Volop meedraaien in de maatschappij, actief en geïntegreerd en toch onzichtbaar blijven. Dat overkomt Hindostanen in Nederland. Voor witte Nederlanders is een Surinamer een Afro-Surinamer en de geschiedenis van de Hindostanen is nauwelijks bekend, zelfs bij henzelf. Cultuurwetenschapper Jaswina Elahi en socioloog Ruben Gowricharn schreven Ongezien, ongehoord en doen zo een poging deze misstand de wereld uit te helpen.
‘Je ziet er helemaal niet Surinaams uit’, horen Hindostanen in Nederland van witte Nederlanders. Ze hebben vaak maatschappelijk succes en bekleden vaker en vaker goede posities, maar dit niet gezien en dus niet erkend worden is wrang. De geschiedenis van Suriname dreigt in Nederland gereduceerd te worden tot het slavernijverleden. Juist aan de slavernij wordt de laatste tijd eindelijk meer aandacht besteed, en het is enigszins te begrijpen dat in de schaduw van zo veel leed ander leed onopgemerkt blijft. Elahi en Gowricharn vergelijken in het eerste deel van hun boek slavernij en Hindostaanse contractarbeid. Een ingewikkelde balanceeract – want je wil niet afdoen aan de schande van de slavernij om de contractarbeid naar voren te halen – die de schrijvers echter meestentijds zorgvuldig uitvoeren. Beide zijn wel degelijk vergelijkbaar, maar niet hetzelfde. De contractarbeider was niet gevangen en verhandeld, niet ‘tot koelie gemaakt’, maar werd wel degelijk uitgebuit, belogen en bedrogen.
Elahi en Gowricharn beschrijven vervolgens het erfgoed van een groep die zowel homogeen als zeer verschillend is. Moslims, hindoes, christenen, met wortels in verschillende kasten, met verschillende talen, feesten en voedsel, al dan niet in de beginjaren van plan terug te keren naar India. Ieder hoofdstuk laten de schrijvers voorafgaan door de beschrijving van een concreet persoon, waardoor het daaropvolgende meer uitleggende deel veel voorstelbaarder wordt. Zo vinden Rampersad en Chanderwati dankzij de bemiddeling van de pandit in de jaren dertig van de vorige eeuw elkaar om te trouwen. Vervolgens vertellen de schrijvers ons over de huwelijksrituelen, de godsdiensten en de talen en de emancipatie van de vrouw. Vooral dit laatste onderwerp heeft de warme belangstelling van de auteurs.
Het perspectief van de jongere generatie Nederlandse Hindostanen komt aan de orde in het derde deel. Hoe gaan zij om met hun erfgoed, geven ze er een eigen draai aan en welke rol speelt het in hun leven? Zijn zij trots en dankbaar dat hun voorouders het arme India verlieten voor een betere toekomst, eerst in Suriname en toen in Nederland? Of zien zij contractarbeid als ‘nieuwe slavernij’? Ze kunnen zich identificeren met drie verschillende culturen (Indiaas, Surinaams, Nederlands) en hebben alleen al daarom een gezamenlijke band.
Alleen al voorgenoemde onzichtbaarheid maakt Ongezien, ongehoord een waardevol boek. Aan lezers aan beide kanten van de oceaan geeft het kennis en inzicht. Hindostanen zien verbanden die hun niet eerder waren opgevallen en zullen vaak ‘het feest der herkenning’ beleven. Ook voor anderen valt er veel te ontdekken: hoeveel witte Nederlanders weten bijvoorbeeld dat duizenden Hindostanen jaarlijks tien dagen lang de Spaanse badplaats Lloret de Mar overnemen? Dat voltrekt zich daar vast niet ongezien en ongehoord…
4 STERREN
Peter Douma
Ongezien, ongehoord – Hindostanen in de Nederlandse koloniale geschiedenis, Jaswina Elahi en Ruben Gowricharn, 2023, Walburg Pers, ISBN 9789464560626
Deze recensie is gepubliceerd in het septembernummer van de Parbode
Wilt u informatie over het afsluiten van een (digitaal) abonnement?
Klik op www.parbode.com/abonneren
Nu populair
