Boekrecensie: Nola Hatterman – Geen kunst zonder kunnen

Over het leven van schilderes Nola Hatterman schreef Ellen de Vries eerder een fraai boek. Het werk van Hatterman bleef onderbelicht. Iedereen kent haar beroemde schilderij ‘Op het terras’ van een man met een glas bier, maar wat maakte ze nog meer en met welke intentie? De Vries nam nu zelf het initiatief deze leemte op te vullen.

Nola Hatterman – Geen kunst zonder kunnen bevat bijdragen van meerdere auteurs over haar kunstwerken. Dat er veel prachtige afbeeldingen daarvan in het boek staan, maakt het extra de moeite waard.
Alleen de fraaie illustraties al geven een beeld van de schilderes en haar oeuvre. Techniek stond bij Hatterman voorop en aan abstractie had ze een hekel. Vooral haar olieverfschilderijen doorstaan veelal de tand des tijds, veel van haar tekeningen werden destijds al te ‘poezelig’ genoemd. Te fraai en een beetje dweperig. Kunsthistoricus Esther Schreuder laat zien welke artistieke keuzes Hatterman maakte, voor Kitty Zijlmans vormt de kunstenares een verbinding tussen de Nederlandse en de Surinaamse kunstgeschiedenis. Ook Hatterman als kunstdocent (ze was onder andere directeur van de School voor de Beeldende Kunst) en haar afbeeldingen van episodes uit de geschiedenis van Suriname komen aan bod.

Dat verschillende schrijvers in dit boek hun visie geven, levert een rijk beeld van het werk van Hatterman op. Dat die schrijvers soms behoorlijk van mening verschillen, zet ook de lezer aan het denken. Stephan Sanders begrijpt dat Hatterman, een witte vrouw die in het midden van de vorige eeuw naar Suriname kwam, zich ‘zwart van binnen’ voelde. Nu er steeds meer aandacht is voor mensen die voelen dat zij qua geslacht in het verkeerde lichaam zijn geboren, zou je ook moeten kunnen accepteren dat mensen zich van een ander ras voelen dan dat waarmee ze geboren zijn. Sanders schrijft het zo helder op, dat je een eind met hem mee kunt voelen. Antropoloog Lizzy van Leeuwen zal het echter niet met hem eens zijn: zij vindt dat Hatterman door zwarte mensen zo mooi te vinden hen reduceerde tot hun huidskleur. Makkelijk praten door de schilderes, als je zelf geprivilegieerd wit bent. Het gestrekte been van Van Leeuwen werkt kortom verfrissend.

Die mix van meningen geeft het boek pit, peper in de moksi meti. Of Nola Hatterman een grote schilder was die een prominente plaats in de kunstgeschiedenis verdient, daarover kan men twisten. Dat ze een belangrijke en spraakmakende Surinaams-Nederlandse kunstenaar was, lijkt minder omstreden.

Peter Douma

4 STERREN

Nola Hatterman – Geen kunst zonder kunnen, Samengesteld door Ellen de Vries, 2021, Waanders Uitgevers, ISBN 9789462623361

Deze recensie is gepubliceerd in het julinummer van de Parbode, ook online verkrijgbaar

0

Gedeeld