Regelmatig rijdt hij langs: de spuitwagen van Milieu Inspectie. Hij sproeit een nevel van malathion en roeit daarmee vervelende en ook gevaarlijke muskieten uit. Maar weten we eigenlijk wel wat de effecten van dit insecticide zijn op mens en milieu?
“Geen één middel is goed voor je”, antwoordt Edwin Olijfveld op de vraag of malathion schadelijk is voor de mens. “Maar we moeten de muskieten bestrijden.” Olijfveld is coördinator van Milieu Inspectie, dat onder het Bureau Openbare Gezondheidszorg (BOG) valt. Hij somt de drie belangrijkste muggensoorten in Suriname op: de Aedes aegypte, drager van dengue en gele koorts, de Culexmug, die de tropische ziekte filariasis over kan brengen en de Anopheles die malaria overdraagt. “Gelukkig is er bijna geen filariasis meer, misschien nog enkele gevallen. Ook malaria hebben we tot controleerbare proporties teruggebracht”, stelt de milieudeskundige. “Maar wanneer een dengue-epidemie heerst, zit er niets anders op dan de muskieten te bestrijden.”
Nevel
Bestrijding kan op verschillende manieren, legt Olijfveld uit. “Eén daarvan is het spuiten van malathion uit een zogenaamde Swing Fog machine. Milieu Inspectie heeft drie grote machines voor op pick-ups en zes kleine, die op de schouder kunnen worden bevestigd. In de machines wordt het insecticide malathion omgezet tot nevel dat over het land gespoten wordt.
“De nevel verplaatst zich honderden meters verder mee met de wind”, aldus Olijfveld. In Nickerie, waar muskietenbestrijding onder de verantwoordelijkheid van de districtscommissaris valt, wordt malathion ook met vliegtuigjes verspreid.
Hoe vaak er in Paramaribo met malathion gespoten wordt, kan de milieu-inspecteur niet zeggen. “De frequentie kan ik niet aangeven, het gebeurt regelmatig dat we uitrijden voor een plaatselijke plaag. Wanneer over muskieten geklaagd wordt, doen we vooronderzoek en zonodig rijden we uit om met malathion te spuiten. Structurele bespuiting vindt alleen plaatst als er een dengue-epidemie dreigt.”
Maar malathion wordt omgeven met een wolk van vaagheden; precieze effecten zijn onbekend, in sommige landen is het verboden, in andere weer toegestaan. De voorzorgsmaatregelen die getroffen moeten worden wanneer de auto’s met malathion langsrijden, liegen er echter niet om: baby’s en zieken moeten binnen blijven, ramen moeten open worden gezet, vogelkooien dienen te worden afgeschermd. Drinkwater moet worden afgedekt, evenals voedsel. De Aanvaardbare Dagelijkse Inname (ADI) van malathion is namelijk 0,02 milligram per kilogram lichaamsgewicht per dag; 1,6 milligram per dag voor een volwassene van tachtig kilo, maar slecht 0,10 milligram voor een baby van vijf kilo.
Daarnaast is berekend dat drinkwater niet meer dan 0,19 milligram per liter malathion mag bevatten. Hoeveel gram van het middel bij de bespuiting van Milieu Inspectie in het water terecht komt, is echter onbekend.
Voorzichtigheid is met dit middel dus geboden, zegt coördinator Olijfveld. “Je moet je er niet te lang aan blootstellen, maar een paar minuten kan geen kwaad. Wel moeten mensen zich goed aan de voorzorgsmaatregelen houden. Wanneer je op straat loopt als de spuitwagen voorbij komt, moet je je neus maar dichtknijpen. Ga er vooral niet met open mond naar staan kijken.”
Afbreekbaar middel
Malathion is in ieder geval een middel dat afbreekbaar is, vertelt Alies van Sauers-Muller, hoofd afdeling bestrijdingsmiddelen van het ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij. “Op groenten en vruchten wordt het in drie dagen afgebroken en op bladgroente duurt het zeven dagen voor er geen residu meer aanwezig is”, weet ze van gegevens uit het buitenland. Door factoren als het weer kan dit in Suriname echter anders zijn. “We hebben net een nieuw laboratorium”, vertelt Van Sauers verheugd, “waarin we residu-analyse kunnen uitvoeren. Vanaf nu kunnen we dus kijken of onze adviezen overeenkomen met de praktijk.”
Het effect van malathion op mens en dier wordt door de afdeling Bestrijdingsmiddelen niet onderzocht, en ook het BOG doet dit niet. “Daarvoor hebben we de capaciteit niet”, vertelt Helene Hiwat, entomoloog bij BOG. “We onderzoeken wel of de muskieten resistent zijn voor malathion. Het heeft namelijk geen zin om met dit middel te spuiten als de muskieten er niet meer op reageren. Gelukkig zijn ze tot nog toe niet immuun.”
Ondanks de onduidelijke effecten van malathion op mens en milieu, wordt het middel in Suriname – door zowel Milieu Inspectie als particulieren – veelvuldig gebruikt. Dit terwijl bijvoorbeeld de Europese Commissie (EC) in haar beschikking van 6 juni 2007 besloot dat gewasbeschermingsmiddelen met malathion niet meer mochten worden toegestaan in haar lidstaten. Het middel werd verboden omdat er isomalathion in zit, een onzuiverheid die bijdraagt aan de giftigheid van malathion. In eerste instantie kon niet worden bepaald of isomalathion DNA, genetisch materiaal, kon beschadigen. In combinatie met het feit dat er weinig informatie was over de effecten van het consumeren van gewassen die met malathion waren bespoten, was dit genoeg reden voor de EC om het insecticide te verbieden.
Een aanvullend wetenschappelijk verslag over de effecten van malathion werd halverwege vorig jaar ingediend bij de Europese Commissie. Hieruit bleek dat wanneer er niet meer dan twee milligram isomalathion in een kilogram malathion aanwezig is, dit geen schade aan het DNA aanbrengt. Sinds 1 mei dit jaar geldt dan ook een nieuwe richtlijn binnen de Europese Unie (EU) en wordt het insecticide weer toegestaan. Maar wel onder strenge regels: zo is malathion voor persoonlijk gebruik verboden en moeten de lidstaten van de EU aandacht besteden aan allerlei punten zoals de veiligheid van de toedieners en de bescherming van in water levende organismen, insectenetende vogels en honingbijen.
Gevaarlijk
“Als we van de Europese richtlijnen horen, proberen we er wel rekening mee te houden”, vertelt bestrijdingsmiddelendeskundige Van Sauers, “maar we passen de wetgeving niet meteen aan.” Malathion staat dan ook niet op de lijst van zo’n dertig verboden bestrijdingsmiddelen in Suriname. “Er zijn maar weinig alternatieven voor denguebestrijding, dus dan kies je toch voor het minste kwaad. Aan dengue overlijden mensen en het brengt kosten voor gezondheidszorg met zich mee. Ik geloof niet dat er mensen dood gaan door malathion, hooguit krijgt men hoofdpijn of wordt men misselijk. Mensen met astma kunnen er zeker last van hebben of mensen die allergisch zijn.”
Op de website chem-tox.com worden echter artikelen verzameld over ernstige effecten van malathion. Zo is te lezen dat in Pakistan in 1976 een derde van de 7.500 malariabestrijders die met malathion werkten, vergiftigd raakte. Vijf van hen kwamen te overlijden. Volgens een rapport van het World Resources Institute uit 1996, tast malathion het menselijke immuunsysteem aan, waardoor meer kans op infecties, tuberculose en longontsteking ontstaat. Kinderen die in een omgeving leven waar insecticiden veel worden gebruikt, zouden bovendien meer last hebben van ademhalingsproblemen.
Knoflookextract
Er zijn weinig alternatieven voor malathion. “We houden nauw contact met Frans-Guyana, daar is het middel verboden en wordt onderzoek gedaan naar alternatieven”, vertelt entomoloog Hiwat. “Omdat we zelf geen onderzoek kunnen doen, zijn we afhankelijk van het buitenland.” Een alternatief is een knoflookextract, genaamd Garlic Barrier, maar dat wordt al jaren niet meer in Suriname verkocht, vertelt Sheikh Kariem van importeur Agrimex N.V. “De laatste keer dat het hier verkrijgbaar was, kostte het 92,50 srd per liter, terwijl dezelfde hoeveelheid malathion maar 14,00 srd kost. Dat is ruim zes keer zo veel; bijna iedereen vindt dat te prijzig.”
Zolang er geen ander middel is, ziet Olijfveld van Milieu Inspectie de denguebestrijding met malathion als een noodzakelijk kwaad. “We voeren niet voor niets campagnes over het opruimen van de waterhoudende voorwerpen waarin muskieten zich voortplanten. Zolang we ons afval niet goed kwijt kunnen, is het dweilen met de kraan open. Je kunt volwassen muskieten wel bestrijden, maar het is belangrijker om de broedplaatsen te elimineren.”
LVV’er Van Sauers is het hiermee eens. “Met malathion wordt kwaad met kwaad bestreden. Er zou veel meer gedaan moeten worden aan preventie. Iedereen gooit zijn rotzooi op straat. Als dat minder zou gebeuren, waren er minder muskieten en zou er niet zo vaak gespoten hoeven worden.”
Nu populair
