Boekrecensie: Prodo fu Koto, de trots van Afro-Surinaamse klederdracht – Parbode Sneak Peek

Prodo fu Koto is een boek dat alles over de koto bevat. Belangrijk om allereerst te vermelden is dat de koto, de klederdracht van de Afro-Surinaamse vrouw, ontwikkeld is door haarzelf en wel omstreeks 1880, dat wil zeggen na de afschaffing van de slavernij, die met het Staatstoezicht van tien jaar, tot 1873 duurde.

Vooral op 1 juli zijn de kotomisi’s te zien, de vrouwen met de wijde, stijfgesteven rokken tot de enkels en de jakjes en de kunstige, speciale hoofddoeken op. Deze angisa’s zijn in verschillende modellen gevouwen en ook stijfgesteven; ze hebben verschillende namen en betekenissen.

Vorig jaar is dit prachtige boek over de koto uitgebracht door Christine van Russel-Henar, een werk dat met twaalf hoofdstukken, en pagina’s vol grote glanzende kleurenfoto’s, al een sieraad op zichzelf is. Het is een Engels coffee table book, want alles is ook in het Engels vertaald en de ondertitel luidt: The Pride of Afro Surinamese Traditional Dress. Het is als het ware verplichte vakliteratuur voor Afroculturele groepen en modisten en kleermakers die zich hierin specialiseren.

De vele verschillende koto’s en angisa’s die in het boek te zien zijn, zijn ook deels te zien in de wisselende tentoonstellingen in het Koto Museum. Heel toepasselijk heet het museum: ‘A Gudu Oso, de schatkist van een vrouw’ en is gevestigd in een antiek Surinaams huis, met dito meubels en voorwerpen, aan de Prinsessenstraat 43 in Paramaribo. Een bezoek aan het knusse museum is door de sfeer en alle informatie een ware belevenis; je stapt in een huis vol handwerk en koto’s, angisa’s, foto’s en waargebeurde verhalen van honderd jaar en langer geleden. De collectie van de familie Henar is zo groot dat zij twintig verschillende exposities wisselend in Gudu Oso vertonen, kortweg ook Koto Museum genoemd.

Een kotomisi is letterlijk een dame – misi – met een koto aan en overal waar er Afro- Surinaamse vrouwen zijn, Suriname, Nederland, Curaçao zul je op 1 juli deze pronkstukken kunnen bewonderen. Zoals dat met klederdrachten gaat, zijn er regels die voor de koto en angisa gelden en die zijn beschreven in het hoofdstuk Stijlgids. In een ander hoofdstuk wordt zelfs het recept voor het maken van stijfsel uit bittere cassave beschreven en met foto’s gedemonstreerd. Belangrijk, want dat stijfsel heeft gemaakt dat verschillende families en het Koto Museum in ons vochtig en warm klimaat nog beschikken over puntgave koto’s en angisa’s van ouder dan honderd jaar.

Was de koto, altijd in combinatie met de angisa, een eeuw geleden nog de dagelijkse dracht van de ‘creoolse’ vrouw, tegenwoordig is het voor hoogtijdagen gereserveerd, zoals 1 juli, de Avondvierdaagse, een baby- of kleuterverjaardag, of een bigiyari – elk tiental jaren waarbij een bepaalde kleur hoort, roze of rood, geel of groen, crème met bruin of bordeaux. Bij chique verjaardagen of de witte koto voor een huwelijk, wordt de onderkoto van katoen in dezelfde kleur stijfgesteven en houdt zo de – soms van kant gemaakte – omvangrijke bovenkoto die bij de koto vereist is in vorm.

Omdat we niet altijd geneigd zijn ons in een klederdracht te hullen die uit zo’n lange, omvangrijke (vier meter wijde!) stijve rok bestaat met fo lenti bruku (driekwart broek met vier linten), een pangi en een stijfgesteven onderrok eronder en een onderblouse en yaki (jakje) erboven, zijn er moderne versies gecreëerd. Vanaf 1940 kwam de versie van modiste en stijlicoon misi De Neef in zwang en vanaf 1965 de moderne koto, een rok met ‘schootje’, die net over de knie valt, waarbij het jakje zowel kort als lang kan zijn, en natuurlijk met een angisa.

Ook de kimona, een katoenen overklapjurk versierd met applicaties van African print en opengewerkte borduursels bij de zichtbare onderrok of onderlaag met een angisa erbij is een geliefde dracht vanaf ongeveer 1975. De creativiteit van modisten en kleermakers, alsook de vraag vanuit culturele groepen en individuen, zullen volgens mij echter maken dat de indrukwekkende bigi koto met angisa, die in 2030 officieel 150 jaar oud is, niet zal verdwijnen.

5 STERREN

Natalie Blagrove

Prodo fu Koto, De trots van Afro-Surinaamse klederdracht, Christine van Russel-Henar, 2023, Stichting Fu Memre Wi Afo, ISBN 9789991475530

Verschenen in het novembernummer van Parbode

Wilt u informatie over het afsluiten van een (digitaal) abonnement?

Kijk op www.parbode.com/abonneren

0

Gedeeld