Gerard Spong: ‘Ik vind Bouterse een lafbek’

Zeven jaar achtereen werd hij uitgeroepen tot bestestrafpleiter van Nederland. Het werd zelfs zo eentonig, dat de verkiezing nazijn laatste bekroning in 2001 maar werd afgeschaft. Daarnaast verdedigde hij talloze‘prominente’ criminelen. Maar in zijn geboorteland Suriname staat de in 1946 geborenadvocaat Gerard Spong momenteel vooral bekend als de adviseur van het OpenbaarMinisterie in het aanstaande proces van de decembermoorden van 1982. 

“Jullie zijn toch niet bang voor honden?”, vraagt Spong alshij ons tegemoet loopt in zijn statige advocatenkantoor aan de Keizersgracht inAmsterdam. Hij wil ons waarschuwen voor Risco, zijn vriendelijke kleineviervoeter die hem ook op kantoor gezelschap houdt. De waarschuwing is watoverdreven, want na het nodige snuffelwerk vleit Risco zich lui op de bank enlaat de bezoekers verder ongemoeid. En de baas volop praten.

In november 2000 bracht Spong zijn laatste bezoek aanSuriname, maar heeft daar gemengde gevoelens aan overgehouden. “Ik had zoweloverdag als ’s nachts zes man die mij bewaakten. Dat was een raregewaarwording. Ik weet eerlijk gezegd wel leukere en veiliger plekken om teverblijven.”

Aan zijn jeugd in Suriname heeft hij prettigerherinneringen. ‘Ik ben opgegroeid aan de Cultuurtuinlaan 1, in een prachtighuis dat er nu niet meer staat. Dat waren toen gouden tijden. Als kind kon jeonbekommerd ravotten en regelmatig gingen we sporten bij de Dolfijn. Op mijnzestiende ben ik naar Nederland gegaan om te studeren.”

Die studie verliep vlotjes. Via de middelbare school inOegstgeest belandde Spong voor zijn rechtenstudie op de Universiteit inAmsterdam, om vervolgens terug te keren naar zijn geboorteland. “Ik werd min ofmeer gespot door Hans Lim A Po, die mij vroeg om in Suriname te komen werken.Dat was een soort blind date, want ik was toch vervreemd van Suriname en wistniet helemaal wat ik moest verwachten. Maar eigenlijk is het mij toen directgoed bevallen.”

Toch had Spong het naar eigen zeggen qua werk en uitdagingna vier jaar wel gezien. “Ik kon wel aan de slag bij professor Waaldijk alswetenschappelijk medewerker op de universiteit. Maar ik wilde meer. Over dedoden niets dan goeds, maar waar Waaldijk mee bezig was, was nou niet bepaaldrockminded. Ik kreeg toen, we praten over 1976, de unieke gelegenheid mij inDen Haag te specialiseren in de strafadvocatuur.”

Enkele jaren later zette hij zijn eigen advocatenkantoor opin Amsterdam, waar vandaag de dag vijftien mensen werken. Daarnaast heeft SpongAdvocaten een vestiging in Haarlem. In 2000 werd hij door de Surinaamseregering gevraagd om te adviseren bij de voorbereidingen van hetdecembermoordenproces.

Executie

Zelf heeft Spong ook weinig prettige gevoelens overgehoudenaan de militaire dictatuur. “In 1981 verdedigde ik diverse zogehetentegencoupverdachten als Sital, Naarendorp en Daal. De avond voor het proces benik opgepakt en opgesloten in Fort Zeelandia. Dat was geen leuke ervaring. Ikben niet mishandeld, maar er werd wel gedreigd met executie.”

Ook bij de decembermoorden voelt Spong zich emotioneelbetrokken. Dat is ook de reden dat hij nooit bereid zou zijn om als advocaatvan Bouterse op te treden, áls hij daar al voor gevraagd zou worden. “Ik kendeeen deel van de advocaten, Kenneth Goncalves was een persoonlijke vriend vanmij. En ik kan moeilijk de moordenaar van mijn vrienden verdedigen.”

Het feit dat volgens onderzoek de helft van de Surinaamsebevolking aan de zin van het proces twijfelt, is voor Spong niet relevant. “Datzegt mij niet zo veel. En ook al is dat zo, er is nog altijd een silentmajority, en dat is een hele grote groep, die wel wil dat er gerechtigheidkomt. Waar het mij om gaat is dat er mensen diep geschokt zijn door de moorden.En het is niet alleen een puur Surinaamse aangelegenheid, dus alleen voormensen die in Suriname wonen. Dat is een misvatting. Er zijn ook heel veelSurinamers in Nederland, die juist door wat er is gebeurd naar Nederland zijngevlucht. Daarnaast moeten we ook voor onze geschiedschrijving weten wat zichdestijds heeft afgespeeld.”

Rechtsorde

Ook het argument dat het inmiddels bijna een kwart eeuwgeleden is dat de moorden plaatsvonden en het dus te laat is om nu nog deverantwoordelijken voor de rechter te slepen, houdt volgens Spong geen stand.“In Polen is onlangs nog een misdadiger uit de Tweede Wereldoorlog veroordeeld.En het VN-tribunaal bereidt in Cambodja het proces voor tegen leden van de RodeKhmer, dat in de jaren zeventig honderdduizenden mensen heeft vermoord. Hetgeeft aan hoe lang na dato het gevoel van rechtsorde nog geschokt is.”

Dat het lang heeft geduurd voordat ook het Hof van Justitieop 13 juni de bezwaarschriften tegen de vervolging van Bouterse en enkelemedeverdachten afwees, is behalve voor de nabestaanden ook voor Spong zwaargeweest, zo zegt hij zelf. “Door de beschikking van het Hof is nu echter iederbeletsel voor een spoedige berechting komen te vervallen. Niet alleennationaal, maar ook internationaal heeft Suriname belang bij een spoedige eneerlijke rechtsgang in deze zwaar beladen zaak.” Suriname doet er zijns inziensinternationaal goed aan zich te afficheren als een goed werkende rechtsstaat,waar ernstige misdrijven van voormalige machthebbers niet onberecht blijven.“Dit past in de internationale rechtsontwikkeling. Met dit proces toontSuriname aan dat het zich aansluit bij deze internationale rechtsontwikkelingen dat is een goede zaak”, aldus Spong.

Intimidatie

Dat Bouterse met veel tromgeroffel het proces als eenpolitieke schijnvertoning afdoet en zich sterk maakt voor amnestie, verbaastSpong niets. “Het is meneers handelsmerk om met bedreigingen en intimidatiewanhopige pogingen te ondernemen om onder zijn lot uit te komen. Dat hij laatdoorschemeren niet op te komen dagen tijdens het proces, heeft trouwens geenenkele waarde, de krijgsraad kan hem via een bevel van medebrenging dwingen omte verschijnen.

“Bovendien handelt hij in strijd met de Surinaamse Grondwet,die hij bij zijn benoeming tot parlementariër heeft gezworen aan te nemen.Daarin staat dat politieke ambtsdragers verantwoordelijk zijn voor hun handelenen het nalaten van zaken. Dus op basis van deze grondtekst is Bouterseverplicht om voor de krijgsraad te verschijnen, doet hij dat niet dan is ersprake van perversion of justice.”

Laf

“Maar last but not least vind ik het heel laf van Bouterse.Jarenlang, tot voor kort, heb je een grote mond. Voor 2000, dus voordat hetproces werd voorbereid, heb je lopen roepen tegen iedereen die het maar wildehoren dat het zij of ik was, ofwel als hij hen niet had gepakt hadden ze hemgepakt. Maar nu het puntje bij het paaltje komt ga je moeilijk doen. Wees eenvent, ga naar de krijgsraad, vertel daar wat er is gebeurd en dat jij deverantwoordelijkheid op je neemt. En juist als je je onschuld wilt bewijzen gaje naar de rechter om hem ervan te overtuigen. Laat de krijgsraad vervolgenseen oordeel vellen. Maar nee, met 

de staart tussen de benen probeert hij nu wegte komen. Het is als je het mij vraagt een weinig heldhaftige slotscène van eenpolitieke ambtsdrager.”

Machtshonger

“Maar hij is toch al gefrustreerd, doordat hij, vanwege zijnveroordeling in Nederland, een gevangene is in eigen land. Het moet hem in zijnziel hebben geraakt dat hij de grens niet meer over kan. Dat zou ik ook ergvinden. Dit soort me

nsen heeft een enorme machtshonger en wil geen beperkingen.Zeker niet iemand als Bouterse, die gewend is iedereen te schofferen en overallak aan heeft. Hij kan het land echt niet meer uit, er zitten nu geen Van Mierloen Sorgdrager meer in Nederland die hem weleens lieten lopen als hij toch naarhet buitenland ging. Hij heeft nu te maken met Hirsch Ballin, die hem geencentimeter de ruimte zal geven.” Hoewel de voorbereiding van het proces tergendtraag is verlopen, heeft Spong vertrouwen in een bevredigend slot. Dat nietiedere getuige nog in leven is, is volgens hem lastig maar zal in de ogen vanSpong weinig invloed hebben op de uitkomst. “Bij de zelfmoord van RupertChristopher in maart, een maand nadat hij was afgevoerd van de verdachtenlijstvoor de decembermoorden, moest ik gelijk denken aan Roy 

Horb (die ook‘zelfmoord’ pleegde-red.). Christopher wist veel, héél veel van Bouterse, voorwie hij dus potentieel gevaarlijk was.”

Vraagtekens

“Doordat hij van de verdachtenlijst was afgevoerd, werd hijnog gevaarlijker. Als verdachte kun je een beroep doen op je zwijg- enverschoningsrecht. Maar doordat zijn verdachtenstatus was vervallen, kon hijdaar geen beroep meer op doen. Hij zou als getuige worden opgeroepen en hadonder ede de waarheid moeten vertellen. Voorzover ik heb begrepen wasChristopher geen man met psychische, financiële of andere problemen. Dus ik zetmijn vraagtekens bij die zelfmoord. Zeker als ik hoor dat hij al op de grondlag toen hij werd gevonden. Hoe doe je dat als je jezelf ophangt? “Debelangrijkste getuigenverklaring is uiteraard die van Fred Derby.Juridisch-technisch ligt dat moeilijk, omdat hij is overleden en hij niet doorde advocaten van de tegenpartij is gehoord. Dan praat je in juridische termenover de bewijswaarde van de onbevraagde getuige. Het kan allemaal wel, maar danmoet er wel veel steunbewijs zijn. En dat is er in mijn optiek. En wat vanbelang is bij Derby is dat de twee politieagenten die hem destijds zijnverklaring hebben afgenomen, nog in leven zijn en kunnen verklaren dat zijnverhaal zonder enige vorm van dwang is afgenomen. Dat is voor Bouterse killing,daar ben ik van overtuigd.” 

0

Gedeeld