Over de staatsgreep van 25 februari 1980 zijn vele boeken verschenen, geschreven vanuit verschillende gezichtspunten. Parbode plukte er een paar uit de kast.
De nacht van de revolutie
Ongetwijfeld één van de bekendste boeken over de coup. Niet in de laatste plaats doordat auteur Jozef Slagveer ruim twee jaar later tijdens de decembermoorden aan den lijve het ware gezicht van het militaire regime ondervindt: hij behoort tot de vijftien mensen die worden
geëxecuteerd. Maar in zijn boek uit 1980, uitgegeven door C. Kersten & Co NV en met foto’s van Lucien Chin A Foeng, toont Slagveer zich nog een grote fan van de militairen. Tot in detail beschrijft hij de opeenvolgende gebeurtenissen en laat de coupplegers aan het woord.
Staatsgreep in Suriname
In 1982 verscheen dit boek van de hand van Henk Boom bij uitgeverij Veen. Boom was als enige Nederlandse dagbladjournalist op het moment van de staatsgreep in Suriname: hij vertoefde hier volgens eigen zeggen bij toeval tijdens ‘een sanitaire kerst-stop’ tijdens een reis door Latijns-Amerika. Een langdurige stop, gezien het feit dat hij hier ook twee maanden na kerst nog was. Hij beschrijft vanuit de optiek van een buitenstaander wat er op 25 februari 1980 en in de dagen daarna gebeurde. Het is meer dan een ooggetuigeverslag: achter de schermen wist hij veel bijzondere informatie te verzamelen. Aangrijpende foto’s brengen de dreiging, verbijstering en ontreddering goed in beeld.
Suriname, wat de revolutie betreft
Ook Redgan van Sauers heeft geweten dat de militairen weinig op hadden met kritische geluiden. Zijn, deels fictieve, boek dat in 1985 verscheen bij uitgeverij De Geus, was aanleiding voor zijn arrestatie. Na zijn vrijlating vluchtte hij via Frans-Guyana naar Nederland om niet meer terug te keren. Hij vertelt het verhaal van Roy, die als zovelen in eerste instantie blij was met de machtsovername. Tot hij wordt geconfronteerd met de door kogels doorboorde slachtoffers van de moorden van 8 december 1982.
Suriname in ontwikkeling
Jules M. Dubois bracht via zijn eigen uitgeverij Dubois in 1980 dit, inmidels moeilijk te vinden, boek op de markt. ‘Foto’s spreken de waarheid’, zo staat onder de titel vermeld. Het is dus vooral een fotoboek, met vele geschreven nationalistische kanttekeningen. Het optimisme over het verdrijven van de corrupte maar democratisch gekozen regering druipt van dit boek af. Dubois gaat daarin ver: op veel foto’s is te zien hoe militairen op hardhandige wijze ‘plunderaars en andere misdadigers’ tegen de grond gooien. Ongewild liet Dubois daarmee zien dat de coup-plegers het niet zo nauw namen met de mensenrechten. Vooral daardoor is de historische waarde van dit boek groot.
Omkijken naar een ‘revolutie’
Wat bezielde idealistische linkse intellectuelen om zich na de staatsgreep aan te sluiten bij de onervaren militaire machthebbers? En bovenal: waarom bleven zij hen steunen na de decembermoorden? Walter Lotens zocht een kwart eeuw later die intellectuelen op en sprak met hen over deels vervlogen en vermoorde ideologieën. Zo komen onder meer Eddy Jharap, Winston Caldeira, Cynthia Rozenblad, Maureen Silos en Edward Naarendorp uitgebreid aan het woord. In 2005 gaf Lotens het boek in eigen beheer uit.
De oorlog van de sergeanten
Wim Hoog-bergen en Dirk Kruijt verklaren in hun boek, in 2005 uitgegeven door Bert Bakker, de gebeurtenissen sinds de staatsgreep. Wat in eerste instantie een optreden tegen een zwakke regering moest worden, liep uit op een coup met verstrekkende consequenties. De conclusie is dat militairen niets in de politiek te zoeken hebben, maar gewoon in de kazerne moeten blijven. Daarnaast is de analyse van de binnenlandse oorlog scherp en duidelijk. Door veel deskundigen wordt dit boek omschreven als de meest complete en waarheidsgetrouwe publicatie over de coup en de gevolgen.
Nu populair
