, en vervolgt zijn weg. En net wanneer hij opnieuw ‘op speed’ is, als er weer een ander familiegeheim opduikt, herhaalt dit spel zich, waardoor de lezer iedere keer de gelegenheid krijgt om zich de complexe familiegebeurtenissen en -relaties eigen te maken. Aan het eind van het verhaal raakt veel ontrafeld en opgelost, de bestemming van de tocht door het bos wordt steeds lichter, de oorspronkelijk witte familie raakt steeds minder gebroken. Het is een adembenemend verhaal, geschreven in rijk, vervreemdend, gewaagd en symbolisch taalgebruik, spannend tot de allerlaatste zin waarin de fles orgeade van de kast valt en breekt. Niet in een adem uit te lezen, wel om te herlezen, keer op keer.
5 STERREN
Renate Sluisdom
Gebroken wit, Astrid H. Roemer, 2019, Uitgeverij Prometheus, ISBN 9789044640182
Nu populair
