Documentaire over het jaji-gevoel
Op 9 augustus is het exact 125 jaar geleden dat de eerste contractarbeiders uit Java in Suriname aankwamen. Dat gaat, zoals gebruikelijk bij dergelijke herdenkingen, natuurlijk groots gevierd worden met tal van bijeenkomsten en feesten. Maar er komt ook iets blijvends: de Haagse documentairemaker Jeffrey Salimin is druk bezig met een film waarin wordt
vastgelegd hoe het de nazaten van de Javaanse immigranten is vergaan, wat ze doen, wat hun maatschappelijke positie is en welke culturele erfenissen er zijn overgebleven.
De documentaire schijnt niet alleen het licht op de naar schatting 35.000 Javanen die uiteindelijk in Nederland terecht zijn gekomen, maar ook op die in Suriname. De filmmaker wil in de film op zoek gaan naar wat is overgebleven van het gevoel van lotsverbondenheid dat heel sterk leefde onder de eerste generatie Javaanse immigranten in Suriname. Dit zogeheten jajigevoel (‘jaji’ betekent letterlijk ‘scheepsgenoot’) kwam tot uiting in veel aspecten van het dagelijks leven.
Eén van de personen die gevolgd wordt, is orthopedisch chirurg dr. Steven Samijo. Zijn Paulus Kasim Samijo-stichting maakt het al vijf jaar mogelijk om minder bedeelde patiënten in Suriname kosteloos te opereren. De makers van de documentaire achtten van belang hem in de film op te nemen, omdat het enerzijds het beeld weergeeft van die lotsverbondenheid, anderzijds omdat het laat zien dat Samijo een succesvolle Javaanse Surinamer is, zoals er zovelen zijn.
De documentairemaker wil er een hoogstaand werk van maken, niet alleen voor huidige generaties maar ook voor die van de toekomst. Zodat de ontberingen die de Javaanse contractarbeiders ruim een eeuw geleden hebben moeten ondergaan, niet vergeten worden. Dat is een prachtig streven. Alleen is daar wel veel geld voor nodig, dat er nog niet allemaal is. Via onder meer crowd funding wordt nu getracht de financiering volledig rond te krijgen. Want het mag dan wel vooral een historische documentaire worden, er worden hedendaagse middelen gebruikt om deze samen te stellen. En gelijk hebben ze.
De documentaire zal later dit jaar (waarschijnlijk in oktober) in Nederland in première gaan en ongetwijfeld ook in Suriname worden vertoond.