Boekrecensie: Paramaribo – De modernistische architectuur van ir. Peter J. Nagel
Eerder dit jaar verscheen van Frits Strik en Aad Lambert het boekje Paramaribo – De modernistische architectuur van ir. Peter J. Nagel. Deze Nederlandse architect heeft vanaf 1951 gedurende bijna twintig jaar met zijn ingenieurs- en architectenbureau zijn architectuuridealen in de Surinaamse praktijk gebracht. Nagel (1921-1997) heeft meer dan veertig gebouwen in de modernistische stijl ontworpen, in en buiten Paramaribo. Rond het Kerkplein is Nagels modernisme nadrukkelijk aanwezig en staan vijf belangrijke gebouwen van de architect: het OGEM-gebouw (nu EBS), De Surinaamsche Bank, het Fatum-gebouw, de HBU-Bank (nu Republic Bank Suriname) en het hoofdpostkantoor. Een groot deel van Nagels bouwwerken, zoals de Buitensociëteit Het Park (nu DNA-gebouw), het Diakonessenhuis en de Centrale Bank van Suriname, wordt inmiddels als nationaal gebouwd erfgoed beschouwd.
De gids beschrijft elk gebouw, met foto’s bij de oplevering en in de huidige staat. Op twee kaarten zijn alle projecten aangegeven, met een wandelroute voor de projecten in het centrum. In het boek zijn er diverse wetenswaardigheden opgenomen. Zo wordt vermeld dat Emile de la Fuente, succesvol ondernemer, politicus en bestuurder in vele maatschappelijke organisaties, zich had voorgenomen drie projecten voor de bevolking te laten bouwen. Die werden dan ook door Nagel gerealiseerd: een stadion (Surinamestadion, nu André Kamperveenstadion), een bioscooptheater (Theater Star, nu Princess Casino) en een volkszwembad (Parima).
De auteurs wijzen erop dat een aantal gebouwen inmiddels ingrijpend is verbouwd en uitgebreid. Zo was er boven de luifel van Theater Star een grote glaswand in een uitspringend betonnen kader. ‘Helaas is van dit feestelijk binnenkomen niets meer over, omdat er een hoge, lompe aanbouw voor de ingang is gebouwd’. Voorts zijn sommige gebouwen op een storende manier beschilderd zonder respect voor het oorspronkelijke gebouw. ‘Zo zijn de gevels van het voormalige wijkpostkantoor op Zorg en Hoop blauw geschilderd en zijn de vensteromrandingen van het HBU-gebouw tegenwoordig wit geschilderd’, staat opgetekend. Een ander vraagstuk betreft de slechte staat van bepaalde gebouwen. Het hoofdpostkantoor aan het Kerkplein wordt als uitgesproken voorbeeld genoemd. Geadviseerd wordt om het gebouw, dat al jaren bijna leeg staat, opnieuw te gebruiken als verzamelgebouw. Men kan denken aan winkels, bedrijven, woonappartementen en zelfs een nationaal museum.
Ingenieur Nagel heeft zonder meer een blijvende stempel gedrukt op de architectuur in Paramaribo. Aandacht voor dit betrekkelijk jong architectonische erfgoed zou gemeengoed moeten worden. De auteurs van deze gids hebben in ieder geval daartoe een succesvolle aanzet gegeven.