Boekrecensie: De suiker die niet zoet was
Iedere nacht zit Radj gevangen in dezelfde droom: herhaaldelijke slagen die zijn rug openrijten. Zijn traumatische verleden maakt dat hij zichzelf niet meer is. Het gaat zelfs zo ver, dat hij de koetsier aanvalt van een koninklijk rijtuig bij het paleis in Den Haag. Na een tijdje opgenomen te zijn in een psychiatrische instelling, dwingt hij zijn vrouw Lakshmi en zijn moeder het huis te verlaten. In zijn gevoel van leegte gaat hij vreemd met escort Roop en doet vervolgens een zelfmoordpoging. Maar dan redt ‘guru’ Karim zijn leven, en door middel van een hypnose herleeft Radj zijn geschiedenis.
Safdar Zaidi maakte de eerste roman over Hindostanen die de armoede en discriminatie in India niet accepteerden, maar besloten te emigreren. Met het schip Lalla Rookh belandden de migranten in Suriname. De auteur duikt in De suiker die niet zoet was in de geschiedenis van Guyana Hindostaanse contractarbeiders die kwamen te werken op suikerplantages. De insteek van het verhaal is goed gekozen. Het begint vanuit het heden, leidt naar het verleden en na de hypnose eindigt het weer in het nu. Zaidi beschrijft op een levendige manier hoe de Hindostanen de lange boottocht maakten. De reis geeft aan hoe heftig het voor hen was om hun geboorteland achter te laten en een nieuw bestaan op te bouwen in Suriname. Tijdens de reis op de Lalla Rookh wordt een kind geboren en een bruiloft gevierd. Uitvoerig beschreven momenten en de nadruk op het loslaten van het kastensysteem. De gemeenschap ging in vrede met elkaar om tijdens de reis, ongeacht de status. In zulke omstandigheden maakt het verschil dus niet meer uit. Een boodschap die een andere kant laat zien van de bevolking.
Het is een verhaal met een zweverige ondertoon. Dramatisch, maar het laat wel zien wat de gevolgen zijn van Radj’s trauma. Jammer genoeg springt het hier en daar van de hak op de tak. Veel lange dialogen die irrelevant zijn, heftige actiescènes en te veel details. Sommige fragmenten komen uit de lucht vallen. Tussen de saaie scènes trekken ineens heftige wendingen de aandacht, maar daarna vervalt het weer in het oude patroon.
Kortom: een historische roman voor degenen die even willen meemaken hoe het was te emigreren vanuit India naar Suriname. De emotionele verhaallijnen bieden begrip voor de Hindostanen. Ook goed geschreven voor de jeugd gezien de ongekunstelde schrijfstijl. Maar het mist wel enige deskundigheid om de lezer continu te blijven boeien.
De suiker die niet zoet was, Safdar Zaidi, 2014, Ralicon, ISBN 978 94 92169 00 6