Als echte toerismekenner is hij regelmatig op televisie te zien. Hij heeft een eigen column ‘Blik op toerisme’ en is lid van de redactie van het toerismekatern ‘Swit Kontren’ van De Ware Tijd. Verder is hij werkzaam bij de Stichting Toerisme Suriname (STS), waardoor een groot deel van de Surinamers ook die kant van Martin Panday kent. Dat hij daarnaast de roman ‘Bloedverwant’ heeft geschreven is minder bekend. Het boek herbergt de grenzeloze kunstgeest van Martin Panday.
“Toen ik voor het eerst probeerde iets op papier te zetten was ik dertien jaar oud. Het werd een kort verhaal, drie A4-tjes, over een juffrouw die een leerling pestte. Als ik nu terug kijk naar de reden van mijn verhaal moet ik zeggen dat het een prima manier leek om stil te zijn en mijn gedachten toch te verwoorden. Volgens mijn vader was ik een kletskous en hij zei me vaker om eens heel even mijn mond te houden. Ik dacht toen dat schrijven een prima compromis was; ik hield mijn mond maar kon toch mijn gedachten verwoorden.”
Inspiratie
Nu waagt iedereen het wel eens om zijn gedachten op papier te zetten maar de inspiratie voor een boekwerk moet wel ergens vandaan komen. Panday putte zijn inspiratie uit zeer specifieke bronnen. “Ik ben een grote fan van Harold Robbins en heb zijn boek ‘The Carpet Beggars’ wel drie keer gelezen. Eerst op mijn veertiende, weer eens toen ik negentien was en de derde keer was ik 26. Elke keer kreeg ik weer iets anders van het boek mee. Het verhaal speelt zich af in een fictief land dat veel op Suriname lijkt en dezelfde kenmerken heeft als een groot deel van Zuid-Amerika, met burgeroorlogen, militairen aan de macht en corruptie. Echter was het niet dát wat mij zo aangreep maar wel de grenzeloze manier waarop Robbins zijn fantasie de vrije loop gaf. Dit gaf mij een beeld van hoe artistieke vrijheid er uit kon zien.
“Een ander boek dat me heel erg heeft aangegrepen was ‘Jungle Pimpernel’ van Anthony van Kampen. Dat verhaal speelt zich af in de jungle van Nederlands-Indië, het Indonesië van nu, en Nieuw-Guinea. Zijn trage en gedetailleerde manier van beschrijven en zijn oog voor detail spraken me erg aan. Toen ik dat boek las was ik al een tijd in Nederland en ik had de link met Suriname een beetje verloren. Naar de jungle was ik toen nog nooit geweest maar het boek bleef me vasthouden. Hieruit putte ik later de inspiratie voor mijn boek.”
Bloedverwant
“Mijn eerste poging om echt een boek te schrijven was in 1994, toen ik nog in Maastricht woonde. Het zou gaan over de periode uit mijn jeugd toen mijn vader op Mariënburg gestationeerd was als arts. Helaas heb ik dat niet afgemaakt. Mijn tweede poging was een boek dat zou gaan over mijn belevenissen op Aruba waar ik een aantal jaren heb gewoond en in het toerisme heb gewerkt. Die ervaringen heb ik geprobeerd te mixen met mijn belevenissen als cabinelid bij Air Holland, na de periode op Aruba. Ook dat boek heb ik helaas niet afgemaakt. Maar men zegt ‘drie keer is scheepsrecht’, dus mijn derde poging ‘Bloedverwant’, waaraan ik in 2004 ben begonnen heb ik wel afgemaakt. Het allermooiste is dat ‘Bloedverwant’ in 2009 door de Nederlandse uitgever Conserve ook in Nederland zal worden uitgebracht.”
Anders
‘Bloedverwant’ gaat over een Nederlandse man die in de jungle van Suriname geboren is en op zoek gaat naar zijn roots. Het verhaal speelt zich voor een groot deel af in het binnenland van Suriname, waar de inheemsen door Panday eigenschappen van hoogbegaafde volken, zoals die van de Maya’s en Azteken, worden toebedeeld. Dat is een heel ander genre dan de boeken die doorgaans door grote schrijvers in Suriname gepubliceerd worden.
Panday vertelt wat hem ertoe heeft gebracht dit boek te schrijven. “Dat is eens samenloop van omstandigheden. Als eerste heb ik me in Nederland vaker verdiept in het menselijk bewustzijn en de grenzen daaraan. Ik heb mij verder ook verdiept in de zogenaamde ‘ongewone’ gebeurtenissen uit het verleden, zoals de tekeningen van Nazca, de rotstekeningen van de Azteken, de Maya’s en andere onverklaarbare fenomenen. Ook heb ik veel geput uit de vertellingen van mijn vader die als arts heeft gereisd door het binnenland van Suriname. Volgens hem was er werkelijk, zoals in mijn boek beschreven, een indianenstam die offers bracht op de top van een piramidevormige berg in de buurt van Palumeu. Dat heeft hij gehoord van David Findlay die daarover archieven schijnt te hebben in Nederland.
“Maar alvorens al deze informatie in mijn boek te verwerken, heb ik eerst ook Surinaamse literatuur gelezen. Ik heb de historische romans van Cynthia McLeod gelezen, de passionele vertellingen van Clark Accord, en het aangrijpende ‘Strafhok’ van Bea Vianen. Ik heb heel veel aan deze grote schrijvers gehad, zoveel zelfs dat mijn eigen onderzoek ondergeschikt was aan de informatie uit deze prachtige werken. Maar voor mij stond vast dat ik iets heel anders wilde schrijven. Ik vond namelijk dat ze toch allemaal een beetje over hetzelfde vertelden. Ik wilde voor mijn boek een spannende fictieroman. Iets waarmee je lekker op vakantie kon wegdromen in de magie van Suriname. Dat was mijn opzet.”
Persoonlijk
Panday haalt een aantal diepzinnige onderwerpen in ‘Bloedverwant’ aan. Hoewel het script op fictie gebaseerd is, rijst de vraag wat hij zelf denkt over het onverklaarbare, althans wat voor de mens onverklaarbaar is. “Dat is een beetje moeilijk uit te leggen”, zegt hij, “ik leef in een nuchtere wereld waar ik werk en woon. Maar naast het nuchtere huist in mij een grenzeloze geest. Elk van deze persoonlijkheden heeft aparte karaktereigenschappen. Mijn onbegrensde gedachtegang hecht bijvoorbeeld geen waarde aan georganiseerd geloof, dus Moslim, Hindoe of Rooms-Katholiek. In mijn perceptie zijn ze geboren uit de menselijke noodzaak om het instinctieve besef van een oppermacht meetbaar en aanschouwbaar te maken. Dat heeft zowel heil als onheil veroorzaakt op de wereld.
“Mijn nuchtere kant heeft echter door mijn rooms-katholieke opvoeding de neiging om, als het slecht gaat, te bidden en als het beter gaat, zo heel af en toe, ook te danken. Ik denk dat mijn nuchtere en mijn ongeconditioneerde karakteristieken elkaar goed in evenwicht houden. Ik denk dat de diepzinnige onderwerpen die ik in mijn boek aansnijd, hier alles mee te maken hebben. Verder lijkt het alsof mijn leven gaat zoals dat is voorbestemd. Ik ben naar Suriname gekomen en ik werk in het toerisme. Daardoor heb ik de gelegenheid gehad om iets dat rechtstreeks uit mijn fantasie kwam, met eigen ogen en in werkelijkheid te aanschouwen: de geheimzinnige rotstekeningen nabij Kwamalasamutu. Die ervaring heeft voor mij bevestigd dat de wijze waarop mijn leven zich ontrolt al van tevoren is bepaald.”
Verbreding
Panday is van mening dat lezen in Suriname onvoldoende wordt gestimuleerd. “Kijk maar hoe weinig bibliotheken er zijn waar je, zonder dat je ergens lid van bent, naar binnen kan lopen en gewoon rustig een goed boek kunt uitkiezen. Voor de geestelijke verruiming is lezen een noodzaak. Verbreding van je blikveld en je perspectief in het leven komt vaak tot stand door veel te lezen over allerlei uiteenlopende onderwerpen. En vergeet niet; het is een veilige en goedkope manier van ontspannen. Iets dat we in het Suriname vandaag de dag best wel kunnen gebruiken, of niet?”
Nu populair
