In de aanloop naar de verkiezingen leeft er angst voor fraude. Na tien jaar presidentschap is de populariteit van Desiré Bouterse wankel. Durft hij zijn toekomst volledig in de handen van het volk te leggen? Verschillende burgers en politici hebben daar twijfels over, en uiten die ook openlijk in de media. Dit vergroot de speculaties. Hoe terecht is de angst voor fraude? Parbode ging op onderzoek uit.
Tekst Laura De Pauw en Victor de Roeck
De snelle komst van nieuwe e-ID’s, geruchten over versnelde naturalisaties, de komst van Servische technologie en de plotse Russische banden met Suriname roepen vragen op. Organisaties zoals het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB), het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties, UNDP, en ook het nieuwe Anti-Fraude Platform van de oppositiepartijen volgen de aanloop naar de verkiezingen op de voet. Maar zijn hun intenties in het belang van het volk, of hebben ze een eigen agenda?
Watchdog
Het OKB heeft traditioneel de rol van watchdog tijdens de verkiezingen. De organisatie houdt toezicht vóór, tijdens en na de verkiezingen. Daarnaast onderzoekt ze problemen en onregelmatigheden. Het is ook aan het OKB om de verkiezingen in Suriname bindend te verklaren. Dat de voorzitter van het OKB, Jennifer van Dijk-Silos, tevens adviseur is van president Desiré Bouterse, helpt niet in de geruchtenmolen over fraude. Daarbij had Van Dijk-Silos in december 2019 al moeten aftreden als voorzitter van het OKB, omdat ze toen de leeftijd van 65 jaar had bereikt, tevens de maximumleeftijd voor een voorzitter van het OKB. President Bouterse besloot de wet aan te passen en trok de leeftijd op tot 70 jaar. Hierdoor kan Van Dijk-Silos blijven aanzitten als voorzitter, maar haar onafhankelijkheid werd (opnieuw) publiekelijk in twijfel getrokken. “Ik snap dat niet”, zegt Van Dijk-Silos. “Ik ben een tegenstander van gelegenheidswetgeving. Het wettelijk veranderen van de maximumleeftijd was ook niet mijn voorstel. Ik had gevraagd voor een vrijstelling van een jaar. Ze hebben daar niet voor gekozen. Hun beslissing om de leeftijd op te trekken, hebben ze niet met mij besproken. Ik was zelf zeer verrast. Iemand van zeventig moet dit werk ook niet meer doen”, zegt Van Dijk-Silos desgevraagd, doelend op de nieuw ingestelde maximumleeftijd.
Van 2004 tot en met 2015 was Van Dijk-Silos al hoofd van het OKB, een functie die ze sinds 2018 opnieuw bekleedt. In de periode daartussen was ze anderhalf jaar minister van Justitie en Politie. Enkele maanden na haar eervol ontslag in 2017 werd Van Dijk-Silos benoemd tot ‘juridisch adviseur van de president’. Naar eigen zeggen is ze niet persoonlijk, maar enkel met haar advocatenkantoor verbonden met het Kabinet van de President. “Ik ben gewoon een legal advisor. Ik heb geen andere, politieke rol”, zegt Van Dijk-Silos over haar betrokkenheid. Voor haar inbreng als juridisch adviseur wordt ze wel betaald. Naar eigen zeggen vormt dit geen belangenconflict. “Ik was ook bij de vorige president (Ronald Venetiaan, red.) legal advisor, toen is er nooit iets van gezegd. Toen Bouterse president werd in 2010, heeft hij mij gevraagd of ik bij het kabinet bleef. Toen begon het geklets dat het niet kon. Het is een professionele relatie. Volgens sommigen kan ik nergens meer werken omdat ik het hoofd van het OKB ben”, zegt Van Dijk-Silos.
‘Groot wantrouwen’
Niet alleen de vraagtekens over haar positie en onafhankelijkheid, maar ook de geruchten over fraude hebben Van Dijk-Silos bereikt. Op het moment dat Parbode met haar sprak, deed het OKB onderzoek naar de verschillende beschuldigingen, zoals die van de versnelde naturalisatie. “Elke verkiezing in Suriname start met een groot wantrouwen tegen de organisator. Het is eigenlijk logisch. De regering organiseert de verkiezingen, dus de tegenstanders, de oppositiepartijen, vertrouwen het niet. Als er nu een andere regering was, zou je de NDP horen”, zegt Van Dijk-Silos. Om de verkiezingen in goede banen te leiden, nam het OKB enkele maatregelen. Zo zullen er foto’s genomen worden van elk verslag bij elk stembureau. “Die worden opgeslagen in ons archief. Als er twijfels zouden zijn over cijfers, hebben wij het origineel materiaal in ons archief”, zegt Van Dijk-Silos.
Volgens de voorzitter zit er wel een zwakke schakel in het verkiezingsproces: de hoofdstembureaus. “Partij- en regeringsloyalisten maken deel uit van het hoofdstembureau. Daar kan fraude plaatsvinden. Ik zeg niet dat het per se moet, maar het kan gebeuren dat mensen minder objectief en minder neutraal naar zaken kijken.” Het binnenland is tijdens de verkiezingen ook moeilijk te beveiligen, moeilijker dan andere districten. Het verkiezingsmateriaal gaat soms al een week voor aanvang van de verkiezingen naar het binnenland. “Je moet continu veiligheidsmensen hebben die er op letten. Het is in het binnenland altijd een beetje problematisch geweest. Dat is niet plotseling”, zegt Van Dijk-Silos.
In verschillende districten worden er daarom extra waarnemers ingezet. Deze worden gescreend op een verleden met de justitie. Er wordt ook gestreefd naar een balans tussen de mensen van verschillende politieke partijen. “In het bestand van toezichthouders zijn alle politieke partijen vertegenwoordigd, dat wekt ook vertrouwen in ons werk”, zegt Van Dijk-Silos. En net als bij de vorige verkiezingen zullen er opnieuw buitenlandse waarnemers aanwezig zijn. Op het moment van ons interview waren de namen nog niet officieel bekend, maar volgens Van Dijk-Silos zullen de Organisatie van Amerikaanse Staten en de Europese Unie zeker een team naar Suriname sturen. Zij zullen toekijken op de verkiezingen. Ook binnen de landsgrenzen is het OKB niet de enige organisatie die een oogje in het zeil houdt. In de organisatie van de verkiezingen werkt het ministerie van Binnenlandse Zaken sinds maart 2019 samen met het UNDP. De samenwerking richt zich niet specifiek op het voorkomen van fraude, maar streeft naar transparante en geloofwaardige verkiezingen, wat daar hoe dan ook aan zal bijdragen. Het UNDP richt zich naar eigen zeggen op de voorlichting van de Surinaamse kiezers over het verkiezingsproces en op de ontwikkeling van duurzame capaciteitsopbouw voor de betrokken instellingen, zoals het OKB en het Centraal Bureau voor Burgerzaken. Wanneer we Van Dijk-Silos deze informatie voorleggen, blijkt zij echter zelf niet op de hoogte te zijn van het project. Na verschillende pogingen bleek het UNDP ‘geen tijd’ te hebben voor een interview met Parbode.
Vlatacom
Voor het eerst in de geschiedenis van Suriname zullen de stemgerechtigden hun stem kunnen uitbrengen aan de hand van een elektronische identiteitskaart. De e-ID is recent in het leven geroepen door de regering en riep vragen op in het parlement. Niet alleen het tijdstip van de invoering (een jaar vóór de verkiezingen) of de snelle afhandeling van de wet, maar ook het feit dat de technologie hiervoor wordt aangeleverd door Vlatacom zorgt voor speculaties. Vlatacom is een Servisch bedrijf dat zich focust op overheidsbeveiliging wereldwijd. Hun productenaanbod reikt van elektronische identiteitskaarten tot biomedische identificatiesystemen. De eigenaar van het bedrijf is Vladimir Cizelj. Zowel hij als zijn bedrijf kwam de afgelopen jaren regelmatig in opspraak in (internationale) media. Zo wordt Cizelj door Kosovaars onderzoeksjournalist Petrit Selimi genoemd als ‘iemand die berucht is voor miljoenencorruptie van Belgrado tot Botswana’. Cizelj werd in 2018 samen met Gillmore Hoefdraad, minister van Financiën, gespot in Suriname.
Lees het hele artikel in het meinummer van Parbode
Nu populair
