Films & Zo, december 2010
Gowtu Matu
Hoe komt een theaterstuk tot stand? Op zich is dit al interessant om op film vast te leggen. Maar als de acteurs Aucaanse en Saramaccaanse vrouwen zijn en de locatie de Boven-Suriname, dan heb je nóg meer ingrediënten voor een boeiende documentaire. Stichting Vice Versa (waar de bekende Surinaamse schrijfster Carry-Ann Tjong-Ayong voorzitter van is) waagde zich aan dit project, en met succes. Met theatermaker Tolin Alexander, zelf Aucaner, als motor trok men naar Balingsula om met enkele vrouwen vanaf niets een boeiend spektakel op te zetten.
Alexander laat zien dat hij niet voor niets één van de beste theatermakers van ons land is. Met alleen een idee ging hij aan de slag, selecteerde na audities twaalf vrouwen, kneedde hun acteercapaciteiten en liet hen zelf meedenken over de inhoud van het stuk, waarin het voorkomen van hiv/aids centraal staat. Een onderwerp waar de binnenlandbewoners zelf veel over weten, maar waar een taboe op rust. Want hoe vertel je je man, die weken achtereen op de goudvelden zit en daar pleziertjes beleeft met prostituees, dat je wilt dat hij een condoom gebruikt als hij seks met je heeft?
In Gowtu Matu krijgt de kijker tot in details te zien hoe het theaterstuk tot stand komt. De eerst verlegen amateur-actrices komen langzaam maar zeker tot bloei en ontpoppen zich tot bevlogen speelsters. Hun enthousiasme wordt aangewakkerd door Alexander, die de vrouwen met de nodige humor leert emoties tot uitdrukking te brengen, op een bepaalde manier te bewegen en dialogen aan te gaan. Hoewel grote delen van de film in het Sranan, Aucaans en Saramaccaans zijn gesproken, zorgt de regelmatige tussentijdse uitleg van Alexander in het Nederlands voor veel duidelijkheid. De ‘vreemde’ talen storen daarom niet, de expressie van de deelnemers en de bonte, kleurrijke beelden zeggen vaak genoeg.
Het eerste deel van de film laat de hier boven beschreven totstandkoming van het theaterstuk zien. In deel twee wordt de volledige voorstelling getoond. En dan kun je niet anders dan concluderen dat Alexander en zijn actrices (plus de mannelijke muzikanten) in een kort tijdsbestek een prestatie van formaat hebben neergezet. Het derde deel, een kort filmpje over het Nationaal Aids Programma (NAP), is wat overbodig. Bij de dvd wordt een bijlage geleverd voor leerkrachten over hoe men zelf een theaterstuk op poten kan zetten. Een ieder die van theater houdt en liefde voor het binnenland heeft, kan ik deze dvd aanbevelen.
Roy wongsodikromo
Gowtu Matu, 2010, Stichting Vice Versa (www.stichtingviceversa.org)
Gesignaleerd: Edgar Cairo: ik ga dood om jullie hoofd
Regisseur Cindy Kerseborn groeide op in dezelfde buurt en bezocht dezelfde school in Paramaribo als Edgar Cairo (1948-2000), maar ontmoette hem pas later in Amsterdam. Ze werd geraakt door zijn Surinaamse roots en gewaagde schrijfstijl. De vaak onbegrepen artiest verdiende een nieuw voetstuk, vond Kerseborn. Samen met Cairo’s broer Anton dook ze in zijn verleden en reisde naar Suriname om het leven van deze Surinaamse kunstenaar in beeld te brengen.
Edgar Cairo: Ik ga dood om jullie hoofd, Cindy Kerseborn (regie), 2010