Oudere Surinamers herinneren zich de TRIS, de Nederlandse Troepenmacht in Suriname. Voornamelijk Nederlandse militairen verzorgden na de Tweede Wereldoorlog de defensie in de kolonie. Hollandse jongens die op patrouille gingen naar het binnenland, na elk prostitutiebezoek verplicht naar de dokter moesten en ingezet konden worden om de orde te bewaken. Toen Nederland en Nederlands-Indië in de Tweede Wereldoorlog bezet waren, kreeg Suriname een grotere militaire betekenis, vooral vanwege de aanwezige bauxietvoorraden. De landmacht, die vooral een politietaak had, werd gemoderniseerd en zo’n tweeduizend Amerikaanse militairen werden in het land gestationeerd. Honderden Surinamers streden in Indië tegen de Japanners en raakten daarna betrokken bij een koloniale oorlog, waarbij het voorkwam dat (Surinaamse) Javanen tegenover Javanen stonden. In Suriname veranderden de staatsrechtelijke verhoudingen door de internationale roep om dekolonisatie. De TRIS moest zich vooral dienstbaar maken aan de bevolking en was slechts op de achtergrond aanwezig bij het uitbreken van een grensconflict met buurland Guyana. In de aanloop van de onafhankelijkheid werd de TRIS ijlings ontmanteld en eind 1975 verlieten de laatste militairen het land. Ellen Klinkers, in het dagelijks leven verbonden aan het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde, heeft een gedegen wetenschappelijke studie afgeleverd. Als haar boek een meer journalistieke inslag had gehad, zou ze veel meer citaten van betrokkenen hebben kunnen plaatsen, wat de leesbaarheid ten goede zou zijn gekomen. Nu geeft ze wel een paar quotes uit de interviews die ze had, maar die ondersteunen vooral haar militair-historische betoog. Voor een concreet beeld van het dagelijks leven van de ‘Trissers’, met details en anekdotes, kan men beter het vermakelijke dagboek van Gerrit de Wilde (2009) lezen. Klinkers boek is wel zeer rijk aan feiten. De waarde van het werk staat dan ook buiten kijf. Opmerkelijk is de aandacht voor de geplande coup in 1947 door Surinamer Simon Sanches, in Nederland nauwelijks bekend. De Nederlandse minister Jan Pronk vertelt nu dat hij in 1975 premier Henck Arron waarschuwde voor de opbouw van een sterk Surinaams leger, verwijzend naar staatsgrepen in Midden-Afrika. En inderdaad, problemen rond het inderhaast uit de grond gestampte Surinaamse leger vormden de aanleiding voor de coup van 1980. De geschiedenis van de TRIS is ook de geschiedenis van Suriname. Alleen dat al stemt tot dankbaarheid aan Ellen Klinkers voor het schrijven van dit boek.
De troepenmacht in Suriname – De Nederlandse defensie in een veranderende koloniale wereld 1940-1975, Ellen Klinkers, 2015, Uitgeverij Boom, ISBN 978 90895 3 664 8
Nu populair
