Op 5 juli ging in Amsterdam, in het Joods Historisch Museum, de zestig minuten durende documentaire Een keppel in de Cariben/A kippah in the Caribbean in première; Nederlands gesproken, Engels ondertiteld. Een keppel is de hoofdbedekking die traditioneel gedragen wordt door Joodse mannen, zeker in de synagoge. De documentaire is uitgebracht door de Stichting WeConnect, die zich ten doel stelt educatieve projecten te bedenken en te realiseren binnen het Nederlandse koninkrijk; in dit geval richtte men zich speciaal op Suriname en Curaçao. De stichting is een initiatief van Tanja Fraai (1971) en Mike Ho-Sam-Sooi (1954), de makers ook van deze documentaire.
Tanja Fraai was al jaren geboeid door het Joodse leven op Curaçao, al was het maar door de prachtige synagoge in Punda, het centrum van Willemstad, door een van de mensen in de film ‘De Parel van Punda’ genoemd. Mike had belangstelling voor het verhaal van de Joden in Suriname, en zo ontstond het idee voor de documentaire. Een belangrijke stimulans daarbij was de tentoonstelling Joden in de Cariben, die van 30 januari tot en met 14 juni 2015 in het Joods Historisch Museum te zien was. De verantwoordelijke conservator Julie-Marthe Cohen vertelt in de film over de opzet van de tentoonstelling. Ter gelegenheid van deze expositie verscheen, onder haar redactie, het schitterend uitgevoerde boek Joden in de Cariben, waarin de geschiedenis wordt belicht van de Joodse gemeenschappen die zich vanaf de zeventiende eeuw vanuit Amsterdam vestigden in een onbekende, nieuwe wereld: in Noordoost-Brazilië, NieuwAmsterdam (het latere New York), Suriname en Curaçao.
Daarnaast vertellen acht personen met een (gedeeltelijk) Joodse achtergrond in een interview over ervaringen die bepalend zijn geweest voor hun Surinaams-Joodse of Curaçaos-Joodse identiteit. Uit Suriname zijn dat onder anderen Jules Donk, bestuurslid van de Israëlitische Gemeente Suriname, en de inmiddels overleden journalist Leo Morpurgo. Dit was ook de opzet van de documentaire, waarin een aantal mensen wordt gevraagd welke rol het Joods-zijn in hun leven speelt en welke toekomst zij zien voor het Joodse leven in Suriname en op Curaçao. Niemand is erg optimistisch over deze toekomst, al denkt ook niemand echt dat het helemaal zal verdwijnen – ook al is het anders van karakter dan weleer. Vooral de strenge traditionele religieuze regels spelen in de huidige, kleine Joodse gemeenschappen in Suriname en op Curaçao over het algemeen een minder prominente rol dan vroeger. Als Curaçaoënaars komen aan het woord: Bob Pinedo, David Serphos, Joëlle Joubert en de zussen Paulette en Jennifer Smit. De laatste, een kunsthistorica, sprak over ‘De Parel van Punda’, de synagoge die op Curaçao werd gebouwd als (verkleinde) replica van de door Elias Bouwman in 1675 ontworpen Portugees-Israëlitische synagoge in Amsterdam.
Naast deze Amsterdamse synagoge woont Achira Beck, een jongen van Surinaamse afkomst. En dat is nu het aardige en belangrijke aan deze documentaire: er wordt ook aandacht aan de jeugd geschonken. Hoe beleven zij hun Joodse identiteit? Zo is het aandoenlijk hoe serieus Achira aan zijn vriendjes vertelt welke belangrijke rol het Joods-zijn in zijn bestaan inneemt. Hij moet er heel wat voor doen en laten, maar doet dat met jeugdige overtuiging. Als hij gaat trouwen, moet dat met een Joods meisje zijn. Als een van de vriendjes opmerkt dat die hier misschien niet zo makkelijk te vinden zijn, zegt Achira dan wel naar België te zullen uitwijken. Zijn oudere broer Libni maakte een rap, die hij vertolkt met zijn vriend Yuval SimhiPotsdammer, en die verschillende keren in de film voorbijkomt. Al met al een boeiende en leerzame documentaire, die zal worden aangeboden op diverse internationale filmfestivals. In november gaan Tanja Fraai en Mike Ho-Sam-Hooi met hun film naar Curaçao, waar zij op twee scholen workshops gaan geven. Eenzelfde soort bezoek willen zij in 2016 brengen aan Suriname. Ook daar hopen ze scholen voor hun film en workshops te interesseren. Hopelijk gaat dat lukken. De documentaire is op dvd te koop (voor meer informatie: info@stichtingweconnect.nl).
Een keppel in de Cariben/A kippah in the Caribbean, Tanja Fraai en Mike Ho-SamSooi, 2015, Stichting WeConnect
Nu populair
